Startpagina / Samenvattingen / Gemeenterecht / burgemeester-raad-ontslag

De burgemeester - Benoeming en rechtspositie

32 belangrijke vragen over De burgemeester - Benoeming en rechtspositie

Welk artikel ziet op de wijze van aanstelling, schorsing en ontslag van de burgemeester?

Artikel 131 Grondwet

Wat bepaalde artikel 131 Grondwet tot 2018?

Dat de burgemeester bij koninklijk besluit wordt benoemd.

Wanneer werd de tweede lezing van het in 2015 door de Eerste Kamer in eerste lezing aangenomen wetsvoorstel over de burgemeestersbenoeming aanvaard?

In 2018.

Wat houdt art. 131 Grondwet sinds 2018 in?

Dat de burgemeester wordt aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij de wet te bepalen wijze.

Aanvaarding van het wetsvoorstel maakt de weg vrij voor...?

De wettelijke regeling van een direct gekozen of een door de raad gekozen burgemeester.

De motie-Rombouts: bij de uitwerking van een eventuele nieuwe aanstellingswijze is het wenselijk te kiezen voor een vorm die recht doet aan het principe, dat de raad aan het hoofd staat van het gemeentebestuur en die waarborgen bevat voor een relatief onafhankelijke positie van de burgemeester. Wat betekent dit?

Dat de Eerste Kamer geen presidentieel bestuursmodel voor ogen heeft.

Welk artikel ziet op de benoemingsprocedure van de burgemeester?

Artikel 61 Gemeentewet.

Hebben de wethouders toegang tot de raadsvergadering waarin de raad besluit over de aanbeveling inzake de burgemeestersbenoeming?

Dat is de vraag. De regeling van art. 61 en 61c Gemeentewet lijken een lex specialis te vormen ten opzichte van de regel van art. 23 Gemeentewet en dat de wethouder geen toegang heeft tot deze specifieke raadsvergadering.

Waarom omvat de aanbeveling inzake de burgemeestersbenoeming twee personen?

Omdat een enkelvoudige aanbeveling de vrijheid van de Kroon te zeer zou beperken. Dan zou de procedure lijken op een door de raad gekozen burgemeester, hetgeen in strijd zou komen met art. 131 Grondwet.

Noem redenen op grond waarvan de minister kan afwijken van de aanbeveling inzake de burgemeestersbenoeming.

twijfel over de integriteit van een kandidaat
het streven naar meer vertrouwen in het openbaar bestuur
voorkeursbeleid
een evenwichtige politieke spreiding
loopbaanbeleid van burgemeesters

In welke hoedanigheid handelt de cvdK in de benoemingsprocedure van de burgemeester?

De cvdK handelt in deze procedure als rijksorgaan. Zijn rol is beperkt tot de eerste selectie en tot bewaker van de procedure. Art. 6, eerste lid, van de Ambtsinstructie cvdK bepaalt dat de c toeziet op een ordelijk verloop van de procedure met betrekking tot de burgemeestersbenoeming.

Wie kan aanwijzingen geven aan de cvdK?

Formeel gezien kan de Kroon - niet de minister - aanwijzingen geven aan de c als rijksorgaan. Dat is in de praktijk echter onwaarschijnlijk, ook als het de procedure van de burgemeestersbenoeming betreft.

Hoe is de huidige procedure tot stand gebracht?

Het is een compromis van de toenmalige regeringspartijen: de VVD wenste vast te houden aan de Kroonbenoeming, de PvdA wilde een door de raad gekozen burgemeester en de kleinste coalitiepartner, D66 een direct gekozen burgemeester.

Op welke gronden kan de minister in de herbenoeming afwijken van de aanbeveling?

zorgvuldigheid van de procedure
de criteria die de raad heeft toegepast
de stemverhouding in de raad
de vraag of sprake is van een verstoorde verhouding tussen de burgemeester en de raad

Kan de burgemeester worden geschorst en zo ja, hoe?

Ja, art. 62 Gemeentewet. Schorsing geschiedt bij koninklijk besluit.

Wanneer kan schorsing van de burgemeester in de rede liggen?

Bij twijfel over integriteit of indien de raad een aanbeveling tot ontslag voorbereidt.

Hoe kan de bevoegdheid van de minister in art. 62, tweede lid, Gemeentewet worden gezien?

Als een ordemaatregel in afwachting van het door de Kroon te nemen schorsingsbesluit.

Door wie wordt het burgemeestersambt waargenomen bij 'reguliere' verhindering of ontstentenis?

Door een door het college aan te wijzen wethouder. Verhindering betekent dat de burgemeester niet aanwezig is; ontstentenis dat hij is geschorst of het burgemeesterschap vacant is.

Waarom is waarneming van het burgemeestersambt vooral van belang?

Voor de uitoefening van de openbare-ordebevoegdheden door een eenhoofdig ambt. Om die reden meent de regering dat het wenselijk is dat zoveel mogelijk eenzelfde persoon als vervanger optreedt.

Handelt een locoburgemeester op basis van delegatie of mandaat?

Nee, de locoburgemeester treedt op als burgemeester. Er is hier sprake van vervanging op grond van de wet. Deze sui generis-constructie lijkt in veel opzichten wel op mandaat. De locoburgemeester treedt op als burgemeester en oefent de bevoegdheden in zijn naam uit. De locoburgemeester legt ook verantwoording af aan de raad over de uitoefening van deze bevoegdheden. Is de burgemeester weer echter aanwezig, dan zal deze verantwoording moeten afleggen over hoe de loco heeft gehandeld.

Kan de commissaris ook voorzien in de waarneming van de burgemeester?

Ja, indien hij het in het belang van de gemeente nodig oordeelt. Het gaat dan om vervanging voor een wat langere termijn. De c zal zijn bevoegdheid bijvoorbeeld toepassen, indien te verwachten valt dat voorlopig niet wordt voorzien in een burgemeestersvacature, als de gemeente betrokken is bij een voorgenomen herindeling of indien sprake is van een verstoorde verhouding tussen de burgemeester en de raad.

Welk artikel ziet op ontslag van de burgemeester?

Art. 61b Gemeentewet. De burgemeester kan te allen tijde bij koninklijk besluit op voordracht van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties worden ontslagen. In ieder geval wordt de burgemeester ontslag verleend als hij de leeftijd van 70 jaar heeft bereikt. Ook kunnen ziekte, onbekwaamheid of ongeschiktheid voor het ambt dan wel opheffing van de gemeente reden zijn voor ontslag.

De raad mag niet over de aanbeveling beraadslagen ten minste twee weken en ten hoogste drie maanden na de verklaring dat sprake is van een verstoorde verhouding tussen de burgemeester en de raad. Waarom die termijn van drie maanden?

De termijn van drie maanden is ervoor bedoeld dat de raad de dreiging van een aanbeveling tot ontslag niet eindeloos kan laten voortduren.

Staat tegen ontslag beroep open?

Ja, tegen de aanbeveling tot ontslag niet omdat het geen besluit betreft. De bestuursrechter zal, mede gezien de discretionaire bevoegdheid van de Kroon en het politieke karakter dat een verklaring van verstoorde verhouding heeft, de gronden van ontslag zeer terughoudend toetsen. De rechter zal hoogstens toetsen of de Kroon in redelijkheid tot het ontslag heeft kunnen besluiten en of er strijd is met een fundamenteel rechtsbeginsel, zoals wederhoor. Verder kan hij aan procedureregels toetsen.

Wanneer werd het burgemeestersreferendum afgeschaft?

In 2008. De ingezetenen van de gemeente konden uit twee door de raad voorgedragen kandidaten kiezen. Een niet bindend referendum. Er gold een opkomstdrempel van 30% voor een rechtsgeldige uitslag.

Waarom zou de burgemeester niet direct gekozen moeten worden?

Vanwege het takenpakket van de burgemeester (voorzitter raad, voorzitter college, bevoegdheden openbare orde). Deze vergen dat de burgemeester een onafhankelijke positie in de gemeente inneemt. Hij moet boven de partijen staan en de Kroonbenoeming draagt daar meer aan bij dan directe verkiezing. Directe verkiezing zou het ambt politiseren en bovendien afbreuk doen aan het hoofdschap van de raad.

Waarom zou de burgemeester direct gekozen moeten worden?

Directe verkiezing is democratischer. De burgemeester wordt dan een meer lokaal bestuurder, dan een van elders 'geparachuteerde' ambtsdrager.

Kan de burgemeester tegen een besluit van de commissaris omtrent de ontheffing of de toestemming beroep instellen bij de bestuursrechter?

Ja.

Waarom heeft de wetgever niet gekozen voor aflegging van de eed enkel ten overstaan van de raad?

Onder omstandigheden kan een raadsvergadering niet tijdig worden belegd. De burgemeester wordt door de Kroon benoemd en de c heeft een belangrijke rol bij benoeming en het verdere functioneren van de burgemeester.

Wie stelt voor de burgemeester een gedragscode vast?

De raad, art. 69, tweede lid, Gemeentewet.

Kan de burgemeester geheimhouding leggen op stukken die onder hemzelf vallen?

Nee.

De Regeling rechtspositie decentrale politieke ambtsdragers kan ook regels stellen over tegemoetkoming in of vergoeding van bijzondere kosten en over andere voorzieningen die verband houden met de vervulling van het burgemeestersambt. Waar valt dan aan te denken?

De representatievergoeding, computer- en communicatieapparatuur, de verhuiskostenregeling en de vergoeding van autokosten.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Gemeenterecht

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding