Waarom gebruikt Dilthey voor de menselijke ervaring de term Erlebnis, 'het beleven', en niet het woord Erfahrung, 'ervaring'?

Ervaring is voor Dilthey niet een set zintuiglijke gewaarwordingen ( erfahrubg) maar een beleving met een eigen innerlijke samenhang ( erlebnis)

Wat valt er volgens Dilthey onder erklären ? ( 6)

1- OORZAKELIJKHEID
2- VERKLAREN VAN UITERLIJKE VERSCHIJNSELEN
3- RATIONELE ORDENING
4- ALGEMEEN
5- 0BJECT

Wat levert erklären voor natuurwetenschappen op ?

Dit levert objectieve algemeen geldige kennis op van natuurwetten die de rationele ordeningen van de natuur definiëren.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat valt volgen Dilthey onder verstehen (6)?

1- MOTIEVEN, REDENEN
2- HERBELEVEN VAN INNERLIJK
3- VÓÓR- RATIONELE ORDENING
4- UITZONDERLIJK EN ALGEMEEN
5- SUBJECT EN OBJECT

Welke spanningen kunnen in Diltheys filosofie worden gevonden?






De voornaamste spanningen liggen tussen enerzijds het zoeken naar objectief-wetenschappelijke kennis en anderzijds de fundamentele irrationaliteit van het leven en de historiciteit van de onderzoeker. Doordat zowel de onderzoeker als dat wat zij/hij onderzoekt in het subject moeten worden gevonden, blijft de kennis minstens gedeeltelijk een subjectieve zaak.

In het denken van Heidegger vindt een 'ontologische wending' in de hermeneutiek plaats.
Wat wordt hiermee bedoeld?

Interpretatie is bij Heidegger niet meer alleen een specifieke methode die we kunnen toepassen in de cultuurwetenschappen, maar het is integraal onderdeel van het mens-zijn. In alles wat wij doen, zijn we al aan het interpreteren. Hermeneutiek gaat nu dus niet meer alleen over de vraag hoe je teksten leest of naar muziek luistert, maar over de zijnswijze van het menselijk bestaan, over de manier waarop mensen bestaan.

Een ding (zoals een pen) wordt begrepen vanuit het geheel van de context waar hij deel van uitmaakt.

We hebben er al een verwachting van, op grond van het geheel waartoe de 'pen' behoort. De interpretatie van de pen begint dus vanuit het geheel, vanuit de vooraf gegeven structuur die een pre-reflexief begrip vooronderstelt.
Dit heet: voor-structuur van het verstaan. (verstehen)

Wat bedoelt Heidegger met de 'voorstructuur van het verstaan'?

Vorhabe - voorhebben: beginnen een interpretatie vanuit indruk die wel al hebben van het geheel.
Vorsicht - voor-zicht: het perspectief waarmee we ons vanuit de Vorhabe op het te interpreteren ding richten.
Vorgriff - voor-begrip: begrippen die vervolgens kritisch uitgedacht moeten worden.

Hoe verhouden waarheid en methode zich volgens Gadamer tot elkaar?

Waarheid ( volgens Heidegger) is niet iets dat je kunt bereiken met een methode. Waarheid 'gebeurt' in het verschijnen van betekenis bij een interpretatie. Een goede manier van interpreteren die de dingen op een ware manier laat verschijnen, leer je al doende, door veel te oefenen, door Bildung. Hier bestaat volgens Gadamer geen vaste methode voor. De idee dat er wel een cultuurwetenschappelijke methode van interpretatie zou moeten zijn, neemt volgens Gadamer te veel de natuurwetenschappen als uitgangspunt.

Met welke stappen vergelijkt Gadamer de interpretatie van kunstwerken met de zijnswijze van het spel?

Een spel is een heen-en-weer-beweging waar de spelers aan deelnemen. Het spel is een Selbstdarstellung, zet zichzelf neer. Wanneer dit voor een publiek gebeurt, is er sprake van een schouwspel. Ook tussen schouwspel en publiek doet zich een heen-en-weer-beweging voor: de toeschouwers nemen deel aan het spel. Net zo nemen kunstbeschouwers deel aan het kunstwerk wanneer zij dit interpreteren.

Hoe is in spel en horizonversmelting de hermeneutische cirkel te herkennen?

De hermeneutische cirkel wordt hier uitgebreid: het gaat niet alleen om de cirkel tussen deel en geheel, maar ook en vooral om de cirkel tussen tekst en lezer, kunstwerk en publiek. De cirkel begint bij het geheel: de lezer heeft een Vorhabe van het geheel waarin de delen op de juiste manier moeten passen en goed tot hun recht moeten kunnen komen.

Gadamer kritiek op Romantiek en Verlichting:

Hij verzet zich tegen veronderstelling dat een interpretatie op zoek moet naar bedoelingen van de auteur of kunstenaar. Dit leidt af van zaak die centraal moet staan: kwat heeft het werk ons te zeggen?

Wat bedoelt Gadamer met de volgende term; werkingshistorisch bewustzijn.

Gadamer plaatst dit begrip tegenover een opvatting van het historisch bewustzijn waartegen hij zich afzet. Historisch bewustzijn staat dan voor de ervaring dat het verleden anders is dan het heden, dat elke tijd iets eigens heeft. Gadamer ontkent dat niet, maar benadrukt de verbondenheid tussen verleden en heden, de voortgang van de traditie. De ervaring dat we deelnemen aan en bepaald worden door de werkingsgeschiedenis van een traditie noemt Gadamer werkingshistorisch bewustzijn.

Wat schrijft Gadamer in zijn hoofdwerk "Wahrheit und Methode" uit 1960?

- Onderscheid tussen onderzoek en begrip
- Waarheid vs methode
- Interpretatie als waarheidsgebeuren
- Waarheid als onverborgenheid
- Geldigheid van interpreteren

Wat bedoelt Gadamer met Vorgriff der Vollkommenheit , het 'vooruitgrijpen op volmaaktheid'?

Aansluitend op zijn bovengenoemde kritiek op Schleiermacher (vraag 16), blijft Gadamer toch onderscheid maken tussen een formele en een inhoudelijke kant van dit vooruitgrijpen, met dien verstande dat hij benadrukt dat de hermeneutische cirkel vooral over de inhoud gaat.Het vooruitgrijpen op volmaaktheid betekent formeel dat alle onderdelen van een tekst of werk samen een volmaakte eenheid van betekenis vormen.
Dit vooruitgrijpen is ook inhoudelijk bepaald: we gaan ervan uit dat de tekst de volledige waarheid vertelt, totdat we redenen hebben om daaraan te twijfelen. Dan wordt de tekst eerder de weergave van de mening van een ander.

Hoe vat Gadamer waarheid op in tegenstelling tot de titel van zijn hoofdwerk?

- Waarheid als gebeurtenis van verschijnen
- Niet als overeenstemming uitspraak-werkelijkheid
- Waarheid in het interpreteren

Wat is de idee van "Bildung" in het geesteswetenschappelijk onderzoek volgens Gadamer?

- Persoonlijke vorming en ontwikkeling
- Door geschiedenis, literatuur, kunst
- Geen eenduidige methode voor interpretatie

Hoe waardeert Gadamer ontologische beschrijving ten opzichte van methodologische kennisleer in interpretatie?

- Hoger gewaardeerd
- Gebeurtenis van interpretatie benadrukt
- Voorkeur voor ontologie boven methode

Warheit und Methode is eigenlijk een vreemde titel. Hoe verhouden waarheid en methode zich volgens Gadamer tot elkaar?

Waarheid (in Heideggeriaanse zin) is niet iets wat je kunt bereiken met een methode. Waarheid 'gebeurt' in het verschijnen van betekenis bij een interpretatie. Een goede manier van interpreteren die de dingen op een ware manier laat verschijnen, leer je al doende, door Bildung. Dat er een cultuurwetenschappelijke methode van interpretatie zou moeten zijn, neemt volgens Gadamer te veel de natuurwetenschappen als uitgangspunt.

Wat beschrijft Gadamer als de kern van elk spel?

- Heen-en-weerbeweging
- Zetten en tegenzetten
- Beweging tussen licht en donker

Met welke stappen vergelijkt Gadamer de interpretatie van kunstwerken met de zijnswijze van het spel?

Een spel is een heen-en-weer-beweging waar spelers aan deelnemen. Het spel is een Selbstdarstellung, zet zichzelf neer. Zoals schouwspel en publiek en zoals kunstbeschouwers deelnemen aan het kunstwerk wanneer zij dit interpreteren.

Wat is kenmerkend voor het menselijke spel volgens Gadamer?

- Formulering van spelregels
- Rationaliteit
- Doel in zichzelf

Gadamer vergelijkt de interpretatie van kunstwerken ook met een versmelting van horizonnen. Hoe bedoelt hij dat?

Kunstwerk en publiek hebben allebei een horizon, onderdeel van een groter geheel. Bij het kunstwerk de werkingsgeschiedenis, opeenstapeling van interpretaties die bijdragen aan de identiteit van het kunstwerk. Bij het publiek de voorstructuur van het verstaan: Vorhabe, Vorsicht, Vorgriff, waaruit de interpretatie wordt ondernomen. Deze beide horizonnen versmelten, gaan samen bij de interpretatie.
Daarnaast de verbondenheid tussen horizon van verleden en van het heden een horizonversmeling.

Wat bedoelt Gadamer met 'Al het spelen is een gespeeld-worden'?

- Spelers zijn niet de subjecten
- Primat van het spel
- Spel ontwikkelt zichzelf

Hoe wordt een spel een schouwspel volgens Gadamer?

- Wanneer uitbeelding voor publiek is
- Toeschouwers volgen en reageren
- Omzetting in een artistiek stuk

Wat maakt het mogelijk om het spel als metafoor voor een kunstwerk te zien volgens Gadamer?

- Omzetting in een artistiek stuk
- Toeschouwer maakt deel uit van het werk
- Actieve deelname van beschouwend publiek

Wat impliceert het feit dat het spel een zelfstandige grootheid is volgens Gadamer?

- Spelers zijn niet de subjecten
- Het spel ontwikkelt zichzelf
- Spelers nemen deel aan het spel

Wat houdt de 'Verwandlung ins Gebilde' in volgens Gadamer?

- Omzetting in een artistiek stuk
- Toeschouwer maakt deel uit van werk
- Actieve deelname van publiek

Wat is volgens Gadamer essentieel voor alle kunst, zowel oud als modern?

- Actieve deelname door beschouwend publiek
- Kunstwerk vereist interpretatie
- Zelfuitbeelding en omzetting in artistiek stuk

Wat bedoelt Gadamer met Vorgriff der vollkommenheit, het vooruitgrijpen op volmaaktheid.

Formeel dat alle onderdelen van een tekst of werk samen een volmaakte eenheid van betekenis vormen. Inhoudelijk: we gaan ervan uit dat de tekst een volledige waarheid vertelt, totdat we redenen hebben om daaraan te twijfelen. Dan wordt de tekst eerder de weergave van de mening van een ander.

Wat is volgens Gadamer het vertrekpunt van een interpretatieproces?

- Interpretatie begint vanuit een specifiek referentiekader met eigen perspectief en bedoelingen.

Gadamer schrijft: 'De ware locus van de hermeneutiek bevindt zich in dit 'tussen'. Wat bedoelt hij hiermee

De plaats in een traditie, die door spanning wordt gekenmerkt, tussen het vertrouwde en het vreemde. Traditie is vertrouwd, maar kan ook vreemde elementen blijken te hebben, die om uitleg vragen. Zo wordt elke traditie voortdurend van binnenuit vernieuwd.

In de geschiedschrijving heerst de opvatting dat er tijdsafstand nodig is om een objectieve kijken op het verleden mogelijk te maken. Welke kritiek heeft Gadamer op deze visie?

Deze stelling, volgens Gadamer in het historisme aangehangen, is niet onjuist maar eenzijdig. De tijdsafstand wordt negatief, als kloof gezien, die nodig is om een periode uit het verleden als geheel te kunnen overzien en één juiste onbevooroordeelde objectieve weergave van het verleden te geven. Gadamer verwoordt dit spottend: het verleden moet eerst dood genoeg zijn om historische interesse te wekken. Gadamer vult de negatieve notie van tijdsafstand aan met een positieve: er ontstaan nieuwe perspectieven die de waarheid van een oude tekst in een nieuw licht laten zien.

Wat betekent het wanneer Gadamer spreekt over de "horizon" van interpretatie?

- De horizon is het gedeelde referentiekader van cultuur en traditie die de blik verruimt en gemeenschappelijk is.

Wat is volgens Gadamer het belang van geschiedenis en traditie bij het interpreteren?

- Verstaan is een proces van versmelting van horizonnen.
- Er is één enkele horizon van een gedeelde traditie.
- Geschiedenis en traditie zijn bepalend voor de praktijk van interpreteren.

Wat betekent de term 'horizonversmelting' volgens Gadamer?

- Samengaan van horizonnen van interpreet en interpretandum.
- Versmelten van horizonnen van verleden en heden.
- Abstractie van het samensmelten van horizonten.

Hoe beschrijft Gadamer het proces van interpreteren in relatie tot geschiedenis en traditie?

- Interpreteren is invoegen in een overleveringsgeschiedenis.
- Voortdurende bemiddeling tussen verleden en heden.
- Interpretatie draagt bij aan de ontwikkeling van identiteit van het werk.

Wat is volgens Gadamer de rol van de luisteraars, lezers en toeschouwers bij het interpreteren van een kunstwerk?

- Ze nemen deel vanuit een voor-structuur, een horizon.
- Interpretatie is niet gebonden aan methodologische regels.
- Er zijn meerdere goede en slechte interpretaties mogelijk.

Hoe beschrijft Gadamer de speelruimte van mogelijke interpretaties die een tekst of kunstwerk opent?

- Er zijn meerdere goede interpretaties mogelijk.
- Speelruimte kan niet exact worden afgebakend.
- Interpretatie wordt niet geleid door methodologische regels.

Wat is volgens Gadamer de kern van interpretatie?

- Dialoog tussen kunstwerk en interpreet
- Vraag-en-antwoord-spel
- Juiste vraag vinden door ervaring
- Tweerichtingsverkeer tussen werk en lezer/publiek

Wat impliceert het vraag-en-antwoord-spel van interpretatie?

- Werk stelt vragen aan ons
- Uitdaagt voor-structuur
- Bepaalt structuur van werk
- De leidende gedachte begrijpen

Wat is de formele betekenis van 'Vorgriff der Vollkommenheit' bij interpretatie?

- Alle aspecten van werk in één samenhang tonen
- Geslaagde interpretatie
- Laatste leiding geven aan betekenis

Hoe begint de hermeneutische dialoog van het interpreteren volgens de tekst?

- Veronderstelling dat de ander gelijk zou kunnen hebben
- Bereid om eigen vooronderstellingen ter discussie te stellen
- Houding van 'principle of charity'

Waarom is het moment van toepassing volgens Gadamer een integraal onderdeel van de interpretatie?

- Interpretatie vereist openheid voor ander en werk
- Toepassing verbindt tekst met situaties
- Interpretatie leidt tot verandering en leerproces

Wat wordt bedoeld met 'werkingshistorisch bewustzijn' volgens Gadamer?

- Ingbed in traditie en geschiedenis
- Interpretatie verheft zich tot hogere algemeenheid
- Ervaren van openheid en dialectiek

Wat betekent de term 'applicatio' in de context van interpretatie volgens Gadamer?

- Dominee verbindt Bijbeltekst met gemeentesituaties
- Rechter past wet toe op specifiek conflict
- Interpretatie leidt tot persoonlijke verandering

Hoe definieert Gadamer de invloed van Hegel op dialectiek binnen interpretatie?

- Ervaring eindigt niet in vast weten
- Openheid voor ervaring is essentieel
- Dialectiek leidt tot vrijheid en openheid

Waarom stelt Gadamer dat interpretatie een dialectische ervaring vereist?

- Voltooiing in openheid, niet vast weten
- Dialectiek binnen historisch en eindig kader
- Ervaring maakt openheid vrij

Hoe beschrijft Gadamer de relatie tussen de lezer en het object van interpretatie?

- Een dialoog met een 'jij', altijd anders dan het 'ik'.

Hoe benadrukt Gadamer de rol van interpretatie in de hermeneutiek?

- Interpretatie is een eindige deelname aan de oneindige werkingsgeschiedenis.

Hoe beschouwt Gadamer de diversiteit van interpretaties volgens zijn hermeneutiek?

- Speelruimte voor meerdere goede interpretaties die elkaar kunnen aanvullen of tegenspreken.

Hoe probeert Gadamer zijn lezers te begeleiden volgens zijn hermeneutiek?

- Voorbij het valse dilemma tussen absolute zekere kennis en sceptisch relativisme.

Wat benadrukt Gadamer over de rol van de taal in het derde deel van 'Wahrheit und Methode'?

- Taal opent werelden en laat een wereld zich ontvouwen
- Zijn dat begrepen kan worden, is taal
- Taal omvat gesproken taal, kunsttaal, natuurtaal
- Taal is Sichdarstellen, zich vertonen
- Er zijn geen omvattende begrippen die taal kunnen overstijgen

Wat drukt Gadamer uit met de uitspraak 'Zijn dat begrepen kan worden, is taal'?

- Dingen laten zich kennen in interpretatie
- Interpreet maakt deel uit van het tonen van de dingen
- Taal omvat gesproken taal, kunsttaal, natuurtaal
- Taal is Sichdarstellen, zich vertonen

Waarom is taal volgens Gadamer cruciaal voor ervaring en begrip?

- Taal vormt de uiteindelijke vorm van ervaring en begrip
- Niet in absolute begrippen, maar in voortdurend ontwikkelende taal

Hoe beschrijft Gadamer de universaliteit van hermeneutiek aan het eind van 'Wahrheit und Methode'?

- Hermeneutiek is een universeel aspect van filosofie
- Niet alleen methodische basis van geesteswetenschappen
- Alles is interpretatie, geen strikte methode maar reflectie

Welke rol speelt kritische reflectie volgens Gadamer in de cultuurwetenschappen?

- Kritische reflectie en dialoog van interpretatie geven wetenschappelijke status
- Laat waarheid aan het licht komen in cultuurwetenschappen

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo