Rechtspraak als historische bron - Rechtspreken over huwelijk en gezin

33 belangrijke vragen over Rechtspraak als historische bron - Rechtspreken over huwelijk en gezin

Hoe verschilde de rechtspraak in katholieke gebieden met die in protestantse gebieden?

de scheiding tussen kerk en staat bestond in beide gebieden niet. De rechtspraak over huwelijk en gezin was ook voorgekomen uit kerkelijke ideeën. Waar de rol van de overheid ophield en die van de kerk begon was niet duidelijk afgebakend, diffuus. In protestante gebieden werd de overheid meer geaccepteerd als rechtsprekende instantie. In katholieke gebieden werd door de kerk recht gesproken al was dat niet officieel vastgelegd

In het handhaven van allerlei regels, zoals ten aanzien van huwelijk en gezin was er maar een instantie bevoegd.
juist/onjuist?

onjuist. Er waren verschillende instanties bevoegd die elkaar aanvulden of overlapten.

Uit welke vier delen bestond het huwelijksrecht?

huwelijksvereisten: bloedverwantschap, leeftijd,toestemming ouders
totstandkoming huwelijk: verloving, huwelijkssluiting
echtelijke plichten: samenwonen, vrouw moest volgen bij verhuizing
ontbinding huwelijk: nietigverklaring, scheiding tafel en bed, echtscheiding (alleen bij protestanten)
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Kerk en staat waren tussen 1500-1800 niet gescheiden, ze vulden elkaar met eigen bevoegdheden aan. De wetgeving op het gebied van huwelijk en gezin kwam voort uit het christelijke denken. De Katholieke kerk had haar eigen wetgeving en rechtbanken. De wereldlijke overheid erkende die competentie goeddeels en vulde de kerkelijke wetgeving en rechtspraak waar nodig aan.
juist/onjuist

juist

Welke rol speelde de overheid bij de rechtspraak over huwelijk?

ontheffing, dispensatie van huwelijksvereisten (graden van verwantschap)
rechtspreken bij huwelijksovertreding (trouwbeloften, huwelijksontbinding)

In de republiek der Verenigde Nederlanden berustte de bevoegdheid in wetgeving en rechtspraak in zaken van huwelijk en gezin bij de staat. Die liet zich echter wel weer leiden door christelijke opvattingen over huwelijk en gezin.
Juist/onjuist?

juist

Waarom leveren dispensaties goed bronnenmateriaal op?

er moest een verzoekschrift ingediend worden zodat we informatie krijgen over familierelaties, huwelijksmotivatie

Rechtspraak, het door de overheid spreken van recht op basis van door die overheid uitgegeven wetgeving over alle ingezetenen, is op het terrein van huwelijk en gezin tussen 1500-1800 een ingewikkelde zaak: de overheid kan of de kerk of de staat zijn, of beide, elkaar aanvullend of overlappend. Soms is het onduidelijk wie bevoegd is.
juist/onjuist?

juist

Wat levert criminele rechtspraak op?

moord, kindermoord: erfrecht
seksuele misdrijven: aanranding, prostitutie, overspel, abortus
ongehuwde moeders die geld eisen van de vader
onder curatele stellen
schakingen

Binnen welke twee groepen kwam tucht met name voor?

beroepsgroepen, zoals gildes
religieuze groepen

Welke drie vormen van rechtspraak waren er tussen 1500 en 1800?

rechtspraak
tucht
volksgericht

Huwelijksvereisten omvat regels over niet trouwen met iemand die te na staat in bloed- of aanverwantschap, eisen tav leeftijd en toestemming van ouder.
Totstandkoming van het huwelijk omvat de verloving en huwelijkssluiting
juist/onjuist?

juist

Waar hield de tucht zich binnen beroepsgroepen mee bezig?

kwaliteitseisen, prijzen
levenswandel (geboren uit wettelijk huwelijk, niet samenwonend, geen onwettige kinderen)

In zowel katholieke als protestantse landen was in de periode voor 1800 de verloving geen vrijblijvende zaak die een der partners naar believen kon verbreken. een belofte aan iemand om hem of haar te trouwen, was voor de rechter afdwingbaar.
juist/onjuist?

juist

Waar hield de tucht binnen religieuze groeperingen zich mee bezig?

leerstellingen
seksuele moraal (overspel, onwettige kinderen, seks voor het huwelijk)

Echtelijk plichten omvatten bijv de plicht tot samenwonen van man en vrouw, plicht voor de vrouw haar man te volgen bij verhuizing.
juist/onjuist?

juist

Hoe werd de kerkelijke tucht in Engeland ook wel genoemd?

the bawdy court

De ontbinding van het huwelijk is in drie categorieen onder te verdelen:
de nietigverklaring van het huwelijk als dit vanwege overtreding van huwelijksvereisten niet gesloten had mogen worden; de scheiding van tafel en bed; de echtscheiding die alleen door de katholieke kerk werd erkend.
Juist/onjuist?

onjuist. Echtscheiding werd alleen door de protestantse kerk erkend.

De overheid (staat) kon ontheffing of dispensatie van bepaalde onderdelen van de wet verlenen. Betrokkenen moesten verzoekschriften indienen die interessante informatie bevatten over familierelaties en huwelijksmotivatie.
juist/onjuist?

juist

Welke sociale normen zijn in het geding?

huwelijk
seks
(overspel, onder de plak van de vrouw, geslagen worden)

De overheid sprak recht bij overtreding van de huwelijkswetgeving, civiele rechtspraak via procesvoering. processen over gegeven trouwbeloften en de daarop gegrondveste eis tot trouwen en processen over huwelijksontbinding.
juist/onjuist?

juist

Andere processen die interessant zijn zijn criminele rechtspraak (familiedrama's, moord of verwonding jegens familieleden en kindermoord) en erfrecht. Daarnaast de seksuele misdrijven, zoals aanranding, abortus, prostitutie en overspel.
juist/onjuist?

juist

Wat zijn interessante onderzoeksvragen m.b.t. volksgerichten?

welke overtredingen
verschillen per regio
veranderingen in de tijd

Veel voorkomend was het proces van een ongehuwde moeder tegen een door haar genoemde vader die voor de rechter aan zijn (financiele) verplichtingen jegens moeder en kind moest worden herinnerd. Deze vaderschapsacties bieden door de in de processtukken aanwezige uitvoerige uiteenzettingen over de (seksuele) contacten tussen de betrokkenen een schat aan inlichtingen.
juist/onjuist?

juist

Welke archieven worden geraadpleegd voor kerkelijk en beroepsgroepentucht en voor volksgerichten?

kerkelijke archieven
gildearchieven
overheidsarchieven

Ook processen vanwege schaking kwamen veel voor. In een tijd dat ouders vaste greep op de keuze van een huwelijkspartner uitoefenden, lieten meisjes zich nogal eens schaken. Een criminele procedure tegen de schaker kon het gevolg zijn.
Juist/onjuist?

juist

In de periode 1500-1800 was het groepsbesef sterk ontwikkeld. Dit uitte zich in regels en daarop gebaseerde tucht, sancties op het niet nakomen van de groepsregels. Die regels hadden in eerste instantie betrekking op het eigene van de groep. Maar de tucht kon ook betrekking hebben op de levenswandel.
juist/onjuist?

juist. Gildes in Duitsland oefende toezicht uit op het zedelijk gedrag van de leden

Vaak voorkomend was de tucht binnen godsdienstige groepen. Vaak werd de kerk gezien als bevoegde instantie om recht te spreken over alle inwoners van een land in huwelijkse zaken. In Nederland had de kerk die bevoegdheid niet, de kerk oefende alleen tucht uit over de leden. Kerkelijke tucht op het levensgedrag beperkte zich meestal tot kwesties van seksuele moraal, zoals overspel, onwettige kinderen en voorechtelijke seks.
juist/onjuist?

juist

Wat is een belangrijk kenmerk van de rechtspraak tussen 1500-1800 ?

De overheid bezat geen monopolie, maar het recht op rechtspraak moest worden gedeeld met andere instanties.

Onder een volksgericht wordt een sanctie verstaan die in het openbaar door een groep mensen wordt voltrokken aan iemand, die een of meer normen van een gemeenschap overtreedt. De sanctie heeft tot doel de overtreder tot nakoming van zijn plichten te dwingen of hem te straffen. Het gaat vaak om nemen op het gebied van huwelijk of seksualiteit.
juist/onjuist?

juist

Uit welke bronnen van rechtspraak kunnen historici informatie halen als ze onderzoek doen naar het  ontstaan van privéleven?

Processtukken uit:
Civiele rechtspraak; Aanvragen van dispensaties moesten schriftelijk aangevraagd worden
Processtukken uit crimineel recht: nl de 'drames de famille', moord of verwonding van familieleden of kindermoord.
M.b.t. seksuele misdrijven
M.b.t. het onder curatele stellen
M.b.t. schaking

Voor de historicus is het interessant te weten welke overtredingen met een volksgericht bestraft werden, of er in dit opzicht per streek of land verschil bestond en of er ontwikkelingen in de tijd zijn waar te nemen. Gegevens vindt men in archieven van de overheid, die volksgerichten uit te roeien en in historische beschrijvingen.
Juist/onjuist?

juist

Onder welke populatie komen volksgerichten voor?

Kleinere gesloten dorpsgemeenschappen waar de eigen gemeenschap het belangrijkste object van identificatie vormt.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo