Samenvatting: Grondrechten

Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van Grondrechten

• 1 Grondrechten week 1: Grondrechtenbescherming in de nationale rechtsorde

• 1.1 Wat zijn grondrechten?

• Hoe leg je het begrip 'grondrechten' uit?

  Fundamentele rechten die de menswaardigheid en persoonlijke vrijheid waarborgen.

• 1.2 Elementen grondrecht

• Wat zijn de elementen van grondrechten?

  1. Een grondrecht heeft een drager;
  2. Een aanspraak hebben op iets;
  3. Jegens een ander (een ander moet gedwongen zijn dat grondrecht te respecteren);
  4. Het grondrecht berust op een juridische bron (Bijv. Een grondwet, verdrag of wet in formele zin).;
  5. Het grondrecht is afdwingbaar (wanneer een ander jouw grondrecht niet accepteert kun je naar de rechter).

• 1.3 Dragers van grondrechten

  Dit is een preview. Er zijn 2 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1.3
  Laat hier meer flashcards zien

• Wie zijn de dragers van grondrechten?

  Een burger is in beginsel een drager van grondrechten, maar:
  
  1. Niet ieder individu komt iedereen toe;
  2. Bepaalde categorieën zijn uitgezonderd (bijv. Minderjarigen of buitenlanders);
  3. Andere grondrechtendragers dan individuen (bijv. Bescherming van vereniging of rechtspersonen);
  4. Groepen personen;
  5. Privaatrechtelijke rechtspersonen.

• 1.4 Aanspraak op (recht)

  Dit is een preview. Er zijn 2 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1.4
  Laat hier meer flashcards zien

• Wat is het verschil tussen grondrechten, mensenrechten en fundamentele rechten?

  1. Grondrechten zijn rechten die in de Grondwet te vinden zijn;
  2. Mensenrechten zijn rechten in verdragen.
  3. Fundamentele rechten is de verzamelnaam.
  
  Grondrechten zijn in deze cursus de verzamelterm van alle drie.

• Wat is het verschil tussen de klassieke en sociale grondrechten?

  (Nadruk op deze twee). 
  1. Nuancering verschillen (het is niet waterdicht):
     - klassieke grondrechten zijn niet alleen -onthouding. Soms is optreden juist nodig zoals bij verkiezingen;
     - sociale grondrechten zijn niet alleen -optreden.
  
  2. Bij het onderscheid negatieve/ positieve verplichtingen gaat het erom wat grondrechten van de overheid verlangen om rechten en vrijheden te realiseren.

• Waar komen de grondrechten historisch gezien vandaan?

  1. Oude Grieken (vrijheid voor sommigen/ rol van de stadstaat);
  2. Feodale Middeleeuwen (scheiding van kerk/ staat, gebrek aan gelijkheid 9-15e eeuw);
  3. Kerkhervorming (tolerantie van verschillende godsdiensten 16e/17e eeuw);
  4. Verlichting (nadruk op reden/ individu 17e-18e eeuw);
  5. Vestiging natiestaat;
  6. Opkomst burgerij (nadruk op eigendomsrecht)= opkomst klassieke grondrechten;
  7. Democratische rechtsstaat (bescherming van grondrechten). Hier ontstond de nadruk op sociale grondrechten in de 20e eeuw;
  8. Internationalisering van grondrechten (post WWII).

• Waartoe dienen grondrechten? Wat zijn hun grondslagen?

  1. Menswaardigheid (ieder mens doet ertoe. Dat is aangeboren en inherent aan het mens zijn);
  2. Democratie en menswaardigheid vullen elkaar aan (let op de verhouding tussen deze twee);
  3. Democratie (en politieke meerderheid) kan de grondrechten ook schaden;
  4. Minderheid legt zich neer bij meerderheid, meerderheid beschermt minderheid. (Hoe gaan we om met het spanningsveld tussen democratie en grondrechten?)

• Wat is de universaliteit van grondrechten?

  1. Weinig echt universele rechten (ius cogens- folterverbod is het enige recht dat iedereen en altijd toekomt).
  2. Geleidelijk hogere eisen stellen aan grondrechtenbescherming (socio-economisch?) 
  3. Grondrechten positiveren (vastleggen in grondwetten en verdragen/ garanderen/ afdwingen)
  4. Moeten rechten universeel zijn? Gelijkstelling van (niet-) confessioneel onderwijs? Je kunt de grondrechten afstemmen op de geschiedenis van de staat. In Nl hebben we een christelijke geschiedenis en daardoor ook christelijke scholen. Dit grondrecht hoeft niet overal vastgelegd te worden.

• 1.5 Werkingssfeer van grondrechten

• Wat is het verschil tussen verticale en horizontale werking van grondrechten?

  1. Verticaal is ten opzichte van de overheid
  2. Horizontaal is tussen burgers onderling. Dus de ene burgerlijke partij moet de grondrechten van de ander in acht nemen en respecteren (derdenwerking).

• 1.6 Bronnen van grondrechten

• Waarop berusten grondrechten, wat zijn hun bronnen?

  1. Nationale juridische bronnen
     - GW
    - Nadere uitwerking van grondrechten in wetgeving
  2. Europese Unie bronnen
    - Handvest
  3. Internationale juridische bronnen
    - EVRM
    - IVBPR