Startpagina / Samenvattingen / Handboek groepsdynamica / betrekkingsniveau-communicatie-niveaus

Hoofdthema's uit de systeem- en communicatietheorie

Q: In deze betrekkingen kunnen we twee typen onderscheiden:

Complementaire betrekkingen: wanneer partners een verschillende positie innemen waarbij de een superieur is en de ander ondergeschikt (ouder-kind relatie, arts-patiënt relatie). We spreken van symmetrische betrekkingen wanneer de partners gelijkwaardige posities innemen en zich als gelijken gedragen.

Q: Erkennen en niet-erkennen op drie niveaus:

Op inhoudsniveau kunnen we op drie manieren reageren op het inhoudsaspect van de communicatie van de ander: Aanvaarden – afwijzen – diskwalificeren (vaag blijven). Op betrekkingsniveau zijn er drie reactiemogelijkheden op het relatievoorstel van de ander: Bevestigen – verwerpen – negeren. Op bestaansniveau gaat het om de omschrijving van zichzelf en de ander, dus om het zelfbeeld van elk. Dit zelfbeeld kun je: Erkennen – gedeeltelijk erkennen of miskennen – niet-erkennen.

Q: Betrekkingsniveau: intermezzo over vriendschap

Verdieping; meer van elkaars binnenwereld delen, meer levensterreinen. Zelfonthulling; het geven van privé informatie. Overschrijden van de grens tussen openlijk zelfbeeld en privézelfbeeld ; elkaar kennen zonder uiterlijke rollen. Ontwikkeling door vriendschap; je wordt gevormd door de vriendschap, leert eigenschappen van jezelf kennen. Zelfwaardering en identiteit; vriendschap is mogelijk als je een hoge mate van zelfwaardering hebt. De rol van erkenning in vriendschap; iets te betekenen voor de ander.

14 belangrijke vragen over Hoofdthema's uit de systeem- en communicatietheorie

Liang heeft het over 3 niveaus van communiceren dit zijn:

Inhoudsniveau, betrekkingsniveau en bestaansniveau

Communicatie is een verschijnsel met verscheidene niveaus. In elk geval zijn twee niveaus gelijktijdig aanwezig: Welke twee niveaus zijn dit?

het inhoudsniveau en het betrekkingsniveau.
Het inhoudsniveau betreft de informatie, de inhoud, het bericht (wat er gezegd wordt). Op betrekkingsniveau wordt aangegeven hoe de inhoud moet worden opgevat door degene voor wie deze bestemd is en bovendien geeft de zender indirect aan hoe hij zichzelf ziet in de
relatie tot de ander (hoe het gezegd wordt).

In deze betrekkingen kunnen we twee typen onderscheiden:

Complementaire betrekkingen: wanneer partners een verschillende positie innemen waarbij de een superieur is en de ander ondergeschikt (ouder-kind relatie, arts-patiënt relatie).
We spreken van symmetrische betrekkingen wanneer de partners gelijkwaardige posities innemen en zich als gelijken gedragen.

Welke boodschappen worden er op betrekkingsniveau uitgezonden?

- Een zelfomschrijving (zo zie ik mezelf)
- Een omschrijving van de ander (zo zie ik jou)
- Een relatiedefinitie (zo zie ik onze relatie)

3 basisthematieken die van belang zijn voor betrekkingsniveau: controle:

gaat over vragen over leiderschap, wie is up en wie down, wie leid, wie volgt

Erkennen en niet-erkennen op drie niveaus:

Op inhoudsniveau kunnen we op drie manieren reageren op het inhoudsaspect van de communicatie van de ander:
Aanvaarden – afwijzen – diskwalificeren (vaag blijven).

Op betrekkingsniveau zijn er drie reactiemogelijkheden op het relatievoorstel van de ander: Bevestigen – verwerpen – negeren.

Op bestaansniveau gaat het om de omschrijving van zichzelf en de ander, dus om het zelfbeeld van elk. Dit zelfbeeld kun je:
Erkennen – gedeeltelijk erkennen of miskennen – niet-erkennen.

Betrekkingsniveau: intermezzo over vriendschap

Verdieping; meer van elkaars binnenwereld delen, meer levensterreinen.
Zelfonthulling; het geven van privé informatie.
Overschrijden van de grens tussen openlijk zelfbeeld en privézelfbeeld; elkaar kennen zonder uiterlijke rollen.
Ontwikkeling door vriendschap; je wordt gevormd door de vriendschap, leert eigenschappen van jezelf kennen.
Zelfwaardering en identiteit; vriendschap is mogelijk als je een hoge mate van zelfwaardering hebt.De rol van erkenning in vriendschap; iets te betekenen voor de ander.

3 vormen van positieve erkenning; centrale erkenning 2:

liefde, eveneens een vorm van centrale erkenning, met meer nadruk op intimiteit

1 vorm van negatieve erkenning; quasi-erkenning:

wanneer er geen echt erkenning is tussen ouders onderling en die van het kind. er wordt een indruk gewekt dat het bestaan van het kind erkend is, terwijl dat in de werklijkheid niet is! denk aan Rignaldo

Hoe kwam de systeem- en communicatietheorie (SCT) tot stand?

Deze theorie kwam in de jaren '50 tot ontwikkeling in m.n. Palo Alto (Californië). Als start van deze stroming geldt een artikel van Bateson et al (1956) over het verband tussen schizofrenie en communicatiepatronen in gezinnen. De gedachte was dat niet zozeer de patient ziek was maar de communicatie binnen het systeem.

Wat zijn enkele basisgedachten in de systeem- en communicatietheorie (SCT)?

Het uitgangspunt dat mensen tegelijkertijd op meerdere niveaus communiceren (inhouds- en betrekkingsniveau)
Relatie (wat vinden mensen van elkaar)
Interpunctie (strijd in groepen hoe de werkelijkheid gezien moet worden)

In hun basisboek 'De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie' hebben Watzlawick e.a. (1970) de kern van hun theorie in 5 axioma's samengevat. Noem ze alle 5.

1. Alle gedrag is communicatie, je kunt niet niet-communiceren
2. Elke communicatie bevat een inhouds- en een betrekkingsaspect
3. Het karakter van een betrekking is afhankelijk van de interpunctie van de reeksen communicaties tussen de communicerende personen
4. Mensen communiceren zowel digitaal als analoog
5. Elke uitwisseling van communicaties is ofwel symmetrisch ofwel complementair

Wat houdt een diskwalificatie in de communicatie in?

Een vorm van communicatie waarmee je iets kunt ontkennen zonder duidelijk nee te zeggen (stilte, zwijgen, ontwijken).

Op welke drie manieren kunnen we op het betrekkingsniveau reageren op het relatievoorstel van de ander?

1. Bevestigen van de positie van de ander in de relatie
2. Verwerpen van die positie
3. Negeren

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Handboek groepsdynamica | 9789024402328 | Jan Remmerswaal

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Hoofdthema's uit de systeem- en communicatietheorie