Startpagina / Samenvattingen / Class notes - GZCII / tumor-behandeling-cellen

CZS tumoren

Q: Wat zijn de verschillende soorten gliacellen?

astroglia: steuncellen die de bloedvaten omgeven en de BHB vormen. ze zorgen tevens voor de homeostase van neuronen, geven hersenweefsel steun en verzorgen littekenvorming. bevinden zich zowel in de witte/grijze stof oligodendroglia: produceren myeline en isoleren zo de uitlopers van de neuronen. witte/grijze stof ependymcellen: bekleden de ventrikels van de hersenen. ze bevatten trilharen. ze zijn van gewoon epitheel te onderscheiden door de afwezigheid van basale lamina microglia: macrofagen, afkomstig uit het beenmerg en dus niet uit neuro-ectoderm tot slot ook nog meningeale cellen.

38 belangrijke vragen over CZS tumoren

Wat valt er onder de neurologische complicaties van kanker?

metastasen (hersenen, epiduraal, leptomeningeaal)
paraneoplastische syndromen
complicaties van de behandeling

Welke tumoren behoren tot de intracraniale primaire tumoren?

meningeomen (goedaardig)
gliomen (kwaadaardig)

Welke soorten gliomen zijn er?

astrocytomen 80%
oligodendrogliomen
ependymomen (binnenkant ventrikelcellen)
gemengde gliomen

Waarom zijn gliomen kwaadaardig?

omdat ze diffuus infiltrerend groeien en niet mooi afgegrensd zijn door een kapsel. ze metastaseren wel intracranieel, maar kunnen niet buiten de hersenen metastaseren. metastasering maakt dus voor neurotumoren niet uit voor het onderscheid tussen goed- en kwaadaardig

Hoe worden de gliomen geclassificeerd?

volgens TNM. laaggradig (I + II) en hooggradig (III + IV). deze verdeling is voornamelijk gebaseerd op verschil in groeisnelheid

Wat doe je bij verdenking op een laaggradig glioom?

MRI. een CT is niet sensitief genoeg
je herkent een tumor op een MRI als een onscherp begrensde laesie die niet aankleurt na contrast. verder heb je nog histologisch beeld nodig als doorslag

Wat doe je bij verdenking op een hooggradig glioom?

MRI, maar CT kan ook, omdat de tumor wel aankleurt na contrast met gadolineum. je ziet een aangekleurde, grillig begrensde laesie, eventueel met cyste- of holtevorming en oedeem

Een secundaire complicatie is een metastase. beschrijf dit?

dit zijn soms de eerste presentatie van een primaire systemische tumor. vaak afkomstig van: long (voornamelijk kleincellig), mamma, melanoom, nier en GI.

NOOIT: prostaat, andere huidtumoren, oesophagus

1 op de 5 kankerpatienten krijgt een hersenmetastase. patienten presenteren zich met focale uitvalsverschijnselen, verschijnselen tgv drukverhoging en epilepsie

Hoe kan je hersenmetastasen aantonen?

met MRI of CT (MRI sensitiever, omdat daar ook kleine laesies mee kunnen worden opgespoord). multifocaal 50%. ze tonen een ringvormig aangekleurde laesie, vaak met oedeem en in 15% icm bloeding

Wat zijn de verschillende soorten gliacellen?

astroglia: steuncellen die de bloedvaten omgeven en de BHB vormen. ze zorgen tevens voor de homeostase van neuronen, geven hersenweefsel steun en verzorgen littekenvorming. bevinden zich zowel in de witte/grijze stof
oligodendroglia: produceren myeline en isoleren zo de uitlopers van de neuronen. witte/grijze stof
ependymcellen: bekleden de ventrikels van de hersenen. ze bevatten trilharen. ze zijn van gewoon epitheel te onderscheiden door de afwezigheid van basale lamina
microglia: macrofagen, afkomstig uit het beenmerg en dus niet uit neuro-ectoderm

tot slot ook nog meningeale cellen.

Hoe zien neuronen er microscopisch uit?

driehoekig, bleke kernen. groot met grote nucleolus. blauwige korreling in cytoplasma, door ribosomen en ER vanwege hoge eiwitproductie.

in witte stof: GEEN neuronen

Hoe zien astrocyten er microscopisch uit?

grotere cellen zonder duidelijk cytoplasma, met veel uitlopers. GFAP kluering (antilichaampjes tegen astrocyten)

Hoe zien oligodendrocyten er microscopisch uit?

kleinere cellen met donkere kernen. myelinekleuring: rijtjes naast de myelineschedes

Hoe zien ependymcellen er microscopisch uit?

trilhaarbevattende cellen die op een rijtje liggen en de ventrikels bekleden. geen basale lamina

Hoe zien microglia er microscopisch uit?

alleen bij schade in hersenweefsel

Wat is de prognose van een hersentumor?

wordt sterk bepaald door de locatie. chirurgie is beperkt, doordat je ook functie weghaalt.

Beschrijf de ongedifferentieerde / embryonale tumoren?

ontstaan uit cellen van het primitieve ectoderm.

medulloblastoom: zeer maligne (IV) tumor uit cerebellum die voornamelijk bij kinderen voorkomt. primitieve ongedifferentieerde cellen die neuronale en/of gliale differentiatiekenmerken kunnen vertonen
primitieve neuro-ectodermale tumor: bevindt zich in de grote hersenen: centraal neuroblastoom, ependymoblastoom, medulloepithelioom, pinealoblastoom
atypische teratoide/rhabdoide tumor: zeer maligne en agressief

Welke tumoren vallen er onder de neuronale tumoren?

met name bij kinderen, temporaal. laaggradig en krijgen een epileptische aanval. microscopisch kan je neuronen aantonen met synaptofysine.

gangliocytoom: meer neuronen dan normaal. kernpolymorfie
ganglioglioom
dysembryoplastische neuro-epitheliale tumor
centraal neurocytoom

Wat is de moleculaire basis van astrocytomen?

laaggradig: inactivatie van p53, mutatie in IDH-1 of overexpressie PDGF-receptor
hooggradig: verstoring RB-gen, p16/CDKN2Agen, deletie 19q, mutatie p53, amplificatie EGFR

Welke mutatie ligt aan een polycytair astrocytoom ten grondslag?

BRAF mutatie

Wat is een IDH mutatie?

als dit muteert, dan zet het componenten uit de citroenzuurcyclus om in andere substraten, waardoor vaatproliferatie en epigenetische veranderingen die weer tot andere mutaties leiden

Wat is de rol van promotor MGMT bij chemo temozolomide?

als MGMT wordt gehypermethyleerd, betekent dit dat het inactief wordt. MGMT is normaal gesproken een reparatiesysteem dat de schade die door tenozolamide wordt aangedaan, repareert. wanneer hypermethylatie heeft opgetreden, zoals in 50% van de gliomen, voorspelt dit een goede respons op temozolamide en kan monotherapie met deze chemo worden toegepast

Wat is de behandeling van een laaggradig glioom bij patienten jonger dan 40 jaar?

alleen last van epilepsie: afwachtend beleid
operatie vd tumor brengt altijd complicaties met zich mee en uiteindelijk 100% recdiefkans, want je kan de resectievlakken niet vrijhouden.
2x per jaar scannen

Wat is de behandeling van een laaggradig glioom bij patienten ouder dan 40 jaar?

focale uitval en/of tumor die toch aankleurt (hooggradig) -> chirurgie en radiotherapie
80-90% tumorverwijdering -> oncologische winst
links temporaal of motorisch/sensorische cortex: pt wakker

Wat is de behandeling van hooggradige gliomen?

zo agressief mogelijk, indien de condiite van de pt goed is

chirurgie
zo groot mogelijke resectie (debulking)
RT en chemo: temozolomide kan door BHB

bij IV altijd combi van chemo- en radiotherapie, ondanks hypermethylering van promotor van MGMT

Wat is de behandeling van primaire lymfomen?

overleving zeer variabel. curatie mogelijk. behandeling: chemo met methotrexaat IV en evt RT.

chirurgische resectie van tumor verbetert de overleving niet. wel biopt

Wat is de behandeling van meningeomen?

98% prognose. behandeling op grond van symptomen: afwachtend (jaarlijks scan), evt resectie tumor.

geen chemo of RT, omdat de tumor slechts langzaam teruggroeit.

Wat is de behandeling van hersenmetastasen?

overleving/ prognose afhankelijk van primaire tumor en gevoeligheid op behandeling. zonder behandeling: 3 mnd.

1 hersenmetastase / dood door inklemming dreiging / invaliderende focale uitval: chirurgische resectie, mits levensverwachting >3 mnd
anders: RT (1-3: stereotactisch, anders hele schedel)

Welk contrast gebruik je bij een MRI-hersenen?

gadolineum

Wat betekent een positieve P53 kleuring van een hersentumor?

overexpressie, duidt op een gemuteerd P53, dus cel maakt veel meer aan -> astrocytoom

positief: de celkernen kleuren bruin.

Waarop duidt een Mib-1 kleuring?

dit betekent dat er veel cellen in groei zijn

Wat wil een CK7 kleuring zeggen?

kleurt keratines van de epitheliale intermediaire filamenten. kleurt aan bij adenocarcinomen van de schildklier, long, bovenste tractus digestivus, enz.

Wat wil een TTF-1 kleuring zeggen?

kleurt schildkliercarcinomen en adenocarcinomen van de long

Door wat komen hersenbloedingen buiten de basale kernen het meeste voor?

alleen in hele bijzondere gevallen, vaatwandverzwakkingen of andere vaatafwijkingen of verhoogde bloedingsneigingen

Wat is het teken van Lhermitte (bij myelumcompressie)

bij beweging nek = rek op myelum. dan kijg je een stroomgevoel door je rugtot in je benen

Wat is een leptomeningeale metastasering?

cellen breiden uit leptomeningeaal. hersenvliezen lopen ook langs ruggenmerg namelijk. cellen lope mee met liquor en cellen stromen mee. patienten met veel klachten die in korte tijd toenemen

Wanneer is een botmetastase gecompliceerd?

spinale epidurale uitbreiding, fractuur of dreiging hiervan, weke delen uitbreiding.

Is het beter om bij acuut ontstane of chronische klachten van neurologische uitval radtiotherapie te geven?

chronische klachten, want anders hebben mensen geen tijd gehad om zich aan te passen

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

GZCII

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding