Beslagrecht; algemene opmerkingen en onderscheiding van de belangrijkste soorten beslag

Beslagene, beslagdebiteur of gearresteerde (bij executoriaal beslag: geexecuteerde).

Niet veel verschil:

1. Constitutief vereiste: Bij exploot indien mededeling aan de debiteur of een derde een consititutief vereiste is. Is het geen constitutief vereiste (zoals bij beslag onroerend) dan kan het beslag door een proces-verbaal worden gelegd. 

2. Betekening proces-verbaal art. 505 lid 1: 

3. Voorbeelden: Bij exploot: bijv. beslag roerende zaken art. 440 Rv. Akte gerechtsdeurwaarder is een exploot. Proces-verbaal: bijv. beslag onroerende zaken. 504 Rv.

Aan de beslagen vermogensbestanddelen kan men het niet zien dat ze in beslag genomen zijn. De beslagene (en derde-beslagene als er onder een derde beslag is gepleegd) moet op de hoogte worden gesteld door text-decorationbetekening van een afschrift van het exploot of proces-verbaal aan de beslagene of derde. 

Algemene eisen: juiste datering, vermelding namen partijen etc. (vgl. art. 45). Duidelijke omschrijving van in beslag genomen zaken. 

Authentieke akte. 

Zowel van conservatoir als executioraal is dat de vermogensbestanddelen geblokkeerd worden. Dit dient ter bescherming van het door de beslaglegger gestelde recht. 

-Civielrechtelijke kant: na beslaglegging verrichte rechtshandelingen (vervreemding van een goed, cessie van een vordering) kunnen niet tegen de beslaglegger worden ingeroepen. Die handeling is tussen partijen wel geldig, maar mist werking tegen de beslaglegger= relatieve nietigheid. Dus beslagene is niet absoluut beschikkingsonbevoegd, maar relatief beschikkingsonbevoegd t.a.v. het beslagen goed. 

-Strafrechtelijke kant: art. 198 lid 1 Sr: opzettelijk verbergen van beslagen goed leidt tot gevangenisstraf of boete. 

Indien de beslaglegger de executie doorzet, hoeft hij zich aan een in weerwil van een beslag verrichte rechtshandeling niet te storen en kan hij bijv. tot executoriale verkoop van het door hem in beslag genomen goed overgaan. Dit vloeit voort uit de aard van het beslag en geldt voor ieder beslag. 

Het beslag wordt met terugwerkende kracht van zijn blokkerende effect beroofd. 

Onder bepaalde omstandigheden. Gebruik kan worden gemaakt van de actio Pauliana (art. 3:45 e.v. BW). 

Door de vernietiging kan een schuldeiser bereiken dat t.a.v. hem (zie 3:45 lid 4 BW) de bestreden rechtshandeling (bijv. vervreemding door de schuldenaar van een bepaald goed tegen een te lage prijs) geen effect heeft; de schuldeiser kan na de vernietiging tot het leggen van beslag op dat goed overgaan; het goed wordt als gevolg van de vernietiging geacht tot het vermogen van de schuldenaar te behoren, zodat de schuldeiser gerechtigd is zich daarop te verhalen. Vooruitlopend op de vernietiging met de actio Pauliana kan de schuldeiser conservatoir beslag leggen op de betreffende goederen (art. 737 Rv). 

Medebeslag. De schuldeisers die tijdig beslag hebben gelegd, hebben in beginsel onderling een gelijk recht om uit de executieopbrengst naar evenredigheid van ieders vordering voldaan te worden (art. 3:277 BW). Een andere mogelijkheid voor medecrediteuren is het aanvragen van het faillissement van de schuldenaar (zie verderop in dit hoofdstuk). 

Executoriale en conservatoire beslagen. Verhaalsbeslagen en beslagen tot afgifte of levering. 

Er voor te zorgen dat in de periode die nodig is om de executoriale titel te verkrijgen, de schuldenaar de objecten waarop een in de toekomst voorziene executie betrekking zal hebben, niet wegmaakt. text-decorationPreventieve maatregel, met als doel bewaring van de in beslaggenomen vermogensbestanddelen. 

Tenuitvoerlegging. Meer gericht op de uiteindelijke verwezenlijking van het in een executoriale titel neergelegd recht. Voorbeeld:

- art. 439 vormt een inleiding op de executoriale verkoop van de onder het beslag vallende zaken. De opbrengst is bestemd tot voldoening van de geldvordering van de beslaglegger. Dus text-decorationverhalen op vermogensbestanddelen van de schuldenaar. 

- art. 492 vormt een executoriaal beslag ter inleiding van de executie tot text-decorationafgifte van roerende zaken. 

Executoriaal: Boek II Rv. Conservatoir: Boek III Rv (zie titel 4).

Nee, doet ernstig afbreuk aan bepaalde rechten van de schuldenaar, met name om vrijelijk over zijn eigendom te beschikken. De wet eist voorafgaand een text-decorationlegitimatie die bestaat uit een door de text-decorationvoorzieningenrechter van een rechtbank gegeven text-decorationverlof (=beslagverlof) op een verzoekschrift van de schuldeiser, art. 700. 

Stelt niet meer voor dan een formele toetsing of het ingediende verzoekschrift voldoet aan de door de wet daaraan gestelde eisen. Beslag kan dus ten onrechte worden gelegd, bijvoorbeeld omdat de vordering niet bestaat. De beslagene kan dan opheffing van het beslag vorderen. 

Bedoeling is een executoriale titel verwerven, dus er moet een proces gevoerd worden= hoofdzaak, art. 700 lid 3. Heeft men in de hoofdzaak een executoriale titel verkregen en is deze voor tenuitvoerlegging vatbaar geworden, dan gaat het conservatoire beslag over in een executoriaal beslag, mits de titel aan de beslagene en, zo het beslag onder een derde is gelegd, ook aan deze is betekend, art. 704 lid 1. 

Gebaseerd op een persoonlijk of zakelijk recht. (Persoonlijk: koper legt beslag op auto die de dealer nog niet geleverd heeft. Zakelijk: eigenaar van auto legt beslag tot afgifte op de auto die hij had uitgeleend.)

Executoriale vorm: art. 492 beslag tot verkrijging van afgifte van roerende zaken die geen registergoederen zijn. Zie 4.25, 4.26. 

Conservatoire vorm: art. 730 e.v. beslag tot afgifte van zaken en levering van goederen. Zie 6.29-6.33

Art. 768 e.v. Kan -onder bepaalde voorwaarden- door een (gewezen) echtgenoot of geregistreerde partner worden gelegd op vermogensbestanddelen, die tot een tussen de (gewezen) echtgenoten of partners bestaande gemeenschap van goederen behoren. Doel 1: voorkomen dat de ander de goederen laat verdwijnen, voordat de beslagen vermogensbestanddelen tussen partijen zijn verdeeld. Doel 2: verdeling van de goederen. Het gaat hier niet om verhaal voor een geldvordering. 

Op een goederenrechtelijk of zakelijk recht, immers de beslaglegger is mede-eigenaar van de goederen der gemeenschap.

Algemene verhaalsexecutie ten bate van alle schuldeisers. Art. 33 Fw: gelegde beslagen vervallen. Dit heeft betrekking op ten laste van de gefailleerde schuldenaar gelegde beslagen, maar niet op beslagen die deze schuldenaar zelf, alvorens hij failleerde, gelegd heeft. 

1. verhaalsexecutie waarbij de opbrengst hiervan gelijkelijk, onder alle schuldeisers, met inachtneming van hun eventuele recht op voorrang, moet worden verdeeld (op grond van het beginsel van de paritas creditorum van art. 3:277 BW). 
2. art. 20 Fw: faillissement omvat het gehele vermogen van de schuldenaar t.t.v. de faillietverklaring, alsmede hetgeen hij gedurende het faillissement verwerft. 

Het is niet mogelijk een beslagen vordering met een -na faillietverklaring van de beslagdebiteur- ontstane tegenvordering te verrekenen. 

1. art. 21 en 22 Fw bevat uitzonderingen
2. art. 63 Fw bevat een uitbreiding
3. goederen van derden die de gefailleerde onder zich heeft, behoudens eventuele toepassing van art. 63a Fw afkoelingsperiode, worden niet getroffen. 

Een beslag, dat niet ligt op vermogensbestanddelen die onder het faillissement vallen (zie 2; art. 20 Fw) of dat er niet toe strekt de onder 1 bedoelde paritas creditorum te doorbreken, hoeft niet als vervallen te worden beschouwd. Met deze regel kan men de meeste complicaties zonder al te veel moeite tot een oplossing brengen. 

Op grond van de hoofdregel vervalt dit beslag. Het goed behoort nog steeds tot het vermogen van de failliete verkoper en valt daardoor onder het faillissementsbeslag. Ook zou het in strijd met de gedachte van de paritas creditorum zijn om de ene persoonlijk gerechtigde (koper van het goed) te bevoorrechten boven de andere persoonlijk gerechtigden. 

Hier gaat het om een beslag dat op een zakelijk recht gegrond is. Bij winst van de hoofdzaak staat vast dat de zaak niet tot het vermogen van de gefailleerde behoort en mitsdien niet onder het faillissementsbeslag valt. De paritas creditorum verzet zich in zo'n geval niet tegen afgifte aan de gerechtigde; de crediteuren hebben immers slechts recht op verhaal op de goederen van de gefailleerde, niet op goederen van derden. 

Het gelegde beslag zal vervallen (omdat uiteindelijk het lot van het beslag dat van de hoofdzaak volgt). Er valt derhalve alles voor te zeggen om, in afwachting van de uitslag in de hoofdzaak, het beslag niet op grond van art. 33 Fw als vervallen te beschouwen. 

Beslag is mogelijk op tot de failliete boedel behorende vermogensbestanddelen om betaling van boedelschulden te verkrijgen. Dit zijn bedrijfsonkosten van het faillissement. Ze ontstaan pas door of na het faillissement en moeten door de curator geheel worden betaald. De kosten verbonden aan de gezamenlijke executie ten behoeve van alle schuldeisers (=faillissement) moeten eerst voldaan worden, alvorens de schuldeisers zelf aan bod komen. 

Verlof van de voorzieningenrechter geeft slechts een geringe legitimatie aan de beslaglegger. De vordering van de beslaglegger is namelijk nog niet in rechte vastgesteld omdat een inhoudelijke toetsing van die vordering bij verlofverlening veelal niet plaatsvindt. 

In kort geding opheffing van zo'n vexatoir beslag vorderen. De rechter heeft bij een eis tot opheffing van een conservatoir beslag een grotere vrijheid om belangen tegen elkaar af te wegen dan bij een eis tot opheffing van een executoriaal beslag, omdat in het laatste geval de vordering van de beslaglegger veelal bij -vaak ook reeds in kracht van gewijsde gegane- rechterlijke beslissing is vastgesteld. 

HR: hier is sprake van risicoaansprakelijkheid (de beslaglegger moet de veroorzaakte schade vergoeden, ook als hij te goeder trouw handelde en hem derhalve geen schuld in de zin van art. 6:162 lid 3 BW te verwijten valt), zowel in het geval iemand conservatoir beslag heeft gelegd op grond van een hem niet toekomende vordering, als in het geval van executoriaal beslag op grond van een executoriale titel die na de beslaglegging wordt vernietigd (HR 13-01-'95 Ontvanger/Bos en HR 5-12-'03 Kranenburg/Kranenburg). 

• Een beslag expireert op een 'natuurlijke' manier wanneer de executie met het oog waarop het is gelegd tot een goed einde wordt gebracht. 
• Beslag wordt opgeheven nu de geëxecuteerde alsnog aan zijn verplichtingen voldoet. 
• Via rechterlijk ingrijpen: executiegeschillen en geschillen over conservatoir beslag. 

Wanneer de executoriale verkoop van die zaak overeenkomstig art. 469 Rv is afgewikkeld.

Door de afgifte eindigt het beslag (art. 492 lid 4 Rv). 

1. condemnatoir vonnis: de rechter veroordeelt de beslaglegger om het door hem gelegde beslag op te heffen. Het beslag is pas opgeheven wanneer de beslaglegger aan de veroordeling voldoet. (Dictum: veroordeelt gedaagde het door hem gelegde beslag op te heffen.)
2. constitutief vonnis: rechter gaat zelf door zijn uitspraak in het dictum over tot opheffing van het beslag. (Dictum: ... heft op het door gedaagde gelegde beslag.)

Wanneer die uitspraak in kracht van gewijsde gaat, tenzij de rechter zijn uitspraak uitvoerbaar bij voorraad heeft verklaard, in welk geval aangenomen moet worden dat het beslag op het moment dat de uitspraak gedaan wordt, is opgeheven (HR 20-01-'95 Smokehouse I NJ 1995,413). 

Bij een constitutief vonnis dat uitvoerbaar bij voorraad is verklaard is het beslag door de enkele uitspraak opgeheven en worden derde verkrijgers te goeder trouw beschermd als het opheffingsvonnis in kort geding wordt vernietigd. Bij een condemnatoir vonnis is een handeling van de beslaglegger vereist en heeft deze in de regel de mogelijkheid om hoger beroep (dat schorsende werking heeft als de rechter de uitspraak niet uitvoerbaar bij voorraad heeft verklaard) in te stellen. Vgl. HR 5-9-'08 NJ 2009,154 Forward/Huber.  

Art. 704 lid 2 Rv: indien de door de beslaglegger ingestelde eis in de hoofdzaak is afgewezen én deze afwijzing in kracht van gewijsde is gegaan vervalt daardoor het beslag van rechtswege.