Startpagina / Samenvattingen / Handboek Ouderenpsychologie / death-anxiety-doodsangst

Het levenseinde - Houding van ouderen tegenover de dood - Angst voor de dood

Q: In welke twee aspecten kan doodsangst zich uiten?

Heftige, paniekerige doodsangst (hot death anxiety): vermijden en ontkennen Rustige reflectie op de dood (cool death anxiety)

35 belangrijke vragen over Het levenseinde - Houding van ouderen tegenover de dood - Angst voor de dood

Wat was de uitkomst van het onderzoek met een emotionele stroop-taak?

Uit dit onderzoek bleek geen verschil in bewuste doodsangst tussen jongeren en ouderen, onbewuste angst bleek sterker bij jongeren. Dit kan komen doordat ouderen de onvermijdelijkheid van hun dood niet ontkennen.

Hoe definieert Cicirelli (2009) doodsangst?

Als de emotionele reactie op de waarneming van de eigen sterfelijkheid; een gevoel van hulpeloosheid t.o. De bedreiging van het eigen bestaan.

In welke twee aspecten kan doodsangst zich uiten?

Heftige, paniekerige doodsangst (hot death anxiety): vermijden en ontkennen
Rustige reflectie op de dood (cool death anxiety)

Wat betekent het besef van eigen sterfelijkheid voor de mens? Hoe gaan mensen daarmee om?

Een bedreiging en brengt vernietigingsangst teweeg.

De angst wordt weggedaan door zorgen/gedachten te verdringen of naar de toekomst te plaatsen.

Wat zijn 6 kenmerken bij doodsangst?

Emotie
Cognitie
Experiëntieel
Identiteitsontwikkeling
Socioculturele vorming
Bron van motivatie

Bij doodsangst kan er onderscheid worden gemaakt tussen hot death anxiety en cool death anxiety. Wat is het verschil?

Hot = paniekerige doodsangst
Cool = rustige reflectie op de dood

Bij hot death anxiety is reflectie niet mogelijk en nemen ouderen vaak hun toevlucht in vermijding en ontkenning

Wat is een experiëntieel perspectief op doodsangst?

Een perspectief waarbij doodsangst op bewust niveau grotendeels naar de achtergrond wordt verdrongen. Dit is een adaptieve reactie of verlamming en angst terug te dringen.

Waar moet de ouderenpsycholoog oog voor hebben als het gaat om doodsangst?

Doodsangst gaat vaak schuil achter andere zorgen, daarom moet de ouderenpsycholoog oog hebben voor de kenmerken van mogelijke aanleidingen daarvan. Daarnaast ook voor de manier waarop doodsangst kan samenhangen met psychische problematiek.

Mens ervaart ook een krenking van zijn persoon en wereldbeschouwing als hij beseft dat zijn lichaam en geest vernietigd worden.

Hoe heft de mens dit op?

Toevlucht nemen in symbolische onsterfelijkheid door bij te dragen aan een samen gecreëerde cultuur.

ouderen kunnen niet meer voldoen aan eisen van cultuur, maar kunnen door generativiteit wel bijdragen aan volgende generatie.

Wat bleek uit ZELFrapportage van ouderen wb bewuste doodsangst?

Dat ouderen minder bewuste doodsangst rapporteren dan jongvolwassenen (kastenbaum).

Op welke manier kan doodsangst een bron van motivatie zijn?

Wanneer men streeft naar symbolische onsterfelijkheid, wat kan aanzetten tot creatieve activiteiten. Motivatie kan liggen in het idee dat wij voortleven in bijvoorbeeld onze kinderen.

Hoe onderzochten Raedt en Speeten de discrepantie tussen bewust en onbewuste doodsangst bij jongere volwassen (20-50) en ouderen (75-90)?

Raedt en Speeten maakten naast zelfrapportage gebruik van de Emotionele Stroop-taak om het onbewust angstniveau te bepalen.

Wat bleek uit het onderzoek van Raedt en Speeten naar discrepantie tussen bewuste en onbewuste doodsangst bij jongvolwassenen en ouderen?

Geen verschil tussen bewuste doodsangst. Wel in onbewust angstniveau; de onbewuste angst was bij jongeren sterker. Onderzoekers denken dat jongeren de onbewuste angst ontkennen. Dat de discrepantie bij ouderen ontbreekt kan er op wijzen dat zij de doodsangst niet ontkennen en de onvermijdelijkheid van de dood accepteren.

Wat blijkt uit het onderzoek van kastenbaum? (zelfrapportage)

Bij ouderen heeft doodsangst doorgaans een hanteerbaar niveau. Intensiteit kan echter toenemen bij verlies van een naaste, ziekte of psychische problemen / in een bedreigende onzekere situatie.

Is de beperkte mate van doodsangst bij ouderen altijd een gunstig teken en een blijk van acceptatie van de dood?

Nee, de beperkte doodsangst kan er ook op wijzen dat zij ontevreden zijn over de kwaliteit van leven (dood = ontsnapping).

Wat is niet mogelijk bij hot death anxiety?

In geval van heftige doodsangst is reflectie niet mogelijk en nemen ouderen vaak hun toevlucht tot vermijding en ontkenning (Grant & Wade Benzoni, 2009)

Wat helpt bij de behandeling van ouderen met heftige doodsangst?

Het bespreken van de heftige doodsangst in de behandeling helpt ouderen van paniek over te gaan in hanteerbare angst en reflectie op de dood.

Kunnen spirituele en religieuze overtuigingen zowel ondersteunend als belemmerend werken?

Ja, uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dit (onderdeel van groter geheel worden of straf).

Waarom moet psycholoog gespitst zijn op kenmerken en mogelijke aanleidingen van doodsangst?

Omdat doodsangst in veel gevallen meer op onbewust dan bewust niveau tot uiting komt.

Welke zes kenmerken of attributies komen naar voren bij een begripsanalyse van literatuur over doodsangst?

Emotie, cognitie, experientieel, identiteitsontwikkeling, socioculturele vorming en bron van motivatie (Lehto & Stein).

Waar verwijst het kenmerk emotie naar bij doodsangst?

Vrees voor vernietiging van iemands bestaan; doodsangst omvat impliciete (onbewuste) en expliciete angstelementen die in wisselende intensiteit tot uiting kunnen komen. Ook bij direct betrokkenen.

Waar verwijst het kenmerk cognitie naar ivm doodsangst?

Indien kinderen een realistisch en concreet besef van de dood ontwikkelen is hij minder bedreigend. Dood is universeel, niet te voorspellen en onomkeerbaar. Ontbreekt dit realistische besef dan kunnen primitieve en magisch gekleurde angsten ontstaan die op latere leeftijd de angst beinvloeden.

Waar wordt naar verwezen bij het kenmerk identiteitsontwikkeling ivm doodsangst?

Overgangen in de identiteitsontwikkeling blijken een toename van doodsangst teweeg te brengen. Althans als men in staat is betekenis en sturing aan het leven te geven rapporteren ouderen minder doodsangst dan dat het een worsteling is (en was). Er wordt verondersteld dat doodsangst op latere leeftijd heviger is bij emotionele verwaarlozing en gemis aan veilige emotionele bindingen in de kindertijd.

Waar wordt naar verwezen als we het hebben over socioculturele vorming icm doodsangst?

De socioculturele vorming beinvloedt de cognitieve, experientiele en mogelijk emotionele aspecten van doodsangst. Zo is in de westerse cultuur ontkenning een overheersende houding tov de dood. Dit kan leiden tot het vermijden van zieken en ouderen.

Rapporteren vrouwen meer doodsangst?

Ja, vrouwen laten meer gevoelens toe en hebben meer oog voor relaties, daardoor rapporteren zij meer doodsangst (Kastenbaum, 2004).

Waar wordt naar verwezen bij bron van motivatie icm doodsangst?

Doodsangst kan ook een bron van motivatie vormen. Om de pijn en eindigheid te verzachten streven mensen soms naar een vorm van symbolische onsterfelijkheid. Dit kan aanzetten tot creatieve activiteiten (Lehto & Stein).

Hoe kan volgens Yalom de troostende werking van symbolische onsterfelijkheid bereikt worden?

1. Door te beseffen dat we tijdens het leven een rimpeling veroorzaken.
2. Door te investeren in emotionele relaties en verbindingen aan te gaan.
3. Alles uit het leven te halen

Ish et belangrijk voor psychologen om de normale rouwreactie te onderscheiden van gecompliceerde rouw?

Ja, de oudere kan gekweld worden door irreele schuldgevoelens, zich leeg en minderwaardig voelen en fysieke klachten ontwikkelen.

Wat is bekend over de handhaving van een emotionele band met de overledene?

Vroeger werd geegd dat deze opgegeven moest worden, maar uit onderzoeksliteratuur (Worden oa) blijkt dat de handhaving van een emotionele band met de overledene het verlies juist draaglijker maakt. De oudere onderkent dan de realiteit van de dood, maar de overledene leeft in gedachten voort zonder pijn en het verdriet die hij tijdens het verlies voelde. De achterblijver kan daarbij betekenis geven aan de dood van de naaste door activiteiten te ontplooien in de geest van de overledene. Mensen die uitgaan van de oude visie op rouw kunnen dit gedrag als ontkenning labelen.

Waar zijn patienten met anorexia nervosa, boulima en zelfbeschadigend gedrag vaak mee gepreoccupeerd?

Met de dood en angst voor vernietiging. Tegelijk stelt dissociatie hen in staat te ontkennen dat ze een reeeel gevaar lopen om te overlijden.

Waar kan een sterk aanwezige doodsangst ook in raken?

Aan een angststoornis met overlap in klachten en verschijnselen.

Wat melden patienten met anorexia, boulimia, zelfbeschadigend gedrag en een angststoornis vaak?

Negatieve emoties zoals spanning, onzekerheid en een zorgelijk en ongemakkelijk gevoel.

Kunnen doodsangst en schuldgevoelens ook een rol spelen in depressieve klachten van ouderen?

Ja (Cicirelli, 2009). Soms hebben deze betrekking op overleden broer of zus. De relatie met broer of zus wordt vaak over het hoofd gezien, doordat behandelaars meer gericht zijn op de relatie met ouders.

Is aandacht voor de dood ook in preventief opzicht belangrijk?

Ja, de onverwachte dood van een geliefde kan traumatisch zijn met gevolgen in de hele levensloop vd achterblijvers. Dit vormt een risicofactor voor oa depressie, paniekstoornissen en ptss.

Wat wordt onder ouderen geconstateerd in reactie op onverwachte dood van een geliefde?

Een verhoogde incidentie of toename van manische episoden, fobieen, alcoholmisbruik en gegeneraliseerde angststoornis. (Keyes e.a. 2014)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Handboek Ouderenpsychologie | 9789058983121 | Marja Vink, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Het levenseinde - Houding van ouderen tegenover de dood - Angst voor de dood

Het levenseinde - Houding van ouderen tegenover de dood