Startpagina / Samenvattingen / Geschiedenis geven : praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs / karel-rijk-eeuw

Tijd van monniken en ridders (500 1000 n. Chr.) - De achtergrondinformatie: Tijd van monniken en ridders

29 belangrijke vragen over Tijd van monniken en ridders (500 1000 n. Chr.) - De achtergrondinformatie: Tijd van monniken en ridders

Hoe ontwikkelde het christendom zich in Europa?

Na de kruisiging van Jezus van Nazareth (33) verbreidden zijn apostelen zijn leer door Klein-Azië.
De prediking startte ten tijde van keizer Augustus binnen het Romeinse rijk. Het christendom veroverde de 4 eerste eeuwen van onze jaartelling, vaak tegen de wens van de Romeinse keizers in, langzaamaan een centrale positie.
- in de 4e eeuw gaf Constantijn de Grote als eerste Romeinse keizer de christenen vrijheid van godsdienst
- Keizer Theodosius maakte het christendom tot staatsgodsdienst, aan het einde van de eeuw.

Waarom en wanneer kwam er een einde aan de technische vooruitgang en economische bloei?

In de vroege middeleeuwen, toen het Romeinse rijk in elkaar stortte en het Romeinse centrale bestuur wegviel, viel het onderhoud aan wegen, water- en bouwwerken zoals aquaducten weg. Steden raakten ontvolkt en de handel verdween grotendeels. Mensen vestigden zich op het platteland.

Van vazalliteit naar feodaal systeem

* Karel de Grote was de eerste vorst die de vazalliteit invoerde om een sterk leger op de been te krijgen.
* Feodalisme (leenstelsel): de vazallen (ridders) waren verplicht om een wapenuitrusting aan te schaffen en een jaarlijkse krijgsdienst. de vazallen konden Karel betalen door middel van land, dat Karel hen leende.
* Feodalisme (leenstelsel) kwam vanaf de 9e eeuw voor in het gebied van Karel de Grote.
* Na de dood van Karel, ontstond dit systeem op alle plekken in zijn rijk.

Hoe zat het hofstelsel in elkaar?

Rond de centrale vroonhof was het land verdeeld in twee delen: het saalland (van de heer) en het hoeveland (boeren van het domein = horigen).

Waar komt de uitdrukking hand- en spandiensten vandaan?

Uit de tijd van het hofstelsel, toen horigen het vruchtgebruik van land kregen in ruil voor pacht en het verrichten van diensten, bijvoorbeeld op het land, onderhoud van wegen, reparaties aan gebouwen, werken in een werkplaats, etc.

Hoe werd Karel de Grote de machtigste man van Europa?

Hij erfde een rijk van zijn vader, Pepijn de Korte. Hij volgde hem op in 768. Karel de Grote voerde 30 jaar lang oorlog om het rijk uit te breiden. De felste strijd was tegen de Saksen van Widukind. In 782 werden zeker 4500 Saksen vermoord. Later werden ze gedeporteerd om plaats te maken voor de Franken. In 800 werd hij tot keizer gekroond.

Waaraan worden de militaire successen van Karel de Grote toegeschreven?

1. De zwaardere wapenuitrusting van de Franken
2. De invoering van de stijgbeugel, waardoor de ruiters vaster in het zadel zaten.
3. De veroveringen leverde veel nieuw land op, waardoor hij zijn vazallen kon belonen.

Hoe zag de bestuurlijke indeling van Karolingers eruit?

Het systeem van vazalliteit hield de Karolingers in het zadel. Karel de Grote had het rijk (dat steeds groter werd) opgedeeld in graafschappen (gouwen), om het bestuurbaar te houden. Aan het hoofd van een gouw stond een graaf. Hij zorgde voor de rechtspraak, inde de belasting en voerde het leger aan.
De graaf werd gecontroleerd door inspecteurs = de zendgraven. Zij brachten boodschappen over en controleerden in het geheim. Ze mochten direct ingrijpen bij misstanden.

Hoe werd het feodalisme geleidelijk erfelijk?

Na de dood van Karel de Grote werd het 'leen' gezien als recht van de vazallen. De vazal was minder persoonlijk aan de vorst gebonden; hij had zijn gebied toch al in bezit. In de praktijk had hij te weinig machtsmiddelen om het land af te pakken.

Het centrale gezag van de Karolingers brokkelde langzaam af. Leg uit.

Na de dood van Karel de Grote in 814 zagen de vazallen het 'leenland' steeds meer als hun recht. In theorie kon de koning het land wel afpakken, maar in de praktijk had hij hiervoor te weinig machtsmiddelen.

Op welke manier versterkte het feodale stelsel de militaire elite?

Het feodale systeem was hierin cruciaal. Tot begin 8e eeuw was de strijder te voet het belangrijkst geweest. Dit werd langzaamaan overgenomen door de krijger te paard: de ridder. Omdat de aanschaf van wapenuitrusting en een paard erg kostbaar was, had de koning hier het leen tegenover gesteld en was het feodaal stelsel versterkt.

Wie woonden er op een palts?

De paltsgraaf met zijn familie. Hij was de vertegenwoordiger van de keizer. In zijn bestuur zaten drie belangrijke ambtenaren:
- De seneschalk: hoofd van de hofhouding, opzichter van het voedsel, vee en de oogst
- De maarschalk: toezicht op de stallen
- De schenker: toezicht op de wijnoogst (in wijnstreken)

Het rijk van Karel de Grote werd na zijn dood als snel opgesplitst. Hoe zit dit?

Lodewijk de Vroome had geprobeerd het rijk bij elkaar te houden, maar er was steeds meer onvrede. In 843 werd het rijk opgesplitst in 3 delen, verdeeld onder de zonen van Lodewijk. Na een grote strijd bleven er uiteindelijk 2 gebieden over, die zich later zouden ontwikkelen tot Frankrijk en Duitsland. Aan het begin van de 10e eeuw was de macht van de Karolingers voorgoed ten einde.

De kerstening van ons land, Willibrord en Bonifatius

- de echte kerstening vond plaats in de 7e eeuw en 8e eeuw.
- in 690 kwam de Angelsaksische monnik Willibrord met 11 getrouwen naar de lage landen.
- Willibrord vestigde zich in Utrecht, onder bescherming van Pepijn II, de overgrootvader van Karel de Grote.
- Na zijn dood (739) zette een andere Angelsaks , Bonifatius, zijn zendingsarbeid voort.
- In 754 deed Bonifatius een nieuwe poging bij de Friezen.
- De Friezen drongen het kamp (bij Dokkum) binnen en vermoordden Bonifatius en zijn gevolg.
- Enige decennia later dwong Karel de Grote de bekering veelal met geweld af.

Wanneer ging Nederland deel uitmaken van het Duitse keizerrijk?

925

Hoe zag de verering van Germaanse goden eruit?

We weten weinig echt zeker over de Germaanse goden, omdat de verhalen pas later zijn opgeschreven. Wat we wel weten is:
* dat een deel van onze dagen naar de goden zijn vernoemd: Wodan, Thor, Freya. Dinsdag verwijst mogelijk naar Thingsus, of 'ding' een dag waarop rechtszittingen plaatsvonden.
* verering was praktisch: de Germanen offerden voor bescherming in de strijd, tegen noodweer, etc. Elementen hiervan zie je terug in: paaseieren, vuurwerk, kerstboom, lichtjes

Waarom maakte het christendom zo'n opgang?

1. de kracht van de leer en de priesters
2. Het verhaal van het leven, de dood en de herrijzenis van Jezus. God was mens geworden in de persoon van Jezus om de mensen te leren een liefhebbende God te aanbidden. Dit was een barmhartige godheid, die mensen liet verlangen naar onsterfelijkheid.
3. De organisatie
4. geen onderscheid tussen arme en rijk
5. zorgzame gemeenschap
6. vrijwel de enige religie met zendingsdrang
7. hoop op eeuwig leven, ook bij vervolging

Wanneer kwamen de eerste christenen naar het huidige Nederland?

Het zuiden van Nederland kwam in de 4e eeuw al in aanraking met het christendom. Bisschop Servaas stichtte een christelijke gemeente in Maastricht. We weten niets van Servaas, alle gegevens zijn van horen zeggen.

De wereld buiten het Karolingische rijk

- het Frankische (Karolingische) rijk kreeg in de loop van de 8e eeuw steeds meer met de Vikingen uit het noorden en de Arabieren uit het zuiden te maken
- door de tochten die de Vikingen na 800 ondernamen, kwamen ook de Vikingwereld en de islamitische wereld met elkaar in aanraking

Hoe zag een dag in het klooster eruit?

Werk-, eet- en slaaptijden wisselden met de seizoenen en hadden een strak, vast ritme, bepaald door de religieuze plichten zoals het bidden van de zeven getijden. Dit waren liturgische gebeden die op vaste tijdstippen werden opgezegd (metten, prime, terts, sext, none, vespers, completen). De rest van de tijd werd gevuld met arbeid. Twee maal per dag een maaltijd. De monniken sliepen in hun pij en wasten hun lijf ongeveer 5 x per jaar.

Hoe heette de belangrijkste handelsplaats in ons gebied en waar lag deze?

Dorestad, deze lag op de plaats waar nu Wijk bij Duurstede ligt.

Welke volkeren vielen steeds vaker het Karolingische rijk binnen?

De Vikingen en de Arabieren.

Waaraan danken de Vikingen hun naam?

Aangenomen wordt dat de naam is afgeleid van het Noorse 'vik', dat baai betekent. De Vikingen waren dan de zeerovers die zich schuilhielden in de baai of de bewoners van de baai. Het woord wordt ook in verband gebracht met 'marktplaats'. Recent wordt ook wel gedacht dat de Scandinaviërs 'op viking' gingen, waarmee werd aangegeven dat ze op rooftocht gingen.

In welke drie groepen kunnen de Vikingen worden verdeeld?

De Noren (bevoeren zee ten noorden van Groot-Brittannië), de Denen (zeilden naar landen langs de Noorzee) en de Zweden (gingen oostwaarts)

Hoe kun je zien dat de Vikingen last hadden van schaarste?

Ze aten veel vlees, graan, vis, kaas, room, bessen, noten. Ze dronken bier en wijn. Veel producten waren seizoens- en plaatsgebonden. De Vikingen konden niet kiezen uit een groot aanbod, maar moesten het doen met dat wat de natuur hen bood.

Waardoor gingen de Vikingen op (roof)tocht?

1. In de 8e eeuw groeide de bevolking en hadden ze niet genoeg land om alle monden te voeden. De tochten waren enerzijds bedoeld om te plunderen, anderzijds voor mogelijkheden om zich buiten Scandinavië te vestigen.
2. Het erfrecht: het hele bezit ging naar de oudste zoon, de jongere zonen moesten zelf inkomsten zoeken.

Wanneer kwam er een einde aan de (roof)tochten van de Vikingen?

In de 10e eeuw. Vikingen hadden zich definitief gevestigd en vermengden zich met de oorspronkelijke bevolking (Noord-Engeland, Schotland en Ierland bijvoorbeeld)

Welke invloeden waren er vanuit de islam in West-Europa?

* Arabieren brachten de wetenschappelijke kennis die in de onrustige periode tot 750 was verdwenen terug naar West-Europa.
* Architectuur (rondbogen in bouwwerken)
* Kalligrafeerkunst
* gebruik van papier
* andere cijfertekens (en de 0)
* navigatiekunst
* vertelkunst
* muziekinstrumenten

Welke stad was het centrum van de economische en politieke macht van het Arabische rijk?

Bagdad

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Geschiedenis geven : praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs | 9789023244653 | Ron de Bruin, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.