Familieportretten in de gouden eeuw - Erflating: rechtsregels praktijk

33 belangrijke vragen over Familieportretten in de gouden eeuw - Erflating: rechtsregels praktijk

Op welke twee manieren kon een erfenis bij recht geregeld zijn?

wettelijke erfopvolging
testamentaire erfopvolging

In de republiek was er sprake van een uniforme rechtspraktijk op basis van geschreven (erf)recht
Juist/onjuist?

onjuist. rechtspraktijk was niet uniform en gebaseerd op gewoonterecht

Wie hadden bij testamentaire erfopvolging nog steeds recht op een deel van de erfenis?

de kinderen, kleinkinderen, ouders, grootouders
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Op sommige gebieden van het erfrecht was wel sprake van uniformiteit. Overal werd onderscheid gemaakt tussen wettelijke erfopvolging (bij versterf, ab intestato) en testamentaire erfopvolging. Wat is het verschil?

Volgens de regels gaat de nalatenschap eerst naar de erfgenamen (kinderen, echtgenoot) tenzij er sprake was een testament. Een deel ging echter altijd naar bloedverwanten in rechte lijn (kinderen, kleinkinderen, ouders, grootouders

Ook de huwelijkspartner had recht op recht op de legitieme portie.
Juist/onjuist?

onjuist de huwelijkspartner had hier geen recht op. wel was het gebruikelijk elkaar het vruchtgebruik te vermaken.

In de Republiek bestond geen bevoorrechting van de oudste zoon ( primogenituur), alle kinderen hadden formeel dezelfde rechten. Wel kreeg de oudste zoon zijn legitieme portie vaan eerder uitgekeerd dan andere kinderen.
Juist/onjuist?

juist

Wat betekent het als iemand een nalatenschap aanvaardde onder 'voorrecht van boedelinventaris'?

Dit betekende dat de erfgenaam pas besliste of hij zijn erfenis wilde aanvaarden, nadat vastgesteld was of de boedel solvent was. Hiervoor moest dan eerst een officiële boedelbeschrijving worden opgemaakt, met een overzicht van de lasten en de baten.

Van fidei-commis of erfstelling over de hand is sprake als het testement bepaalde dat de erfgenaam alleen de beschikking kreeg over inkomsten uit het vermogen, terwijl de erfenis na overlijden als geheel moest worden overgegeven aan bijv kinderen van de erfgenaam.
juist/onjuist?

juist

Hoe was een schriftelijke boedelinventaris opgebouwd?

Na een aanhef met daarin de gegevens van de erflater en de eventuele nabestaanden volgde een opgave van het onroerend goed, waardepapieren, contante, juwelen, goud en zilver, kleding, linnengoed, meubilair en overig huisraad, en een overzicht van eventuele lasten en baten.

Hoe voorkwam een erfgenaam om door de erfenis in de schulden te raken?

voorrecht van boedelinventaris: de erfenis werd pas aanvaard als de boedel solvent was. Waar een boedelinventaris voor verplicht was

In sommige gevallen was het verplicht om een boedelbeschrijving te laten maken. bijv bij het aanvaarden van een nalatenschap onder voorrecht van boedelinventaris (vanaf begin 16e eeuw).
Juist/onjuist?

juist

Het opstellen van een inventaris gebeurde meestal door notarissen of door schepenen volgens een vaste werkwijze. gegevens van de erflater en nabestaanden, opgave van onroerend goed, waardepapieren, contanten, juwelen, goud en zilver, kleding, linnengoed, meubilair, overig huisraad en overzicht van baten en lasten. De bezittingen werden per materiaalsoort of per vertrek gerubriceerd.
juist/onjuist?

juist

Uit welke drie delen bestond een boedelinventaris?

aanhef
opgave van goederen
overzicht van lasten en baten

Het inventariseren kon een zeer arbeidsintensieve aangelegenheid zijn. Soms vond later nog een hertelling van voorwerpen plaats of werden voorwerpen aan de lijst toegevoegd.
Juist/onjuist

juist

Welke goederen werden opgenomen in de opgaaf?

onroerende goederen
waardepapieren
contanten
juwelen
goud en zilver
kleding
linnengoed
meubilair
overig

Anders dan ordonnanties voorschreven werd niet altijd binnen 6 weken na overlijden een inventaris opgemaakt. In veel gevallen werd pas overgegaan tot inventarisatie op het moment dat er daadwerkelijk een boedelscheiding of boedelmenging plaatsvond.
Juist/onjuist?

juist

Op welke twee manieren kon de opgaaf ingedeeld worden?

per materiaalsoort (vooral in het oosten van het land)
per vertrek (vooral in Holland)

Dat veel inventarissen later werden opgesteld heeft consequenties voor de volledigheid van de bron. Op basis van het gewoonterecht hoefde in dat geval vaak het lijfgoed en het beddengoed en andere vooruit ontvangen goederen niet te worden beschreven.
juist/onjuist?

juist

Wat werd buiten de opgaaf gelaten?

bezittingen die al aan de kinderen waren gegeven
aankopen na het huwelijk
erfstukken verkregen na het huwelijk
persoonlijke bezittingen
nagelvaste delen
voorwerpen die bij het huis hoorden
voorwerpen van weinig waarde

Inwoners van de Generaliteitslanden hadden zich te houden aan een in 1956 uitgegeven plakkaat dat weduwen en weduwnaars met minderjarige kinderen bij hertrouwen verplichtte een boedelbeschrijving te maken. Bij nalatigheid verloor men 1/8 deel van het bezit aan de voorkinderen.
juist/onjuist?

juist

Welke kosten waren met boedelbeschrijvingen verbonden?

zuiveren, concipiëren
kopiëren
consuleren
papier
bezegelde papieren
verzegelen inventaris (hiervoor golden vaste prijzen)

Uit de inventarispraktijk in de Generaliteitslanden blijkt dat boedelbeschrijvingen niet zonder meer kunnen worden beschouwd als volledige momentopnames. Waarom?

In sommige gevallen werd rekening gehouden met een naderende erfdeling en werd bij alle beschreven goederen de helft van de totale waarde vermeld of lijkt er sprake van voorwerpen die maar voor de helft aan de nabestaande toebehoorden.

In sommige gevallen werd er niets geinventariseerd omdat, alle meubels in gebruik aan de kinderen waren gegeven. Soms hoefde er niets geinventariseerd te worden omdat de spullen niet tijdens een huwelijk waren gekocht of geerfd.
juist/onjuist?

juist

Wanneer moest de boedelbeschrijving officieel gedaan worden?

binnen zes weken

Ook inventarissen direct na het overlijden zijn niet altijd volledig. Sommige voorwerpen werden niet opgenomen omdat ze als persoonlijk bezit werden beschouwd, omdat nagelvast waren, bij het huis hoorden of van de weinig waarde worden.
Juist/onjuist?

juist

Een boedelbeschrijving is uiteindelijk een lijst met dode woorden. Over de staat waarin de voorwerpen verkeerden geeft een boedelbeschrijving doorgaans weinig informatie.
Juist/onjuist?

juist

Wat is een nadeel voor ons dat er pas later geïnventariseerd wordt?

onvolledigheid
 - geen lijfgoed
 - geen gemeenschappelijk goed

Lastiger wordt het nog als de aanduiding van objecten voor meerdere uitleg vatbaar is, bijv koffers (reiskoffers of gemakskoffers/stilletjes). Bij inventarissen die per vertrek zijn opgemaakt valt het soms uit de context op te maken. Bij inventarissen per materiaalsoort ontbreekt die mogelijkheid. Bovendien werden vaak verschillende materiaalsoorten per rubriek ondergebracht, waardoor de onduidelijk groter wordt.
Juist/onjuist?

juist

Wanneer waren boedelbeschrijvingen in de Generaliteitslanden verplicht?

bij weduwen en weduwnaars met minderjarige kinderen

Een belangrijk terminologisch probleem doet zich voor bij het onderzoek naar het schilderijenbezit. Op basis van kwantitatief onderzoek adhv bijv boedelbeschrijvingen wordt de totale productie ten tijde van de republiek op 5 tot 10 miljoen schilderijen geraamd. Maar achter het woord schilderij kunnen diverse soorten andere beelddragers schuilgaan, zoals papieren, houten, glazen, aardewerken en albasten schilderijtes en borden van hout of aardewerk.
juist/onjuist?

juist

Waarom is het moeilijk om een precies beeld te krijgen (4) van de voorwerpen?

dode woorden
geen taxatie
per materiaalsoort ingedeeld
terminologie

Waarom zijn schilderijen een goed voorbeeld van onduidelijke terminologie?

er worden geen schilderijen in de moderne betekenis bedoeld.
- papier
- hout
- glas
- aardewerk
- albast

Wat zijn vier goede hulpmiddelen om hier toch achter te komen?

Middelnederlands woordenboek
Woordenboek der Nederlandsche taal
Volkshuisraad in vlaanderen - Weijns
Natuurlijke historie van Holland van Johannes le Franq van Berkley (1729-1813)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo