Levenslooptheorieën - Levenslooppsychologie
29 belangrijke vragen over Levenslooptheorieën - Levenslooppsychologie
Welke 3 vormen van biologische en sociale beïnvloeding worden onderscheiden in de levenslooptheorie
- Leeftijdsgebonden normatieve invloeden
- Normatief historische invloeden
- Niet-normatieve invloeden.
Baltes noemt de levensloop multidimensioneel en multidirectioneel.
A. Wat bedoelt hij hiermee?
B. Hoe kenmerkt hij de uitkomst van processen van levensloopontwikkeling?
C. Waar refereert pathologische ontwikkeling naar?
B. Als pathologisch, normaal (statistisch gezien gemiddeld), succesvol (positieve uitzondering op normaal) of optimaal (ideaalbeeld onder perfecte omstandigheden).
C. Naar processen die fout lopen en resulteren in ziekte.
Hoe zag men succesvol ouder worden in de jaren 60, de tegenstelling tussen disengagement en activity?
De disengagement theorie stelde gaat uit van 'goed ouder worden' als een zich langzaam terugtrekken uit de samenleving en het leven, een natuurlijke reactie op verminderde vitaliteit en naderend levenseinde (Cumming & Henry, 1961).
De activity theorie gaat juist uit van 'goed ouder worden' als een proces waarin men blijft deelnemen aan het leven en de samenleving (Havighurst, 1961).
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Gerontologen hebben zich afgevraagd wat succesvol ouder worden betekend. De oudste tegenstelling op dat gebied bestaat uit 2 theorieën.
Hoe heten deze theorieen en wat verstaan ze onder succesvol ouder worden?
Succesvol ouder worden houdt in dat je je langzaam terugtrekt uit de samenleving en het leven.
- Activity theorie
Goed oud worden is een proces waarbij mensen willen blijven deelnemen aan het leven en de samenleving.
Wat zien Baltes & Baltes (1990) en hun SOC-model als succesvol ouder worden?
Het goed gebruik maken van de verschillende vormen van ontwikkelingsregulatie in het soc-model: selectie, optimalisatie en compensatie.
Selectie: keuzes maken, invulling verandert naarmate men ouder wordt. Jongeren maken keuzes: waar wil ik naartoe? Ouderen maken keuzes: wat vind ik belangrijk vinden om energie in te blijven steken?
Optimalisatie: gedrag met als doel hogere niveau's van functioneren te bereiken door bv vaardigheden te trainen op hulpbronnen inzetten.
Compensatie: verlies of achteruitgang opvangen om bestaand functioneren zoveel mogelijk te handhaven, bijvoorbeeld een rollator gaan gebruiken als lopen moeilijk wordt.
Welke 2 basisprincipes stelt Baltes (grondlegger van de Levenslooppsychologie) over de levensloopontwikkeling?
2. multidirectioneel->de dimensies onderscheiden verschillende aspecten
-voor elk aspect kan sprake zijn van verschillende ontwikkelingsrichtingen: groei (vooral jongeren), behoud functioneren en omgaan met verlies (vooral bij ouderen).
De laatste decennia zien we dat er meer recht wordt gedaan aan de multidimensionaliteit van levensloopontwikkeling. Meestal worden er meerdere criteria geformuleerd om vast te stellen of er sprake is van goed ouder worden. Het meest gebruikte model is van Rowe en Kahn.
A. Wat stellen Rowe en Kahn in hun model over succesvol ouder worden?
B. Waar blijft nog veel discussie over ontstaan?
B. Over de vraag welke factoren gehanteerd zouden moeten worden om succes op latere leeftijd te bepalen.
Welke tegenstellig bestaat er tussen de disengagement- en activitytheory?
Welke diemensie worden onderschieden?
sociaal
psychologisch
Psychologen hebben erop gewezen dat succesvol ouder worden niet alleen aan criteria voor goed functioneren moet worden gekoppeld, maar aan de manier waarop ouderen zelf (bewust of onbewust) omgaan met het ouder worden (Baltes en Baltes).
Omgaan met ouder worden heeft 2 kanten.
A. Hoe worden deze 2 kanten samen genoemd?
B. Welke 2 kanten zijn er?
B. Aan de ene kant plasticiteit en aanpassingsvermogen, anderzijds autonomie en sturing (richting geven aan het ouder worden).
Gerontologen hebben zich vanuit het levensloopperspectief geregeld afgevraagd wat succesvol ouder worden betekent. Wat is de oudste tegenstelling op dat gebied?
Welke 4 uitkomsten heeft het multi-directionele proces van levensloopontwikkeling en wat houden ze in?
2 Normaal: statistisch verschijnsel, gemiddelde
3 Succesvol: positieve uitzondering op het normale proces
4 Optimaal: ideaalbeeld
Het SOC-model van Baltes beschrijft verschillende vormen van ontwikkelingsregulatie. Welke 3 processen worden hierbij onderscheiden?
- Optimalisatie: om deze gekozen activiteit optimaal te kunnen blijven doen, kiezen ze voor gedrag met als doel om hogere niveaus van functioneren te bereiken (bijv. Trainen van vaardigheden)
- Compensatie: een proces waarbij mensen verlies/achteruitgang opvangen om een bestaand niveau van functioneren te handhaven, bijv. Door gebruik te maken van hulpmiddelen
Wat is het SOC-model voor succesvol ouder worden van Baltes en Baltes?
Wat wordt bedoeld met multidirectionaliteit binnen deze dimensies?
Welke 2 tegengestelde theorieën zijn er in de jaren 60 (Cumming & Henry) geformuleerd t.a.v. De betekenis van succesvol ouder worden en wat betekenen ze ?
langzaam terugtrekken uit de samenleving/ leven als natuurlijke reactie op verminderde vitaliteit
2. Activitytheorie: gaat uit van 'goed' ouder worden vanuit de eigen wens om deel te nemen aan de samenleving/ leven .
De socio-emotionele-selectiviteitstheorie van Carstensen sluit aan bij het model van Baltes. Dit is een theorie die levensfase koppelt aan een bepaalde motivatie.
A. Het model gaat ervanuit dat de levensloopontwikkeling 2 motieven kent. Noem deze 2 motieven.
B. Waar is de keuze voor een motief van afhankelijk?
2. Het motief om emoties te reguleren
B. Welk motief op de voorgrond staat heeft te maken met de hoeveelheid levenstijd die mensen voor zich zien. Als deze beperkt is (bijv. Door ziekte of verhuizing), zal het 2e motief worden gekozen.
Wat is het SEST (of SST)model van Carstensen?
Hoe wordt de normale ontwikkeling op oudere leeftijd gekenmerkt in vergelijking met de jongere leeftijd?
Het dual continua-model heeft een positieve, verticale as en een negatieve, horizontale as. Wat geven beiden assen weer?
Min. geestelijke gezondheid (languishing) - max. Geestelijke gezondheid (flourishing)
Negatieve, horizontale as - Mate van ervaren psychopathologie
Ernstige psychopathologie - geen psychische klachten
Wat is de kritiek van oa Baltes op het Model van Rowe en Kahne en hoe zou succesvol dán moeten worden beschreven en hoe wordt dit genoemd ?
Alternatief: ontwikkelingsregulatie -> SOC
Ouder worden is een proces. Het gaat om het vermogen om
-omgaan met ziekten (autonomie en sturing)
-aanpassen (plasticiteit)
Baltes ontwikkelde het zgn "SOC-model'. Wat houdt dit in?
Selectie; keuzes maken (jongeren) of bewustere keuzes maken /waaraan tijd besteden (ouderen)-> minder muziekstukken
Optimalisatie; hoger niveau functioneren bereiken dmv trainen, hulpbronnen inzetten. ->meer tijd instuderen
Compensatie: opvangen van verlies of achteruitgang door oa hulpmiddelen. ->langzamer spelen zodat hij bij snelle stukken meer vingervlug leek.
Goed gebruik van de verschillende bovengenoemde vormen van ontwikkelingsregulatie is kenmerk van succesvol ouder worden (Baltes)
Wat is een gevolg van de complexiteit van de levensloopontwikkeling op de verschillende individuen?
Waar staat SEST voor? Wat houdt het in ? Van wie is de theorie?
-Levensloopontwikkeling kent 2 motieven;
1. Motief om dingen te leren kennen -> mn bij jongeren
2.Motief om emoties te reguleren (wordt mn aangewend wanneer de tijd beperkt is; ouderen ) ->dingen doen die positief gevoel opleveren -> verbetert welbevinden.
Wat is de overeenkomst tussen de modellen van Baltes (SOC) en Carstensen (SEST)
Juist/onjuist: Er zijn vanuit de levenslooppsychologie veel directe toepassingen ontwikkeld die direct voor de praktijk van de ouderenpsycholoog bruikbaar zijn.
Wat is de theorie van 'structural lag' van Riley e.a. (1994)?
Wat is een groot probleem mbt succes op latere leeftijd
Wanneer richt men zich op emotieregulatie?
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden