Geschiedenis onder handbereik - Het kamergezicht. Visuele betrekkingen bij De Hooch en Van Hoogstraten

45 belangrijke vragen over Geschiedenis onder handbereik - Het kamergezicht. Visuele betrekkingen bij De Hooch en Van Hoogstraten

Een portret van Samuel van Hoogstraten wordt begeleid door het bericht dat hij de wens had door zijn landgenoten gekend te worden, niet zozeer als beeld maar door zijn op het verstand gebaseerde kunst. Om de betekenis van dit portret van een schilder als visuele voorstelling te kunnen begrijpen moeten houding en lichaamsdelen worden geinterpreteerd.
Juist/onjuist?

onjuist. Alleen het interpreteren van houding en lichaamsdelen door het raadplegen van contemporaine etiquetteboeken is onvoldoend. Ook inzicht in het toenmalige conceptuele systeem is nodig.

Waarmee toonde de schilder zijn vakmanschap?

ellebogen (op alle portretten)
opgetrokken bovenbeen
geknikte knie
gebogen schouder

In veel portretten wordt de elleboog afgebeeld, waarom?

De elleboog, als een van de scharnierende lichaamsdelen was zeer geschikt om de kunst van het schilderen te oefenen en te beproeven en meesterschap te tonen, net als de stofuitdrukking
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Welke abstracte categorien onderscheidt Da Vinci om een zichtbare wereld te ontleden opdat kennis vergaard kan worden  ?


Licht, donker, kleur, lichaam, vorm, plaats, verwijdering, nabijheid, beweging en rust.

Het oproepen van de elleboog als gecompliceerd lichaamsdeel is een vak apart, en alleen de onderlegde en getrainde schilder is in staat een goede elleboog te maken en toont zich daarin een meester. Daarom zijn de geschilderde, met stoffen beklede, met kleuren omhangen, opbollende en uitwaaierende ellebogen zo buitensporig imposant in de vroegmoderne periode.
juist/onjuist?

juist

Wat zegt schilderkunst over de toenmalige maatschappij en hoe komen we daar achter?

De vroegmoderne regels van de schilderkunst bepalen de betekenis. De manier waarop die toegepast zijn kunnen iets vertellen over de maatschappij

Voor en tegenstanders zijn er van overtuigd dat de Gouden eeuw geen eigen denken over het schilderen van genrestukken heeft voorgebracht. Argument is dat de 17e eeuwse geschriften zich nauwelijks uitspreken over inhoud en betekenis van genreschilderijen.
Juist/onjuist?

juist

Nadeel van het ontbreken van 17e eeuwse geschriften over genrestukken is dat kunsthistorici gevangen blijven in een 19e eeuws debat en dat vernieuwende historici zich de ahistorische axioma's niet realiseren. Ten tweede vormt het een obstakel om de kunst van het schilderen als vroegmodern Europees kennissysteem te analyseren en systematisch gebruik te maken van beeldmateriaal als historische bron.
juist/onjuist?

juist

Waarop duidt het begrip Universe of precision van Floris Cohen?

Op de bijzondere wending inde Europese vroegmoderne kennis die in de 17e eeuw resulteerde in de wetenschappelijke revolutie en die zich daarmee onderscheidde van de Arabische ontwikkeling.

Waarom is het kennissysteem Europees?

behandelde stof
aristotelische natuurfilosofische formulering van de regels
onderlinge beeldbegrippen
nagestreefde doelen
het wereldbeeld en de plaats van de kunst daarin.

In de periode 1400-1700 bestond er een relatief homogeen discursief Europees netwerk dat door briefwisselingen , circulatie van personen en verspreiding van boeken, schilderijen, tekeningen, prenten en gravure accumuleerde, eerdere kennis (Grieks, Arabisch, middeleeuws) samenbracht, codificeerde en lokale accenten voortbracht.
juist/onjuist?

juist

Wat is het verschil tussen Nederlandse visuele complexiteit en Italiaanse?

In Nederland wordt visuele complexiteit doorgaans uitgelegd als een weergave van sociale onrust. In Italië wordt het beschouwd als een vorm van artistieke gekunsteldheid, stilering en manierisme.

Bij een historisch-formalistische benadering is de vraag hoe vroegmoderne regels van het schilderen (doorzichtkunde, kamerlicht, kleurschakeringen en welstand) de betekenis bepalen van het kamergezicht als een met pigmenten bestreken doek en wat dat dan zegt over hoe burgers in de Hollandse cultuur tegen familiale verhoudingen aankeken.
Juist/onjuist?

juist

Welke zijn de regels van de vroegmoderne schilderkunst?

doorzichtkunde
kamerlicht
coloreren
welstand van lichamen

Sinds 2 eeuwen bestaat het idee dat vroegmoderne schilderijen, door de toepassing van het renaissanceperspectief, een welhaast fotografisch venster bieden op de historische wooncultuur. Dit leidt tot diverse technisch geavanceerde meetmethoden.
juist/onjuist?

juist

Welke methoden gebruikten schilders om de ruimte vorm te geven?

rasters waar figuren op gezet werden en waarin men kon varieren

Het gebruik van technische meetmethoden kent 3 bijeffecten:
- de ontdekking van rationele verbanden tussen schilderen, gelinkt aan de moderne technieken
- de inconsistentie van de vroegmoderne schilderdijen, minder accuraat dan de meetapparatuur
- laat een streven zien naar exactheid, rationaliteit en accuratesse door de verhandelingen over het perspectief selectief te lezen en alles wat niet past als irrelevant af te doen.
juist/onjuist?

juist

Waarom zijn rasters niet per se bewijs van moderniteit?

er waren een stuk of twintig systemen om rasters te berekenen
het waren alleen hulpmiddelen, geen precisiemeetmethode

Uit onderzoek blijkt echter dat de vroege doorzichtkunde op andere beginselen dan het perspectief berust. Er zijn wel 20 verschillende vormen van doorzichtkunde in omloop geweest, primair een verzameling tekenmethode om voorwerpen op orderlijke wijze op het platte vlak te tekenen.
juist/onjuist?

juist

Waarmee werden door de schilders kamers gemaakt?

licht en donker
abstracte vlakverdeling

Termen als natuurgetrouwheid, nabootsing, en imitatie van de natuur die in de doorzichtkunde worden gebezigd, hebben betrekking op het volgens de regels vaststellen van maat, grootte en afstand van en tussen de dingen (lichamen) op het vlak van een schilderij.
juist/onjuist?

juist

Waarom kon een schilder met kleuren zijn vakmanschap tonen?

beperkt aantal pigmenten
selecteren
samenvoegen
aanbrengen

Ipv De Hoochs schilderijen als een homogene ruimte te zien, moeten we begrijpen hoe het vlak als lijnenspel is opgebouwd en wat dat betekent in deze periode. Door de schilderijen als reeks te beschouwen, wordt de basale patroonvorming zichtbaar. Met lijnen worden wanden, vloeren, plafonds, vensters, deuren, doorkijkjes en kamers gecreerd.
Juist/onjuist?

juist Hoochs binnenhuisarchitectuur komt voort uit de ordelijk toegepaste verkaveling van het platte vlak.

Het kamergezicht (o.a. van Hooch)  is een weergave van werkelijk bestaande binnenhuizen.
Juist/onjuist?

onjuist. Het is geen weergave van de werkelijkheid, maar wordt als verbeelding deel van de toenmalige werkelijkheid

Waar was kleurenkennis/combinaties op gebaseerd?

op kennis van de oudheid

In het verlengde van de doorzichtkunde ligt het kamerlicht op de schilderijen van Van Hooch en de gedifferentieerde kennis van de  lichteigenschappen die Van Hoogstraten beschrijft.
juist/onjuist?

juist

Hoe werden figuren gebruikt door schilders?

stereotypen
bekend verhaal ontleend aan traditie
uitbeelding toont vakmanschap

Zonlicht neemt bij de Hooch een belangrijke plaats in, als onderzoeksmiddels om velden op het doek te modelleren als een goed geordend contrast. Het licht in de Hoochs schilderijen is zelden homogeen verdeeld. Het alternerend spel van lichte en donkere stroken benadrukt hoet het zonlicht binnenvalt, maar articuleert ook de kamer.
juist/onjuist?

juist

Wat is de Universe of Precision van Floris Cohen?

observatie natuurverschijnselen
mathematische kennis
manuele vaardigheden
klassiek doelmatigheidsbeginsel

In De Hoochs kamergezichten spelen ook kleurschakeringen en tinten een belangrijke rol. In de vroegmoderne tijd berust de kleurenleer op kennis uit de natuur. De natuur leert bijv dat bij het zien op afstand de kleuren met elkaar versmelten en afnemen.
juist/onjuist?

juist

Het klassieke kamergezicht zoals dat van 1650-1970 tot ontplooiing kwam was niet uit de lucht komen vallen. Welke drie fasen gingen er aan vooraf? 

fase 1: alles werd geobserveerd en geïnventariseerd
fase 2: combinaties maken nieuwe figuren
fase 3: eind zestiende eeuw ontstaan nieuwe genres met stabiele configuraties

Hoewel kleuren(combinaties) betekenissen oproepen, manen auteurs tot voorzichtigheid bij het duiden ervan. Kleur heeft een labiele, contextafhankelijke status, was voordelig is om opeenvolgende associaties op te roepen, zonder tot stilstand te komen. De vroegmoderne term COLOREREN, die tot 1720 werd gebruikt, heeft primair betrekking op het vaardig selecteren, samenvoegen en aanbrengen van kleuren.
juist/onjuist?

juist

Wat voor nieuwe samenstellingen werden in de tweede fase gemaakt?

menselijk
dierlijk
grotesk

Een evenwichtige samenvoeging of schikking (TUILKUNST) impliceert afstemming van verzadiging en helderheid van pigmenten. Een gepaste kleurschikking schept op elegante wijze visuele eendracht in de schildering.
juist/onjuist?

juist

Wat was het gevolg van deze nieuwe figuren?

feit en fictie gingen door elkaar lopen en er kwam een nieuwe interpretatie van de sociale wereld

Ook picturale figuren worden geleefd door de regels van het schilderen. In de vroegmoderne geschriften bespreekt men picturale lichamen (dingen, voorwerpen, objecten, mensen) in termen van kleur, licht en verzien. De samenschikking van velden gehoorzaamt aan een aantal regels. Voorwerp, dier of mens spruit voort uit een juiste selectie en ordening van gepaste velden.
juist/onjuist?

juist

Als geheel dient het lichaam 'welstand' te vertonen, opgevat als de houding waarbij de ledematen waarop de zwaartekracht werkt, in balans zijn. De platte lichaamspartijen houden elkaar visueel in evenwicht. Doordat lichaamsdelen elkaar kruiselings evenwicht bieden, valt het lichaam niet om. Een uitgebalanceerde houding (WELSTAND) duidt ook op uitbeelding van toegenomen innerlijke beschaving of lichamelijke disciplinering van bepaalde maatschappelijke groeperingen.
juist/onjuist?

onjuist. Welstand betreft sec een picturale conventie.

Het aantal personages in kamergezichten is gering en bestaat uit enkele stereotypen: vrouw des huizes, moeder, jonge vrouw, dienstmaagd, heer des huizes, jonge man en kind, In plaats van grootse, dramatische gebaren gaat het hier om fijne motoriek. Er is sprake van minieme gebaren, passend bij geringe voorwerpen.
juist/onjuist?

juist

Volgens een vroegmoderne regel dienen geschilderde lichamen in hun element te zijn, rekening houdend met gepaste overvloed (COPIA) en een zekere verscheidenheid (VARIETAS). Een enorme schotel met louter sappige perziken is minder aangenaam dan een schotel met uiteenlopende vruchten.
Juist/onjuist?

juist

De italiaanse historieschilderkinst stond in hoog aanzien, niet om de hoogstaande symboliek (want die was geimpliceerd). Niet de moderne opvatting van artistieke originaliteit, maar de juiste ontlening aan de traditie bepaalt een geslaagde vroegmoderne vinding. De waardigheid van een schilderij is gebonden aan de kundigheid van de schilder, niet aan specifieke verhalen.
juist/onjuist?

juist

De Hoochs klassieke kamergezicht, dat tussen 1650 en 1670 tot ontplooiing kwam, is een sediment van veel, soms tegenstrijdige experimenten die in de visuele cultuur van het vroegmoderne Europa zijn beproefd. Er is sprake van 3 fases:
- alles wat de zichtbare wereld bevolkt is objekt van observatie en inventarisatie geworden.
- op het platte vlak werden lichamen (mensen, dieren) samen gesteld en wereld ingericht
- in de 3e fase verschenen er nieuwe genres (stillevens, landschappen, portretten, markt-, keuken-, en boerenstukken).
juist/Onjuist?

juist

De eerste fase (observatie en inventarisatie) nam eind 16e eeuw systematische vormen aan. Voorbeeldenboeken vormden de neerslag van visuele kennis en het bewijs van getrainde ogen en handen. Belangrijk waren accurate observatie van natuurverschijnselen, investering in mathematische kennis, hoge waardering voor manuele vaardigheden en een klassiek  doelmatigheidsbeginsel.
Juist/onjuist?

juist

De tweede fase ontstond hevige beroering in het visuele register in heel Europa, Dit betekent een wijziging in de picturale conventies en in de waardering van het beeld, maar is ook een teken van sociale onrust of esthetische verfijning.
juist/onjuist?

onjuist. Het is niet bewezen dat het ook een teken van sociale onrust of esthetische verfijning betrof

De nieuwe soorten beelden in de 2e fase genereren een verbeeldingshorizon waarin realiteit en fantasie door elkaar lopen. De mogelijkheid om alles uit de waarneembare wereld te combineren met alle mogelijk visuele verzinsels en deze samen te brengen op het platte vlak, zorgde voor een verbeeldingsstorm. De beeldenovervloed genereerde een waanwereld met grote maatschappelijke gevolgen, de strijd de seksen en de heksenvervolging zijn daar het gevolg van (en niet de oorzaak)
juist/onjuist?

juist

Het schijnrealisme van 17e eeuwse genretaferelen als Kunst en de documentaire indruk van De Hoochs schilderijen blijken dus misplaatste kwesties te zijn. Een analyse van De Hoochs kamergezichten laat zien dat er meer patroon en wetmatigheid in zitten dan zo op het oog waarneembaar is.
juist/onjuist?

juist

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo