Startpagina / Samenvattingen / Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht / wet-arrest-rechtsregel

Strafrechtelijke rechtsvinding - Een methode van rechtsvinding

12 belangrijke vragen over Strafrechtelijke rechtsvinding - Een methode van rechtsvinding

Stap 1: Wat is de rechtsvraag die moet worden beantwoord?

Om een ten laste gelegd feit bewezen te kunnen verklaren is niet voldoende dat de rechter onderzoekt wat er precies is gebeurd. Veel termen die in tenlasteleggingen worden opgenomen, hebben naast feitelijke ook een juridische betekenis. Soms zal de rechter uit zichzelf rechtsvragen moeten beantwoorden.

Wat is wetshistorische interpretatie en waar moet je op letten bij deze vorm van interpretatie?

Aan de hand van parlementaire geschiedenis van een wetsartikel wordt onderzocht wat de betekenis was van die wet. Dit kan niet met een wet die al eeuwen niet is aangepast.

Stap 2: Welke rechtsregel moet worden gehanteerd bij de beantwoording van de rechtsvraag?

Het vinden van de rechtsregel die vervolgens bij stap 3 kan worden toegepast op de feiten in de casus. Staat vaak niet eenvoudig in de wet, gebruik van jurisprudentie is daarom belangrijk.

A) Wat kan uit de wetgeving worden afgeleid?

In de eerste plaats onderzoeken wat de wet zegt over de kwestie die aan de orde is. Veel rechtsregels zijn echt niet zonder nadere uitleg toepasbaar. De wet bevat veel algemene begrippen. Vaak is betekenis daarvan niet in de wet terug te vinden. Wanneer de wet een algemeen begrip niet nader definieert, kunnen interpretatiemethoden worden gebruikt om de betekenis van het begrip te bepalen. Bijvoorbeeld, wanneer een wet net in werking is getreden kan een wetshistorische interpretatie waardevol zijn.

B) Wat kan uit de jurisprudentie worden afgeleid?

Sommige leerstukken zijn in de rechtspraak ontstaan. Als een leerstuk een basis in de wet heeft, blijft het vaak bij een algemeen, en dus moeilijk toepasbaar begrip. Om zo'n begrip te kunnen toepassen hebben we een criterium nodig. Deze zijn vaak in de jurisprudentie ontstaan. Hoe hoger de rechter is die de uitspraak heeft gedaan, des te gezaghebbender zal de uitspraak zijn.

Wat is een standaardarrest en een variatiearrest?

Een standaardarrest is een arrest van de Hoge Raad waarin voor de eerste keer voor een algemeen begrip het nu geldende criterium is geformuleerd.
Een variatiearrest is een arrest dat nadere uitleg geeft aan het criterium van het standaardarrest of een arrest waarin het standaardcriterium wordt toegepast op een ander feitencomplex dan waarvan bij het standaardarrest sprake was.

Wanneer spreek je van variatie arresten en welke vormen daarvan zijn er?

1e vorm is een arrest wat nadere uitleg geeft aan een criterium van een standaar arrest.
2e vorm is een arrest waarbij een standaard criterium wordt toegepast op een ander feitencomplex dan van toepassing was bij het standaard arrest.

C) Wat kan uit verdragen worden afgeleid?

De bepalingen uit die verdragen die zich voor directe toepassing lenen, moeten door de rechter worden toegepast, zelfs wanneer de toe te passen regel strenger is van de nationale wetgeving en jurisprudentie.

Positief variatie arrest

Een arrest met een enigszins vergelijkbare casuspositie, waarin de hoge raad heeft aangenomen dat wel aan het criterium is voldaan.

D) Zegt de literatuur iets dat voor de beantwoording van de rechtsvraag van belang kan zijn?

Rechters verwijzen zelfden expliciet naar literatuur, maar raadslieden en advocaten-generaal bij de Hoge Raad doen dit wel veelvuldig. Dit gebruiken ze om hun eigen opvattingen te onderbouwen en kracht bij te zettten.

Wat moet een rechter doen wanneer de rechtsregel eenmaal is gevonden?

De rechter moet onderzoeken op welke manier die regel moet worden toegepast op de feiten van zijn casus. Hij legt verbinding tussen de rechtsregel en de werkelijkheid.

Stap 3: Hoe moet de gevonden rechtsregel worden toegepast op de feiten in de casus?

Er moet verbinding worden gemaakt tussen de rechtsregel en de werkelijkheid. Zo kan je objectiveren, kijken naar de gedraging die de verdachten heeft verricht. Of normaliseren, overwegen of normale mensen het risico zullen aanvaarden of niet.

Het is belangrijk om in te zien dat het beantwoorden van rechtsvragen niet een kwestie is van het automatisch toepassen van een rechtsregel. Het belangrijkste is dat de rechter zijn beslissing goed motiveert, volgens de regels van het recht.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht | 9789013158779 | Mathieu J Kronenberg, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Strafrechtelijke rechtsvinding - Een methode van rechtsvinding

12 belangrijke vragen over Strafrechtelijke rechtsvinding - Een methode van rechtsvinding

Stap 1: Wat is de rechtsvraag die moet worden beantwoord?

Wat is wetshistorische interpretatie en waar moet je op letten bij deze vorm van interpretatie?

Stap 2: Welke rechtsregel moet worden gehanteerd bij de beantwoording van de rechtsvraag?

A) Wat kan uit de wetgeving worden afgeleid?

B) Wat kan uit de jurisprudentie worden afgeleid?

Wat is een standaardarrest en een variatiearrest?

Wanneer spreek je van variatie arresten en welke vormen daarvan zijn er?

C) Wat kan uit verdragen worden afgeleid?

Positief variatie arrest

D) Zegt de literatuur iets dat voor de beantwoording van de rechtsvraag van belang kan zijn?

Wat moet een rechter doen wanneer de rechtsregel eenmaal is gevonden?

Stap 3: Hoe moet de gevonden rechtsregel worden toegepast op de feiten in de casus?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Inleiding - Eerste kennismaking

Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht

Recht en efficiëntie : een inleiding in de e…

Beginselen van het Nederlandse staatsrecht

DYA : stap voor stap naar professionele ente…

Pia Pia Método di Papiamentu

Basisboek journalistiek

Sociale hygiëne.

Cognitive development and learning in instru…

Eeuwige schoonheid

Nederland in de prehistorie. Revised ed.

Beleidsinstrumentatie

Onderneming en omgeving, handboek