Startpagina / Samenvattingen / Feniks / republiek-stadhouder-staten-generaal

TIJD VAN REGENTEN EN VORSTEN - wie heeft de macht?

30 belangrijke vragen over TIJD VAN REGENTEN EN VORSTEN - wie heeft de macht?

Waarom verzetten de steden en de vertegenwoordigers van de gewesten in de Republiek zich tegen de centralisatiepolitiek?

Zo zouden hierdoor een deel van hun macht kwijt raken.

Wie benoemde de stadhouder nadat de Republiek Filips had verlaten?

De Staten benoemden de stadhouder zelf.
In principe had elk gewest een stadhouder, maar in de praktijk waren er meestal maar twee.

Bij wie kwam de macht terecht na het uitroepen van de Republiek?

Bij de Gewestelijke Staten. Dit was door toeval, omdat Willem van Oranje dood was, zijn oudste zoon in Spaans gevangenschap en zijn tweede zoon pas 17 (en derde net geboren), waardoor Johan van Oldenbarnevelt (landsadvocaat van de Staten van Holland), een sleutelpositie kreeg.

Hoe werkte de Staten-Generaal?

Er waren duidelijk grote verschillen tussen de gewesten. Elk gewest besliste zelf hoeveel vertegenwoordigers het naar Den Haag zond. De regenten kregen van hun eigen gewest instructies mee. Week een voorstel in de Staten-Generaal af, dan moesten ze voor overleg eerst terug naar hun eigen gewest. De Staten-Generaal konden alleen een besluit aannemen als iedereen het ermee eens was. Één gewest kon in principe al een besluit tegenhouden.

Welke positie bekleedde Johan van Oldenbarnevelt?

Hij was de raadspensionaris en bouwde zijn functie uit tot hoofd van de Staten-Generaal. Hij bereidde de vergaderingen voor en zette indien nodig leden onder druk.

Hij hield, vertegenwoordiger van het gewest Holland zijnde, de belangen van dat gewest goed in het oog. Omdat Holland meer dan de helft van de gezamenlijke kosten betaalde, kon hij eventuele dwarsliggers vrij eenvoudig op andere gedachten brengen door te dreigen de Hollandse financiële bijdrage te stoppen.

Wanneer werd Maurits tot stadhouder benoemd?

Toen hij achttien jaar was. Hij werd toen de grote rivaal van Johan van Oldenbarnevelt.

Wat was de belangrijkste functie van de stadhouder?

Hij was de opperbevelhebber van het leger. Beslissingen over eventuele militaire acties werden echter door de Gewestelijke Staten genomen, omdat zij het leger moesten betalen.

Hoe zag Maurits zijn macht afnemen?

De Staten-Generaal besliste al over oorlog en bovendien stuurde het gewest Holland aan op een einde van de oorlog met Spanje, wat leidde tot het Twaalfjarig Bestand.

Welke twee stromingen waren er tijdens het Twaalfjarig Bestand van het Calvinisme?

1. De rekkelijken; minder radicaal in hun opvattingen. (Johan van Oldenbarnevelt)
2. De preciezen; radicaal! wilden het calvinisme tot in de uiterste consequentie in de samenleving doorvoeren. (Maurits)

Hoe zorgde Johan van Oldenbarnevelt ervoor dat Maurits geen staatsgreep kon plegen?

Hij stelde een reeks maatregelen in waarbij de Hollandse steden verklaarden dat ze voor het handhaven van de openbare orde voortaan zelf soldaten in dienst namen en dat de Staatse troepen (leger in dienst SG) in het gewest Holland de lokale stadsbesturen moesten gehoorzamen.

Op deze manier werd het Hollandse deel van het leger aan het gezag van de stadhouder onttrokken.

Wat deed Maurits na de maatregelen van Oldenbarnevelt?

Hij kreeg een volmacht van de Staten-Generaal om alles te doen wat nodig was voor de rust en welvaart in de Republiek.

Johan van Oldenbarnevelt werd in 1619 gearresteerd en ter dood veroordeeld.

Wie hervatte de oorlog tegen Spanje na het Twaalfjarig Bestand?

De zoon van Maurits; Frederik Hendrik. Hij behaalde enkele opmerkelijke successen. Hij wilde het stadhouderschap een koninklijk tintje geven en maakte zijn huis tot een indrukwekkend paleis. Wanneer de Engelse koning zijn zoon koos als huwelijkskandidaat voor Maria Stuart, beschouwde hij dit als een diplomatiek succes.

Hoe zag het bestuur van Frankrijk eruit?

In plaats van het particularisme was hier centralisatie de politiek. De koningen (waaronder Lodewijk XIV) hadden absolute macht. De belangen van de koning zijn gelijk aan de belangen van het land, volgens de leer van het absolutisme.
Bovendien hadden zij het 'droit divin'.

Waarom riep Lodewijk XIV de Franse Staten-Generaal nooit bijeen?

Hij voelde zich verheven boven zijn onderdanen en vond dit een ongeoorloofde inmenging in zijn bestuur. In de Franse Staten-Generaal zaten vertegenwoordigers van de drie standen: de geestelijkheid, de adel en de derde stand.

Wat was er in de loop der jaren veranderd aan de samenstelling van de derde stand?

In de Middeleeuwen bestond de derde stand alleen uit boeren. Met de opkomst van de nijverheid en de handel waren er echter ook handwerkslieden, kooplui en beoefenaars van vrije beroepen tot deze groep gaan horen. Via de Staten-Generaal hadden die invloed op het bestuur gekregen. Doordat Lodewijk de Staten-Generaal niet meer bijeenriep, hadden zij die invloed echter niet meer.

Wat waren de ambities van Lodewijk XIV?

Hij wilde Frankrijk natuurlijke grenzen geven en in het noorden en noordoosten was dat de Rijn. Gebiedsuitbreiding was dus belangrijk en oorlog met de Republiek onvermijdelijk.

Wat probeerden de Hollanders om de Fransen tegen te houden?

Zij lieten het land onder water zetten.

Welk vernederende besluit wilde de Republiek nemen met betrekking tot Frankrijk?

Zij wilden een vernederende vrede met Frankrijk sluiten. Den Haag wilde zelfs de generaliteitslanden aan Frankrijk afstaan, als de Fransen zich daardoor zouden terugtrekken. Maar Lodewijk wilde meer.

Won Frankrijk de Nederlanden?

Nee. Lodewijk had zijn leger overschat en in 1678 werd de vrede getekend. De Republiek kreeg weer alle gebieden en rechten terug die het had gehad.

Hoe stond Lodewijk tegenover het protestantisme? En hoe handelde hij hiernaar?

Als overtuigd katholiek kon hij het niet toelaten. Hij herriep het Edict van Nantes, ondanks ernstige waarschuwingen van zijn raadgevers. De hugenoten verloren daarbij al hun privileges en kregen de keuze om zich tot het katholicisme te bekeren of het land te verlaten. Velen kozen voor het laatste.

Hoe had Frankrijk bijgedragen aan de welvaart van de Republiek?

Onder de vluchtende Franse protestanten zaten veel intellectuelen, handelaren en ambachtslieden, van wie een flink aantal naar de Republiek uitweek. Frankrijk liep er economische schade door op, maar de Republiek profiteerde.

Hoe zag het bestuur van Engeland eruit?

In Engeland kreeg het absolutisme geen kans. Hier was sinds de Magna Carta (1215) de macht van de koning beperkt door het parlement. Koningen met te veel absolutistische trekjes liep het slecht af.

Wat deed Willem III betreffende Engeland?

In het najaar van 1688 viel hij Engeland binnen op uitnodiging van veel politieke tegenstanders van de Engelse koning. Willem III was in het Rampjaar 1672 tot stadhouder van Holland en enkele andere gewesten benoemd. Bovendien was hij getrouwd met Maria Stuart.

Hoe verging het Willem III in Engeland?

Algauw vluchtte de Engelse koning naar Frankrijk. Na stevige onderhandelingen tussen het parlement en de stadhouder van de Republiek, werden Willem en zijn vrouw koning en koningin van Engeland, Ierland en Schotland.

Welke bestuursvorm kreeg Engeland?

Engeland werd de eerste constitutionele monarchie, een koninkrijk waarin de macht van de koning is vastgelegd in de grondwet. Koning Willem ondertekende de Bill of Rights, waarin wet voorschreef dat het parlement jaarlijks alle uitgaven moest goedkeuren, waaronder de soldij van de soldaten. Hierdoor zou de speelruimte van de Engelse koningen worden beperkt.

Waarom was Willem III voortdurend op oorlogspad tegen Lodewijk XIV?

Hij was ervan overtuigd dat de Franse koning uit was op de alleenheerschappij over het hele Europese vasteland en in de voetsporen wilde treden van de voormalige Romeinse keizers. Het werd Willem's levenswerk om de absolutistische Franse koning in het gareel te houden.

Wat gebeurde er met de stadhouderlijn na de dood van Willem en Mary?

Zij hadden geen kinderen gekregen en de rol van de stadhouder werd een stuk kleiner, alleen in het noorden werden nog verre nazaten van een broer van Willem van Oranje tot stadhouder gekozen. In de andere gewesten werd pas in 1747 een stadhouder aangesteld.

Wat deden de regenten in dit Stadhouderloze tijdperk?

Zij versterkten hun positie. Ze hadden nauwe banden met de belangrijke koopmansfamilies en waren in hun bestuur voorzichtig en behoudend. Met het oog op de kosten verkleinden ze het leger en de vloot fors. Zo hoopten ze de Republiek voortaan buiten de internationale militaire conflicten te houden.

Naar welke bestuursvorm neigde de Republiek te gaan in het eerste Stadhouderloze tijdperk?

Een oligarchie. De paar vooraanstaande families verdeelden de belangrijkste functies onder elkaar. Dit systeem werkte corruptie en vriendjespolitiek in de hand.

Waar resulteerde het spel van de regenten in de 18e eeuw in?

In de 18e eeuw groeide onder de bevolking verzet tegen de politieke orde, zowel in Frankrijk als in de Republiek.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Feniks

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding