Film, radio en openbaarheid in Nederland in 1940

15 belangrijke vragen over Film, radio en openbaarheid in Nederland in 1940

Verspreiding van film in Nederland verloopt via twee belangrijke kanalen

  1. De Reisbioscopen op kermissen.
  2. Variete theaters in het einde van de negentiende eeuw

Variété theaters in het einde van de negentiende eeuw.

Deze waren voornamelijk te vinden in de grotere steden van on land. Film was onderdeel van een groter programma, waar ook liveacts als acrobaten toebehoorden. Later werden variéténummers ook op film vertoond, om zodoende kosten te besparen.

Film vanaf ongeveer 1907/1908


  • Opkomst van de vaste bioscooptheaters met alleen filmvertoningen (in Nederland slechts mondjesmaat; veel minder bioscooptheaters dan in omringende landen)
  • Belangrijke ontwikkeling hierbij: men schakelde in de filmdistributie over van film verkoop naar filmverhuur. Gebroeders Pathé waren hier de aanstichters van. Zij verhuurde films voor een lagere prijs en voor een bepaalde periode in plaats van een volledige verkoop van een film. Daardoor was het voor bioscopen mogelijk om vaker nieuw materiaal te tonen, waardoor het publiek ook vaker kwam kijken.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat deden bioscooptheaters om meer publiek te trekken

Om meer publiek te trekken introduceert men al snel live entertainment in de bioscooptheaters in de vorm van variété en explicateurs.
Dit is vooral een Nederlands fenomeen, wat weer voornamelijk te maken had met geldkwesties.

Wat gebeurt er in Nederland vanaf 1910 als protest tegen 'het bioscoopkwaad'

Er vormt zich een discours over film en bioscopen als bron van zedeloosheid en moreel verval, waar de confessionelen (en met name de Rooms-Katholieken) de drijvende kracht achter zijn.
Het leidt uiteindelijk tot de invoering van gemeentelijke filmkeuringen in 1912. Gemeentes konden zelf bepalen of een film wordt afgekeurd of dat een deel van de film niet mocht worden vertoond.

Men probeert verder film ook in te kapselen in de verzuiling. Hoe deden ze dat?

Er kwamen 'witte bioscopen' voor de Rooms-Katholieken. Dit mislukt echter: film en bioscoop bleven in Nederland grotendeels onverzuild!

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) worden importbeperkingen opgelegd voor het medium film. Deze gelden ook voor het neutrale Nederland. Wat was het gevolg voor Nederland?

Het aantal films uit het buiteland werd veel kleiner, waardoor de eigen filmproductie (tijdelijk) toenam.
voorbeeld: filmfabriek Hollandia uit Haarlem, met als grote ster Annie Bos. Eerst fotomodel daarna ster van vele lange speelfilms. Ook deed ze al haar stunts zelf

Wat was het gevolg van de kolen schaarste in 1916 in Nederland?

Er heerst kolen schaarste in ons land en men zit thuis in het donker en in de kou. Dan waren de bioscopen toch heel wat warmer. Daarom nam het bezoek aan bioscopen en andere amusementsgelegenheden (tijdelijk) toe.

De bioscoop raakt tijdens de Eerste Wereldoorlog nog ster geassocieerd met moreel verval, hoe kwam dit?

Het geld dat sommigen verdienen aan de oorlog, word geïnvesteerd in uitgaansgelegenheden.

Welke gevolgen hadden het protest uit de confessionele hoek over film?

1926: landelijke bioscoopwet
1928: landelijke Rijksfilmkeuring.
Verder wordt er 'vermakelijkheidsbelasting' geheven, waardoor prijzen van bioscoopkaartjes stijgen en het aantal toeschouwers afneemt

Nederlandsche Bioscoopbond (NBB) werd op gericht in 1921 wat was er bijzonder aan

NBB werd opgericht als gecombineerde bracheorganisatie van bioscoopexploitanten en filmverhuurders.

Counter public sphere rond de film in Nederland

Het was geen counter public sphere waarin actief en expliciet werd geageerd en geprotesteerd tegen verzuilde openbaarheid. Meer implicatie. A.g.v. Feit dat vooral de confessionele zuilen de bioscoop afschilderden als zondig vermaak.

Wat hoorde je op de radio?

  • Verkondiging van ideologie
  • nieuwsuitzendingen
  • sport
  • maar vooral populaire muziek, entertainment; luisteraars willen daar steeds meer van.

Vanaf 1925 treedt ook bij radio de verzuiling in.

Er vormen zich drie confessionele omroepen (KRO, NCR en VPRO) en één socialistische omroep (VARA). Zij huurde zendtijd bij de zender van de HDO.

15 mei 1930 wordt de verzuiling van de radio definitief opgelegd door het  radiozentijdenbesluit van het kabinet Ruys de Beerenbrouck II.

De zendtijd wordt in vijven opgedeeld. De NCRV en KRO behouden hun aandeel in de zender in huizen. De AVRO en VARA blijven uitzenden op de zender in Hilversum en krijgen daar allebei evenveel zendtijd. Ook de VPRO krijgt een beperkt aantal uren zendtijd op de Hilversumse zender. Voor de AVRO betekent dit besluit een halvering van haar zendtijd.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo