Startpagina / Samenvattingen / Class notes - Groei&ontwikkeling / x-chromosoom-ziekt-dna

IC-7 X-chromosomaal en mitchondrieel

19 belangrijke vragen over IC-7 X-chromosomaal en mitchondrieel

Wat zijn de kenmerken van X-gebonden recessief overerving?

wordt doorgegeven door moeders (dragers) --> dus nooit van vader op zoon.
X-gebonden recessieve ziekten komen tot uiting in hemizygote mannen (geen compenserend x chromosoom)
X-gebonden dominante ziekte zijn vaak ernstiger in presentatie bij hemizygote mannen dan in heterozygote vrouwen
dosis compensatie in vrouwen -> 1 van de twee X-chromosomen wordt voor het grootste deel geïnactiveerd -> wel of niet expressie van de X-gebonden ziekte

Wat zijn voorbeelden van relatief bekende of vaak voorkomende X-chromosomaal recessief overervende aandoeningen?

Spierdystrofie van Duchenne (1:3.500)
Spierdystrofie van Becker (1:18.000)
Hemofilie A; mutatie in factor VIII
Ziekte van Fabry; metabole aandoening -> lysosomale stappelingsziekte door defect in alpha-galactosidase A (GALA)

Wat is het kruissingsschema van een X-gebonden overerving als de moeder draagster is en de vader is aangedaan (uitzonderlijk)?

zie dia
50% dochter draagster of aangedaan
50% zoon gezond of aangedaan

Hoe werkt de X-chromosoom inactiviatie, wat houdt skewing in?

Paternale óf het maternale X-chromosoom word random geïnactiveerd
In deze dochtercellen zijn dan dezelfde X-chromosomen geïnactiveerd
--> lyonhypothese; mannen en vrouwen gelijk expressieniveau in X-genen

Normaliter is deze verhouding:

50% Xp actief
50 Xm actief

Minder vaak = skewing

70% Xp
30% Xm (of omgekeerd)

Nog minder vaak = skewing

95% Xp
5% Xm (of omgekeerd)

--> X-gebonden kan zich dus zo toch presenteren in een vrouw

Hoe noemt met de geinactiveerde chromosoom?

heterochromatine (barr body) opgeslagen in de cel; deze inactivatie wordt bij doorgifte naar volgende generatie weer losgelaten

Wat is het moleculaire mechanisme bij X-inactivatie en hoe kan je dit aantonen?

Stillegen van een X-chromosoom getriggerd door non-coding RNA XIST (X-inactivation secific transcript)
-> de daarop volgend DNA methylering maakt X-inactivatie irreversibel

transcriptie factoren kunnen niet meer aan het DNA binden
met name methylering in de promotots van genen bevatten CpG eilanden

(inactivatie = incompleet, bepaalde genen blijven nog actief = pseudo-autosomale regio)

Hoe kun je X-chromosoom inactivatie aantonen?

Methyleringsgevoelige restrictie enzymen bv Hha1 kunnen de methyleringsstatus bepalen

Normaal: sequentie GCGC wordt herkend door restrictie eznym HhaI maar in het geval van DNA methylatie, bijv in geval van geïnactiveerd X-chromosoom, werkt HhaI niet meer en wordt er niet meer geknipt

Van welke soort mutaties is vraak sprake bij een milde variant en welke bij een ernstigere variant vaak een overerfbare ziekte?

Mild = missense punt mutaties
Ernstig = frameshift of nonsense mutaties

Wat is het verschil tussen genetische heterogeniteit en moleculaire heterogeniteit?

Genetisch heterogeniteit; mutaties op verschillende genen zoals bij brca1 of brac2 mutaties kunnen beide tot borstkanker leiden
Moleculaire heterogeniteit; binnen een gen kunnen op verschillende plekken de mutatie voorkomen die tot hetzelfde ziektebeeld kunnen leiden

Wat zijn verschillen tussen nucleair en mitonchondrieel DNA?

zie dia
Mitochondrieel is bijna alles coderend dus gevoeliger voor mutatie

Wat is het verschil tussen nucleaire en mitochondriele overerving?

zie dia

Welke eigenschappen heeft mitochondriele overerving?

overervig = uitsluitend maternaal
homo-en heteroplasmie; veel kopieën van het genoom per cel; verhouding normale/afwijkende mt DNA kopieën heeft invloed op ernst van het ziektebeeld
--> volledige of incomplete penetrantie

Waar is het mitochondriele DNA essentieel voor?

coderen voor subunits van complexen uit de mitochondriële ademhalingsketen
Oxidatieve fosforylering -> Productie van ATP
Energie nodig voor
-beweging (spier, cel)
-actief transport
-biosynthese

Wat zijn kenmerken van de ziekte van Duchenne?

incidentie 1 op 3,500 jongens
<6jaar, rolstoelgebonden 12 jaar, overlijden 20 jaar
progrssieve spierdystrofie
positief Gowers steken
Pseudohypertrofie kuiten
lordose, scoliose
contracturen
gedilateerde cardiomyopathie
respiratoire achteruitgang
milde cognitieve berperking in 20-30%

Wat is er bij aanvullend onderzoek bij de ziekte van Duchenne te vinden?

Bloed; sterk verhoogd creatine kinase (CK)
biopsie; degeneratie spiervezels, fibrose, vette infiltratie
mutatie in DMD gen coderend voor dystrofine

Wat zijn verschillen in in Duchenne en Becker?

Presentatie:

duchenne presenteert zich >1-5jr, CK is na geboorte meteen verhoogd progressiever en <12 jaar als 95% rolstoelgebonden (1:3500)
becker presenteert zich >2,5jaar, CK later verhoogd, >12jaar pas 95% rolstoelgebonden (1:18.000)

Mutatie bij duchenne is meestal een frameshift mutatie bij becker is er vaker sprake van een in-frame mutatie -> milder

Wat moet je doen om de diagnose DMD / BMD te stellen?

anamnese en LO
familieanamnese
Serum CK
DNA onderzoek
Geen mutatie gevonden: electromyografie, spierbiopt

Wat vind je bij draagster van het DMD genmutatie, hoe komt dat?

Duidelijke symptomen in 8-20% van de DMD dragers
Breed spectrum van fenotype:

8% gedilateerde cardiomyopathie
20% milde spierzwakte, myalgie, krampen
66% verhoogd CK (>95th percentiel)
Enkelen hebben ernstige ziekte met DMD-like progressie

--> random skewed X-chromosoom inactivatie

Welke therapie is er beschikbaar voor DMD / BMD?

Ondersteunend

fysiotherapie
beugels
operatie

preventief controle over:

hart
longen

Medicamenteus

prednison > toename van spierkracht (veel bijwerkingen)

Innovatief

drug-induces doorlezen van premature stopcodons
antisense gemedieerde exon-skipping

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Groei&ontwikkeling

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

IC-7 X-chromosomaal en mitchondrieel

19 belangrijke vragen over IC-7 X-chromosomaal en mitchondrieel

Wat zijn de kenmerken van X-gebonden recessief overerving?

Wat zijn voorbeelden van relatief bekende of vaak voorkomende X-chromosomaal recessief overervende aandoeningen?

Wat is het kruissingsschema van een X-gebonden overerving als de moeder draagster is en de vader is aangedaan (uitzonderlijk)?

Hoe werkt de X-chromosoom inactiviatie, wat houdt skewing in?

Hoe noemt met de geinactiveerde chromosoom?

Wat is het moleculaire mechanisme bij X-inactivatie en hoe kan je dit aantonen?

Hoe kun je X-chromosoom inactivatie aantonen?

Van welke soort mutaties is vraak sprake bij een milde variant en welke bij een ernstigere variant vaak een overerfbare ziekte?

Wat is het verschil tussen genetische heterogeniteit en moleculaire heterogeniteit?

Wat zijn verschillen tussen nucleair en mitonchondrieel DNA?

Wat is het verschil tussen nucleaire en mitochondriele overerving?

Welke eigenschappen heeft mitochondriele overerving?

Waar is het mitochondriele DNA essentieel voor?

Wat zijn kenmerken van de ziekte van Duchenne?

Wat is er bij aanvullend onderzoek bij de ziekte van Duchenne te vinden?

Wat zijn verschillen in in Duchenne en Becker?

Wat moet je doen om de diagnose DMD / BMD te stellen?

Wat vind je bij draagster van het DMD genmutatie, hoe komt dat?

Welke therapie is er beschikbaar voor DMD / BMD?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan WC-3 foetale geneeskunde

Class notes - Groei&ontwikkeling

Oogheelkunde

Kumar and Clark's Clinical Medicine

Gray's Anatomy for Students

Stofwisseling II

Zintuigen, Hersenen, Beweging 3

zintuigen, hersenen en beweging 1

Tentamen Circ2

Class notes - Groei en ontwikkeling II

Class notes - KLO deeltentamen 1

Class notes - Stofwisseling II

Class notes - Zintuigen, hersenen en bewegin…