Pre-eclampsie en HELLP

29 belangrijke vragen over Pre-eclampsie en HELLP

Hoeveel procent van alle doorgaande (>20 weken) zwangerschappen raakt gecompliceerd door hoge bloeddruk?

8-25%. De hoge spreiding in incidentiecijfers hangt zowel samen met verschillen in de gehanteerde criteria voor de diagnose hypertensie en pre-eclampsie.

We classificeren hypertensie in de zwangerschap op basis van karakteristieken ervan, omdat de oorzaak nog niet bekend is.

Welke vier hoofdklassen hypertensie kennen we?

- Chronische hypertensie (diagnose voor 20ste week van zwangerschap en persisteert tot na 6e week postpartum, bestaat uit essentieel en secundair)
- Zwangerschapsafhankelijke hypertensie (diagnose na 20ste week en persisteert niet langer dan 6e week postpartum)
- Gesuperponeerde zwangerschapshypertensie of pre-eclampsie (verergering van voorbestaande hypertensie of proteïnurie)
- Ongeclassificeerde hypertensie (pas ontdekt na de 20ste week, onbekend of die al bestond en onbekend of die na de 6e week zal zijn)

We onderscheiden:
- Essentiële hypertensie
- Secundaire hypertensie
- Zwangerschapshypertensie
- Pre-eclampsie
- Gesuperponeerde pre-eclampsie

Rangschik van hoge naar lage incidentie

Zwangerschapshypertensie, essentiële hypertensie, pre-eclampsie, secundaire hypertensie, gesuperponeerde pre-eclampsie
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Noem 5 pre-existente ziekten en aandoeningen en de mate waarin ze de kans op pre-eclampsie verhogen (RR).

- Chronische hypertensie (10)
- Diabetes mellitus (2)
- Auto-immuunziekten - lupus erythematodes disseminatus en antifosfolipidensyndroom (10)
- Chronische nierinsufficiëntie (20)
- Trombofilie (>1)

Waarom is het beter om pre-eclampsie te overdiagnosticeren dan onderdiagnosticeren?

Pre-eclampsie heeft een verraderlijk en grillig karakter, welke progressief of plotseling fulminant kan verlopen. Er kunnen zich hierbij maligne hypertensie, stollingsstoornissen, progressief nier of leverfalen en grandmalconvulsies (status epilepticus) voordoen.

Hoe lang na de zwangerschap verdwijnt de hypertensie door pre-eclampsie doorgaans?

Binnen 2 dagen verdwijnt die of neemt die af

Als arts zul je een eenmaal manifest geworden pre-eclampsie altijd op een bepaalde manier behandelen, los van de oorzaak. Waarom is het dan toch nuttig om voor de zwangerschap of vroeg te weten welke risicocondities voor pre-eclampsie er zijn?

Omdat je dan de gelegenheid hebt om een preventieve strategie aan de betrokkene aan te bieden, om het manifest worden van pre-eclampsie en/of foetale groeivertraging in de twwede helft van de zwangerschap in ieder geval vertraagt.

De huisarts krijgt een 20 weken zwangere vrouw op bezoek. Zij maakt zich zorgen, omdat haar zus pre-eclampsie had. Graag laat ze haar bloeddruk meten. Je meet een bloeddruk van 140/90 (hypertensief). Wat is je beleid?

Het is goed om bloeddrukstijgingen in de tweede helft van de zwangerschap altijd serieus te nemen en te proberen de diagnose pre-eclampsie uit te sluiten, bijv. door de foetale groei echoscopisch te boordelen en bij de moeder nierfunctie, leverfunctie en plaatjescount te controleren.

Bij deze vrouw is er ook nog eens het genetische risicofactor aanwezig.

Petronella (links) en Salmonella (rechts), een tweeling, zijn zwanger.

Petronella heeft een hoge bloeddruk zonder verdere symptomen.

Salmonella heeft ook een hoge bloeddruk, maar heeft oedeem in het gelaat. Ze heeft ook een stekende pijn in haar bovenbuik.

Wat hebben ze waarschijnlijk? Wat ga je met Petronella doen?

Salmonella: zwangerschapshypertensie
Petronella: pre-eclampsie. Je moet haar beschouwen als een zwangere met een ernstige en mogelijk instabiele vorm van pre-eclampsie. Snel aanvullend onderzoek naar de levendigheid van de reflexen en de conditie van het kind heeft nu hoge prioriteit.

Zwangerschapshypertensie is meestal klachtenvrij. Vrouwen met pre-eclampsie kunnen ook klachtenvrij zijn, maar variëren van klachtenvrij naar een breed scala aan klachten.

Een zwangere vrouw in het tweede trimester komt met oedeem in het gelaat bij de huisarts. Hij gaat de bloeddruk meten en vraagt de vrouw plat te liggen.

Bij 150 mmHg hoort hij heldere klappende tonen. Bij 130 mmHg hoort hij naast de klappende toon een reeks van geruisen. Bij 120 mmHg verdwijnen die nevengeruisen. Bij 110 mmHg wordt de reeds klappende toon doffer en zwakker. Bij 100 mmHg verdwijnen de harttonen.

- Welke bloeddruk leest de huisarts nu af?
- Wat deed de huisarts verkeerd?
- Wat moet hij nu doen?

- 150/100. Korotkoff toon I en V worden dus gebruikt (of je IV gebruikt is discutabel).
- Je moet de bloeddruk zittend of halfliggend meten, niet plat liggend
- Nu moet de huisarts de metingen opnieuw doen, in duplo, met een minimuminterval van 10 minuten.

Vanaf welke bloeddruk in het tweede trimester spreken we van een zwangerschapshypertensie volgens de ISSHP?
In hoeverre is een dergelijke bloeddrukmeting indicatief voor pathologie? Hoe kunnen we deze toch betekenis geven bij de diagnostiek van pre-eclampsie?

140 sys. en/of 90 dias.

Aangezien er grote biologische schommelingen zijn in bloeddruk heeft deze meting zelf weinig toegevoegde waarde. Maar, zie je ook proteïnurie (> 0,3 g/24 uur of een prot/creat ratio van > 30 g/mol in de urine), dan bevestigt dit als begeleidend symptoom bij de hoge bloeddruk de diagnose pre-eclampsie.

Een aantal vragen over haptoglobine:
- Waar wordt het gemaakt?
- Waar bindt het aan?
- Wat gebeurt er na binding?
- Wat gebeurt er met de haptoglobinespiegels bij pre-eclampsie en HELLP?

- Waar wordt het gemaakt? lever, maar ook huid, longen en nieren
- Waar bindt het aan? hemoglobine dat uit erythrocyten is getreden
- Wat gebeurt er na binding? het haptoglobine-hemoglobine complex kan nu verwijderd worden door het reticuloendotheliale systeem (vooral milt)
- Wat gebeurt er met de haptoglobinespiegels bij pre-eclampsie? deze gaan omlaag, omdat door de mechanische stress op erythrocyten (geïnduceerd door vasoconstrictie en vaatspasmen) leidt tot hemoglobine uittredfing.

Wat kan een oligohydramnion veroorzaken en wat zijn de complicaties ervan?

Het kan komen door een verminderde foetale productie door bijvoorbeeld groeivertraging of urinewegafwijkingen. Ook kan een oligohydramnion veroorzaakt worden door langdurig gebroken vliezen.

Complicaties zijn longhypoplasie (onderontwikkeling foetale longen), navelstrengcompressie en placentainsufficiëntie.

We zien een cardiotocogram (tokos = kindgeboorte in het Grieks). Wat geven de grafieken A, B, C en D aan?

Wat is de rol van cardiotocografie (CTG) in de foetale bewaking?

A: foetale hartfrequentie
B: bewegingen die de moeder kan voelen (ze drukt op knopje)
C: foetale bewegingen
D: uteriene contracties

De bevindingen van CTG worden meegewogen met echo(-doppler) bevindingen m.b.t. A-wave flow, foetale biofysische profiel en de hoeveelheid vruchtwater. Zo wordt een duidelijk beeld geschept van de foetale conditie. 

Een vrouw heeft pre-eclampsie. Hoe gaan we de foetus bewaken? Hints: bewegingen, bloedflow, echo

- Cardiotocografie (FHF, bewegingen die moeder kan voelen, beweging foetus, uteriene contracties)
- Doppleronderzoek a. umbilicalis, a. cerebri media en ductus venosus (ter oordeel over effecten van verminderde placentafunctie op de foetale bloedsomloop)
- Echoscopische bepaling van de foetale biometrie (ter bepaling soort en ernst van foetale groeiachterstand). Ook ter beoordeling van oligohydramnion.

In de behandeling van pre-eclampsie onderscheiden we eerstelijnszorg (risicoselectie) en tweedelijnszorg. Geef alle componenten van de tweedelijnszorg aan (bijv. foetale bewaking, pijnstilling).

- Eventuele zwangerschapsinductie in een NICU
- Bloeddrukregulatie
- Pijnbestrijding
- Eclampsieprofylaxe
- Foetale bewaking
- Eclampsiebehandeling
- Behandeling in het kraambed

Een aantal vragen over pijnbestrijding bij pre-eclampsie:
- Wat is het belang van pijnbestrijding, met het oog op de bloeddruk?
- Wat veroorzaakt de karakteristieke bovenbuikspijn bijna altijd?
- Wat is de eerste keus voor de behandeling van bovenbuikspijn? En de tweede keus?
- Wat doe je bij aanhoudende bovenbuikspijn?

- Wat is het belang van pijnbestrijding, met het oog op de bloeddruk? pijn activeert de sympathicus en kan dan de bloeddruk nog eens met 10-20 mmHg verhogen
- Wat veroorzaakt de karakteristieke bovenbuikspijn bijna altijd? leveroedeem die op het leverkapsel drukt
- Wat is de eerste keus voor de behandeling van bovenbuikspijn? En de tweede keus? paracetamol-codeïne zetpil (resp. 1000 mg en 20 mg). tweede keus is pethidine (100 mg i.m.).
- Wat doe je bij aanhoudende bovenbuikspijn? diagnostiek naar andere oorzaken van acute bovenbuikspijn

Welke patiënt komt in aanmerking voor eclampsieprofylaxe? Wat geef je? En hoe werkt het?

De onrustige, instabiele patiënt met ernstige pre-eclampsie. Je geeft daarbij magnesiumsulfaat.

Ik denk dat je hiermee de negatief modulerende magnesium binding site op de postsynaptische glutamaatreceptor in de hersenen stimuleert en hierdoor de kans op convulsies vermindert.

Alternatieven zijn diazepam, lorazepam, langzaam i.v.

Een patiënte had een vroege hypertensieve complicatie (partus vóór de 34e zwangerschapsweek). Met welke factor is haar kans op essentiële hypertensie en HVZ nu verhoogd (op middelbare leeftijd)? Welk beleid is nu aangewezen?

Kans op essentiële hypertensie: 4x hoger
Kans op HVZ: 2x hoger
Meet de bloeddruk eenmaal per jaar

Een vrouw heeft pre-eclampsie en maakt zich zorgen dat ze perinataal sterft. Ze heeft gehoord over vrouwen met pre-eclampsie die overleden door hersen en leverbloedingen. Ze is ook bang dat haar kind perinataal overlijdt en dat dit haar lichamelijke conditie negatief zal beïnvloeden. Ze vraagt zich af welke factoren bijdragen aan de kans dat haar kind sterft. Wat zeg je tegen haar?

- Afgezien van zeldzame hersen- en leverbloedingen herstelt de vrouw vrijwel altijd geheel na de bevalling
- Ook na intra-uteriene sterfte verbetert de lichamelijke conditie van de vrouw meestal snel
- De prognose voor het kind wordt bepaald door de mate van (iatrogene) vroeggeboorte, de ernst van de foetale groeiachterstand en of er zich episoden van intra-uteriene asfyxie hebben voorgedaan

Hoe groot is de kans op moedersterfte door hypertensieve complicaties in Nederland?

3,5 per 100,000 levend geboren kinderen, oftewel acht sterftegevallen per jaar. Dit is bijna 40% van de totale moedersterfte in Nederland.

Hoe kunnen we pre-eclampsie voorkomen?

Bij zwangeren met een verhoogd risico op pre-eclampsie reduceert 60-80 mg acetylsalicylzuur per dag de kans op zowel pre-eclampsie als op foetale gorievertraging met meer dan de helft. De groep moet vroeg (voor de 16e week) beginnen met aspirine.

Bij vrouwen met hypocalciëmie is calciumsuppletie ook risicoverlagend.

Een zoutarm dieet helpt niet.

Hoe bepalen we tot 12 weken zwangerschapsduur de leeftijd van een foetus?

Met de crown-rump (kruin-stuit) length. Dit is het midsagitale vlak met het caput, de wervelkolom en eenextremiteit of het genitale tubercle in zicht.

In het plaatje zien we 12 weken zwangerschapsduur.

Hoe bepalen we vanaf 13 weken zwangerschapsduur de leeftijd van de foetus?

Met de DBP (distantia biparietalis). Deze wordt gemeten transversaal door het foetale caput met een duidelijke middenecho. De DBP loopt van buitengrens tot buitengrens van de schedel, loodrecht op de middenlijn.

In het plaatje zien we 13 weken zwangerschapsduur.

Wat is antitrombine III en wat betekent het als deze verlaagd is?

ATIII is een anticoagulant. Verlaagd antitrombine III kan komen door verbruik tegen coagulatie, bijvoorbeeld in het geval van gecompliceerde pre-eclampsie. ATIII onderdrukt factor Xa, IXa, XIa, XIIa en vooral IIa (trombine), evenals factor VIIa.

Antitrombine III heeft een halfwaardetijd van drie dagen.

We gebruiken een aantal biometrische parameters om het foetale gewicht in te schatten, bijvoorbeeld ter analyse van in welke mate foetale asfyxie bij pre-eclampsie heeft geleid tot groeiretardatie. In het tweede trimester kunnen we deze parameters ook extrapoleren om de gestationele leeftijd en ingeschatte geboortetijd te bepalen.

Welke biometrische parameters zijn dat?

BPD: distantia biparietalis
HC: head circumference
FAC: foetal abdominal circumference
FL: femur length

Over de problematiek rondom HELLP:
- Welke complicaties kan HELLP veroorzaken?
- Waar is de perinatale mortaliteit en morbiditeit bij HELLP vooral van afhankelijk?
- Wat is de perinaale mortaliteit door HELLP?
- Welke leeftijd van neonaten is het meest geassocieerd met sterfte bij HELLP?

- Welke complicaties kan HELLP veroorzaken? eclampsie, abruptio placentae, acuut nierfalen, ascites, cerebraal oedeem, pulmonair oedeem, subcapsulair leverhematoom, retinale detachering, cerebraal infarct/bloeding, maternale sterfte, IUGR (intrauterine growth restriction), preterme geboorte, neonatale trombocytopenie en RDS
- Waar is de perinatale mortaliteit en morbiditeit bij HELLP vooral van afhankelijk? de gestationele leeftijd waarbij HELLP zich ontwikkelde
- Wat is de perinaale mortaliteit door HELLP? tussen 7,4% en 34% is gerapporteerd
- Welke leeftijd van neonaten is het meest geassocieerd met sterfte bij HELLP? als ze voor 32 weken gestatie bevallen lopen ze het hoogste risico op sterfte

Drie opties voor de management van zwangere vrouwen met HELLP:
- Onmiddelijke bevalling induceren
- Bevalling 48 uur na evaluatie en stabilisatie van de maternalle conditie met CS
- Afwachtende (conservatieve) CS management voor langer dan 48-72 uur

Wanneer kies je wat (meestal)? Bij welke groep ga je niet voor conservatieve behandeling?

- Onmiddelijke bevalling induceren: na 34 weken gestatie
- Bevalling 48 uur na evaluatie en stabilisatie van de maternalle conditie met CS: tussen 27-34 weken gestatie
- Afwachtende (conservatieve) management voor langer dan 48-72 uur: voor 27 weken gestatie

Conservatieve behandeling is gecontaindiceerd bij vrouwen met DIC (diffuse intravasculaire coagulatie)

Als CS behandeling bij HELLP kun je tussen drie opties kiezen:
- Standaard CS voor promotie foetale pulmonaire maturatie
- High-dose dexamethason voor moeder
- Behandeling met repeat dose om maternale morbiditeit en herstel te stimuleren

Wat zijn de voor en nadelen van elke optie?

- Standaard CS voor promotie foetale pulmonaire maturatie: voordeel is pulmonaire maturatie, zonder laag geboortegewicht te induceren. Het heeft geen voordeel voor de maternale mortaliteit en placentale abruptie, pulmonair oedeem of levercomplicaties. Kleine klinische effecten voor moeder HELLP dus.
- High-dose dexamethason voor moeder: bij ernstige HELLP(klasse 1 en 2) hoeksteen van de therapie.
- Behandeling met repeat dose om maternale morbiditeit en herstel te stimuleren: geassocieerd met laag geboortegewicht en weinig klinische voordelen voor de moeder

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo