In beeld gebracht: de expressionistische voorstellingswereld - Interpretatie - een voorbeeld

1. Peter Dering: plaatst ernstige intellectuelen rond Kandinsky tegen over bohemiens van Der Blaue Reiter. Kirchner schept met dit zelfportret een hommage aan zijn ego als beeldend kunstenaar en geeft een blik in zijn bohemienachtige leven waar erotische en artistieke geneugten elkaar afwisselen.

2. weloverwogen gecomponeerd schilderij, getuigt van de bezetenheid van kleur. Gecompliceerde context. Conform opvatting Maurice Denis: schilderij is een vlak met vormen en kleuren en credo van de Brucke: direct en onvervalst de eigen creatieve impulsen weergeven.

1. het inzicht van Denis dat een schilderij in de eerste plaats een vlak met vormen en kleuren is, met het credo van de Brucke dat het werk direkt en onvervalst de eigen creatieve impulsen aan bod moet laten komen.

2. De kleurigheid van het werk van Matisse klinkt door

3. De ideeen van Nietzsche spelen een rol, met Also sprach Zarathustra; de ware kunstenaar was de mens die boven conventies en alledaagsheden uitstak, geen regels kende dan de van zijn eigen scheppingskracht.

in Anleiting zum Malen von Grossstadtbildern schrijft hij: we moeten eindelijk beginnen de plek te schilderen waar wij thuis horen, de grote stad, die wij liefhebben.

Meidner protesteert in dit artikel tegen de zichtbare belangstelling voor primitivisme en abstractie. "Helaas raken de hoofden tegenwoordig door allerlei atavistische (teruggang in ontwikkeling) dingen in verwarring. Het stamelen van primitieve volkeren houdt ook een deel van de jonge Duitse schilders bezig en niets lijkt belangrijker te zijn."

macke had een positieve relatie met het leven in de stad. Hij ging vaak uit van parkscènes, moderne winkelstraten en passages, met vertegenwoordiger uit de gegoede burgerij. Paradijselijke vrijetijdssfeer, voorbeeld Drie meisjes met gele strohoeden I, 1913.

Gebaseerd op Robert Delaunay: figuratieve elementen laten versmelten tot een eenheid van coloristisch op elkaar afgestemde vakjes. Fragmentatie van de wereld wordt gebruikt om een samenspel van vorm, licht en kleur te bereiken - ORPHISME.  

Tekening Ornamenteel landschap met ploegende boer, 1911. Het is onduidelijk of er sprake is van een verwijzing naar het moderne interstedelijke verkeersmiddel (trein) dat niet in staat is enige inbreuk te maken op de alomvattende eenheid van mens, landschap en kosmos, of daarvan zelfs onontkoombaar deel uitmaakt.

morgner wil 'het hele bestaan veranderen in een symfonie van kleuren en vormen, in een levensklank.

Jawlenski - symbolen van technische communicatie. voorbeeld Eenzaamheid 1912.

Macke - scheepsschoorstenen en hijskranen passen in composities bepaald door grote harmonie in vorm en kleur, geen negatieve gevoelens. voorbeeld: Haven van Duisburg - 1914

Sensualisten geven zichzelf en hun emoties een centrale plaats in het werk. in dat opzicht zijn al hun werken zelfportretten.

Bij de transcendentalistische expressionisten (kandinsky e.a.) is het aantal portretten en zelfportretten veel minder talrijk.

man-vrouw als liefdespaar ( kandinsky, Kokoschka, Bruckekunstenaars)

relatie op commerciele basis (Dix, bordeelscenes, kirchner in zijn stadsportretten)

relatie tussen seksen in de vrije natuur (THEMA EENHEID VAN MENS EN NATUUR) (kirchner, Otto mueller)

lesbische relaties komen voor bij Schiele en Kirchner (twee vrouwelijke naakten- 1911)

de leden van Brucke grepen naar het stillevenmotief omdat hierbij een pure uiting van innerlijke stemming mogelijk is, anderzijds kon hierbij de rol van het element primitiviteit voor hun eigen denk- en gevoelswereld aan de orde gesteld worden.

Voor de meer transcendente georienteerde kunstenaars was het stilleven geschikt om de relatie tussen de uiterlijke vorm en de geestelijke inhoud van objecten te thematiseren.

Geleidelijke weg, abstracte vormen afgeleid uit normaal leesbare beeldmotieven. Zoeken naar de waarheid, naar de mogelijkheid het tijdelijk leven zichtbaar te verbinden met het onvergankelijke.

Kritiek Macke op werk Kandinsky: absoluut banale kleurvlekkencompositie. Voor mij klinken ze niet meer.

Leden van Der Blaue Reiter, met name kandinsky. Bij Kandinsky spelen sprookjesfiguren in de overgang van figuratie naar abstractie een belangrijke rol. Sprookjes als drager van kwaliteiten van de geest.

Sprookjes werden gezien als vehikel voor het transporteren van algemeen menselijke inhouden, drager van oeroude informatie

Heinrich Campendonk - houtsnede Het sprookje- 1917. uitgebeeld wordt een wereld van harmonie met de dingen en de natuur, een wereld van paradijselijke onschuld.

Nolde, Dwepers 1916, ontmoeting aan het strand 1920 - met wezens die alleen als acteurs in een sprookjeswereld kunnen worden begrepen

1909- Bespotting van Christus met felgekleurde maskerkoppen.

1912 veelluik met voorstellingen uit het leven van Christus, gebaseerd op kindertekening en boerse volkskunst. De complete gecultiveerd-eerbiedige traditie werd overboord geworden voor ongecompliceerde emoties.

Heckel en Kirchner schilderde samen de wanden van een kapel. Kirchner schilderde een Madonna voor de kapel.

Heckel schilderde in WO1 een madonna op tentdoek voor de daar gelegerde matrozen (ook houtsnede 1916)

Pechstein maakt een cyclus van 12 grote houtsneden bij het Onze Vader (1921).

Schmidt-Rottluff maakte een 9 delige houtsnedencyclus met motieven uit het leven van Christus.

Bij kunstenaars van de Blaue Reiter  had het motief zijn neerslag in achterglasschilderijen met religieuze afbeeldingen (Kandinsky, Munter, maar ook Campendonk)

Na WO I, tussen beide WO's. toen was in brede kerkelijke kringen sprake van intensieve pogingen de godsdienstige praktijk nieuw leven in te blazen.

Publicaties: Kultus und Kunst, Beitrage zus Klarung des evangelischen Kultusproblems (1924), Das Christusbild unserer Zeit (1930) en Schoepfung. Ein buch fur religiose Ausdruckskunst, 1923 geredigeerd door Oskar Beyer. Kunst und Religion. Ein Versuch uber die Moglichkeit neuer religioser Kunst (1919) van Gustav Friedrich Hartlaub.