Biologische veroudering en leeftijdsgerelateerde aandoeningen

Q: Wat is het verschil tussen biogerontologie en geriatrie?

Biogerontologie richt zich op het 'normale' ouderdoms proces Geriatrie houdt zich bezig met ziekten/aandoeningen van ouderen

Wat is het verschil tussen biogerontologie en geriatrie?

Biogerontologie richt zich op het 'normale' ouderdomsproces
Geriatrie houdt zich bezig met ziekten/aandoeningen van ouderen

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier wordt het hart beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

pompfunctie vermindert
problemen in het uithoudingsvermogen, duizeligheid en vallen

Wat is de disposable soma-theorie?

Deze theorie geeft een verklaring waarom de ene soort ouder wordt dan de andere, namelijk dat individuen van een bepaalde soort die leeftijd moeten bereiken in hun natuurlijke omgeving die noodzakelijk is voor voldoende nakomelingen voor de instandhouding van de soort.

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier worden de longen beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

maximale vermogen van longen om zuurstof op te nemen neemt
af
angst, en afname van het inspanningsvermogen en de zelfredzaamheid

Wat gebeurt er als coronaire hartziekten leiden tot een hartinfarct?

Dan is een (deel van een) kransslagader volledig afgesloten door een bloedstolstel. Depressie, delier en angst zijn geassocieerd met coronaire hartziekten, vooral met een hartinfarct.

Op basis waarvan wordt er onderscheid aangebracht tussen het normale verouderingsproces en een pathologisch verouderingsproces?

Dit onderscheid is vooral gebaseerd op de gevolgen voor het functioneren. Vallen deze gevolgen binnen de bandbreedte van wat wij als normaal voor de leeftijd ervaren dan spreken we over normale verouderingsprocessen. Wanneer de gevolgen buiten deze bandbreedte vallen dan spreken we van pathologische verouderingsprocessen, oftewel aandoeningen en ziekten. Biologisch gezien is echter alle verouderingsprocessen pathologisch te noemen: er is immers sprake van verworven en onherstelbare schade aan cellen, weefsels en organen.

Welke 2 mechanismen spelen een rol bij het ontstaat van biologische veroudering (het proces van toenemende kans op overlijden naarmate de leeftijd stijgt) en ziekte en welke factoren zijn bij die mechanismen betrokken?

Door een disbalans tussen beschadigende- en herstelmechanismen.
Beschadigende:
-vrije radicalen
-UV-licht

Herstellende:
-antioxidanten (die de vrije radicalen onschadelijk maken)
-enzymsystemen die beschadigingen herkennen en herstellen
-apoptose; selectieve celdood van beschadigde cellen.

Wat is de reden van biologische veroudering volgens hedendaagse kennis?

Beschadigende factoren zoals vrije radicalen en uv-licht enerzijds en falen van herstelmechanismen zoals antioxidanten, enzymensystemen en apoptose anderzijds. Homeostase tussen beide is noodzakelijk.

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier worden de nieren beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

doorbloeding nieren neemt af
afvalstoffen en medicijnen die door de nieren moeten worden uitgescheiden worden minder efficiënt verwerkt

Wat wordt er bedoeld met "cascade breakdown"?

Veroudering en aandoeningen van diverse orgaanstelsels en zintuigen treden simultaan op. Wederzijdse beïnvloeding is daarbij regel, zeker als naar de functionele gevolgen wordt gekeken. Hiermee moet rekening worden gehouden bij diagnostiek en behandeling van ouderen.

Wat betekent 'cascade breakdown' bij biologische veroudering?

Kettingreactie van stoornis van één orgaansysteem (door aandoeningen/ veroudering) dat leidt tot een stoornis van een ander orgaansysteem (comorbiditeit). Veel orgaansystemen hangen met elkaar samen waardoor dit proces wordt versterk.

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier wordt de blaas beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

verslapping bekkenbodemspieren kan leiden tot incontinentie
schaamte, vermijden van sociale contacten, ontlopen van intimiteit en vereenzaming

Wat zijn belangrijke biologische veranderingen bij het ouder worden?

de pompfunctie van het hart
de longfunctie
de nierfunctie
de geleidingssnelheid van de zenuwen
zintuiglijke functies

Er is een kwantitatieve verminderen van het functioneren: een vermindering van capaciteit of vermogen.
Anderzijds is er een kwalitatief verlies: een vermindering van adaptatievermogen en flexibiliteit.

Wat is het verschil tussen kwantitatief- en kwalitatief functieverlies?

Bij kwantitatief verlies gaat het om vermindering capaciteit/vermogen (bijv pompfunctie hart)
Bij kwalitatief verlies gaat het om vermindering van adaptatie flexibiliteit (bijv vermogen om snel te kunnen reageren op veranderingen.).

Welke factor heeft, naast biologische (genetische) factoren, invloed op veranderingen in functioneren?

Leefstijl en gebruik, regelmatige inspanning leidt tot betere prestaties (use it or loose it).

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier wordt het gezichtsvermogen beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

gezichtsscherpte en contrastvermogen nemen af
zelfredzaamheid, deelname aan het verkeer en hobbybeoefening kunnen hier erg onder lijden

Bij het ouder worden is er sprake van een vermindering van de hartfunctie? welke gevolgen heeft dat en welke belangrijkste hartaandoeningen zijn er?

De pompfunctie van het hart vermindert. Het maximale inspanningsvermogen neemt af. Het adaptatievermogen neemt af. Gevolg bv duizelig worden bij snel opstaan.
Belangrijkste hartaandoeningen:

coronaire hartziekten > vernauwing kransslagaders: pijn op de borst, kortademigheid. Kan leiden tot hartinfarct.
hartkleplijden > hartklep te nauw of te wijd
ritme -en geleidingsstoornissen
hartfalen

Behandeling vaak met medicijnen

Wat zijn de 2 opmerkelijkste uitkomsten van het CBS (statline) tav langdurige ziekten bij ouderen, vergeleken met totale bevolking?

-De meeste langdurige aandoeningen komen bij 65+ ers veel vaker voor dan bij rest populatie
-Groot deel aandoeningen heeft betrekking op bewegingsapparaat.

Wat zijn de belangrijkste hartaandoeningen bij ouderdom?

Als gevolg van de verminderde pompfunctie verhoogt de kans op coronaire hartziekten (vernauwing), hartkleplijden, rite- en geleidingsstoornissen en hartfalen.

Deze complicaties komen veelal gelijktijdig voor, er is sprake van causale relaties tussen de aandoeningen.

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier wordt het gehoor beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

hogere frequenties worden minder goed waargenomen

sociale isolatie, deprivatie en achterdocht

In welke fase van het aanpassingsproces (zoals beschreven door de Nederlandse Hartstichting) bevindt Anton zich in de casus in box 4? Licht uw antwoord toe.

Anton lijkt in deze casus in het tweede fase van de acceptatie van de ziekte te zijn aangekomen. Hij lijkt te beseffen dat herstel niet mogelijk is. Hij lijkt niet meer bezig te zijn met het streven naar herstel en minimaliseren van de gevolgen zoals in fase 1 van de acceptatie van ziekten veelal het geval is. Fase 3 lijkt hij nog niet bereikt te hebben. Hij voelt zich vooral somber en overgeleverd maar lijkt voor zichzelf nog niet echt een weg te hebben gevonden in het omgaan met de ziekte.

Welke longziekten komen het meest voor bij ouderdom?

COPD en luchtweginfecties

Bij het ouder worden past ook een vermindering van het gezichtsvermogen, welke oogziekten komen veel voor?

Staar (cataract)
Glaucoom (door verhoogde oogboldruk een beschadiging van de oogzenuw)
Retinopathie (vaak gevolg van suikerziekte)
maculadegeneratie (uitval van gezichtsveld en verlies van gezichtsscherpte)

In het algemeen neemt het gezichtsvermogen af door een stijvere lens en doordat minder licht het netvlies bereikt en het aantal zintuigcellen van het oog afneemt.
Dit leidt tot problemen met: lezen, ondertiteling op tv, autorijden, zelfredzaamheid, deelname aan sociaal verkeer en hobbyuitoefening.

Welke 3 aspecten spelen volgens de reader 'Optimaal gezonde en minder gezonde veroudering' een rol bij 'gezond ouder worden' en welke 2 elementen staan hierbij centraal? Hoe worden deze 3 aspecten ook wel geformuleerd (als de 3 'basisbehoeften' volgens de Zelfdeterminatie theorie) ?

Behoud goede lichamelijke en geestelijke gezondheid-> Competentie (=iets willen kunnen)
Een zelfstandig leven van goede kwaliteit ->Autonomie =zelf keuzes willen blijven maken
Deelneming aan de samenleving -> Sociale verbondenheid =door anderen gezien/gehoord willen worden.

Interactie tussen fysieke/mentale/emotionele gezondheid staan centraal
Het perspectief (bv pos of neg instelling) dat iemand heeft op mogelijke aandoeningen.

BeZeD / IP / CAS

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier worden de hersenen beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

afnamen van het metabolisme
van de hersenen
cognitieve klachten, vermindering van zelfstandigheid en stemmingsproblemen

Wat wordt in de reader onder gezond ouder worden verstaan?

‘Gezond ouder worden is het proces dat ouderen in staat stelt een zelfstandig leven van goede kwaliteit te (blijven) leiden en aan de samenleving te blijven deelnemen’

Welke fase van emotie (volgens het vijf fasen model Elisabeth Kübler-Ross) herkent u in de casus van Anton zoals beschreven in box 4? Licht uw antwoord toe.

Anton lijkt zich in de vierde fase van het model van Kübler-Ross te bevinden. De ziekte lijkt een zware druk op Anton te veroorzaken en hij toont ernstige klachten van somberheid.

Wat zijn de belangrijkste hersenaandoeningen bij het ouder worden?

Bij het stijgen van de leeftijd wordt atrofie van de hersenen waargenomen en een vermindering van de ganglioncellen.

De meest voorkomende hersenziekten zijn:

Beroerte
Dementie: van de 65+ heeft 10% dementie en bij 90+ 40%.
Ziekte van Parkinson: prevalentie 2 per 1000, vooral bij ouderen: bewegingsarmoede, traagheid, stijfheid en tremoren, vanwege een tekort aan dopamine in het striatum. Behandeling met medicijnen is symptomatisch.

Welke 3 fasen worden onderscheiden in het aanpassingsproces bij chronische ziekten van de Nederlandse Hartstichting?

Streven naar herstel en minimaliseren van de gevolgen
Groeiend besef/acceptatie van de gevolgen
Aanpassing van routines en referentiekaders

Welke 4 oogaandoeningen zijn veel voorkomen bij ouderdom?

1. Staar (cataract), afname scherpte en contrast.
2. Glaucoom, schade oogzenuw door verhoogde oogdruk.
3. Retinopathie, gezichtsveld en scherpte veelal door suiker.
4. Maculadegeneratie, schade aan netvliesgebied.

In dit hoofdstuk worden verschillende biologische veranderingen genoemd die kunnen optreden bij het ouder worden.

Op welke manier wordt het bewegingsapparaat beïnvloed door biologische veroudering (Afwijking) en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan voor het dagelijks functioneren?

door afname van kraakbeen en ontkalking komen er veel gewrichtsklachten voor

dit beperkt in het uitoefenen van hobbyactiviteiten en deelname in het verkeer

Wat wordt er volgens het filmpje van hoogleraar Jaap Seidell verstaan onder ‘Blue zones’?

‘Blue zones’ zijn vijf gebieden op de wereld waar mensen tot op hoge leeftijd kerngezond zijn, namelijk Okinawa, Loma Linda, Sardinië, Nicoya en Icaria.

Welke 5 fasen worden er door Elisabeth Kübler-Ross onderscheiden ten aanzien van rouwverwerking en wat is de kritiek hierop?

Ontkenning (laten inwerken nieuws)
Woede
Marchanderingsfase =onderhandelen met ziekte/dood 'als ik in ieder geval geboorte van kleinkind nog maar mee kan maken'.
Depressie
Acceptatie/ aanvaarding

kritiek:
-niet iedereen volgt deze fasen in deze volgorde of totaliteit.
-mensen kunnen terugvallen
-meerdere malen doorlopen

Wat is de tweede fase van aanpassing aan een chronische ziekte?

2. groeiend besef en acceptatie van de gevolgen
Het tweede stadium start als volledig herstel niet mogelijk blijkt en ook de meer indirecte impact van de ziekte duidelijk wordt. Gedurende het ziekteverloop wordt men steeds meer geconfronteerd met de definitieve lichamelijke maar ook de psychosociale en emotionele gevolgen van de ziekte. Hierbij groeit het besef dat de ziekte een definitieve levensverandering inhoudt. Met het leren accepteren van de gevolgen wordt bedoeld: het erkennen van de feiten, het niet blijven vechten tegen de ziekte (‘Ik word weer de oude’ tegen beter weten in) en beginnen met aanpassen aan de nieuwe situatie.

Welke aandoeningen aan het bewegingsapparaat komen veel voor bij ouderen?

Gewrichtsklachten komen veel voor: 65+: 40% en 85+: 80%

Artrose
Fracturen

Beschrijf het Illnes-Wellness Continuum (Travis '72)

De 2 continua zijn vroegtijdige dood en hoog niveau van welbevinden met in het midden een 'neutraal' gevoel van welbevinden.
Het wellness paradigma gaat uit van behoud van gezondheid en kracht door aanpassing leefstijl en preventie. Dit paradigma begint bij beperking en gaat verder dan 'neutraal' welbevinden dmv bewustzijn, leren en groei.
Het treatment paradigma gaat uit van medisch klachtgericht (be)handelen. Dit begint ook bij beperking, maar gaat via symptoom aandoening en ziektevrij/neutraal niet verder.

Wat is de oorzaak van psychische veranderingen bij ouderen zoals tempoverlaging?

Atrofie van de hersenen en een vermindering van de aantallen ganglioncellen. Ook het metabolisme van de hersenen en de omzetting van neurotransmitters nemen af.

Welk dieet blijkt er naast een algemeen gezond voedingspatroon positief gerelateerd te zijn aan een gezonde veroudering? En welk voedingscomponent lijkt met name een negatief effect op diverse chronische aandoeningen te hebben?

Uit het review van Lafortune en collega's blijkt naast het algemene gezonde voedingspatroon dat het mediterraanse dieet een positief effect heeft op succesvol ouder worden. Het eten van rood vlees en verwerkt vlees lijkt een negatieve invloed te hebben op hart- en vaatziekten, diabetes en kanker. Dat wil zeggen dat het eten van rood vlees en verwerkt vlees het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en kanker verhoogd. Verzadigd vet lijkt een negatieve invloed te hebben op het functioneren van de oudere, en de kans op dementie en diabetes te verhogen.

Wat zijn volgens Jaap Seidell de 6 factoren die er aan bijdragen dat mensen in de blue zones, 5 gebieden op aarde, tot op hoge leeftijd nog kerngezond zijn en welke factor lijkt het belangrijkst?

Leven volgens de biologische klok
licht ontbijt, tot 80% verzadiging
Goede lichaamsbeweging
Gezonde voeding (noten, groeten, fruit, vis, weinig vlees en niet uit 'pakjes' .
drank beperken tot 1 glas wijn bij het eten
veel sociale contacten -> belangrijkst

Waarom is het van belang om ook naar psychologische processen van (verlies)verwerking te kijken?

De acceptatie- en aanpassingsfasen vragen om een gerichte ondersteuning om te voorkomen dat er naast de chronische lichamelijke aandoening ook chronische mentale problemen ontstaan. Het is daarom van belang om ook te kijken naar psychologische processen van (verlies)verwerking wanneer men geconfronteerd wordt met een ziekte waarbij emotionele aanpassingen een belangrijke rol spelen.

In de reader werd al aangegeven dat fysieke activiteit volgens de review van Bauman en collega's zorgt voor een afname in leeftijdsgerelateerde functiebeperkingen. 'Een afname in leeftijdsgerelateerde functiebeperkingen' is nog redelijk algemeen.
Lees pagina s268-s271 van de review van Bauman et al, en geef aan welke voordelen fysieke activiteit heeft voor ouderen volgens de literatuur.

Voordelen van fysieke activiteit voor ouderen zijn:

afname in mortaliteit
afname in hartaandoeningen
afname in diabetes
afname in beroerte
afname in darm- en borstkanker
minder aandoeningen aan het bewegingsstelsel (incl. betere spierkracht en betere botdichtheid)
minder heupfracturen
minder vallen
gezonder gewicht
gezondere bloeddruk
grotere betrokkenheid bij de maatschappij
groter sociaalnetwerk
meer sociale steun
minder angst
minder depressie
minder stress
groter gevoel van levensvoldoening
meer zelfvertrouwen
betere nachtrust
verbeterde kwaliteit van leven
beter cognitief functioneren

Welke endocrinologische aandoeningen komen veel voor bij ouderen?

Diabetes: 65+: 15% Bij type 1: geen insuline productie meer; bij type 2: vermindering van insulineproductie. Type 2 is ouderdomsdiabetes. Risico op hypoglykemie = bloedglucosespiegel te laag in het bloed.Bij niet behandelde diabetes risico op: nefropathie (aantasting nierfunctie); neuropathie (aantasting zenuwgeleiding); retinopathie (aantasting netvliesfunctie) en angiopathie (vernauwing van de bloedvaten)
Schildklierafwijkingen: hyperthyroïde = te snelle schildklierwerking zorgt voor cardiale klachten, onrust gejaagdheid. Een te trage schildklierwerking kenmerkt zich door symptomen als traagheid, kouwelijkheid, schor, krakende, lage stem en vergeetachtigheid.

Wat voor invloed heeft evenwicht (homeostase) m.b.t. Veroudering?

Evenwicht (homeostase) tussen schade en herstel is de ideale gewenste situatie.
Met het stijgen van de leeftijd ontstaan er haperingen in de homeostase. Herstelmechanismen gaan falen door dezelfde beschadigende factoren als waartegen ze gericht zijn, dit leidt tot verouderingsverschijnselen van deze cellen wat uiteindelijk tot veroudering leidt.

Wat is een oorzaak van ulcera (zweren) van maag en twaalfvingerige darm?

Het gebruik van pijnstillers uit de groep niet-steroïdale ontstekingsremmers.

Voorbeelden zijn ibuprofen, naproxene en diclofinac.

Wat bemoeilijkt het diagnosticeren van urine- en luchtweginfecties bij ouderen?

De mogelijke afwezigheid van klassieke symptomen.

Psychofarmaca wordt veel voorgeschreven aan ouderen? Welke hoofdgroepen en welke effecten zijn er te beschrijven?

Anxiolytica = angstdempende werking
Hypnotica = slaapmiddelen -> kunnen bij ouderen paradoxaal werken en tot angst en agitatie leiden.
Antidepressiva
Neuroleptica (middelen tegen hallucinaties en wanen)
Psychofarmaca hebben bedoelde effecten: angstvermindering, slaapverbetering, herstel van depressie en vermindering van hallucinaties, wanen, en agressie en agitatie.

zie tabel 4.1 blz 77 voor uitgebreide beschrijving

Waardoor ontstaan biologische veroudering (het proces van toenemende kans op overlijden naarmate de leeftijd stijgt) en ziekte?

Door een disbalans tussen beschadigende effecten en herstelmechanismen. Er is geen evenwicht (homeostase) meer tussen schade en herstel.

Wat zijn de gevolgen van veroudering voor de longen?

Longen
Het maximale vermogen van de longen om zuurstof op te nemen, neemt af met de leeftijd. Longziekten zoals COPD en luchtweginfecties leiden tot verdere inperking van de longfunctie. Gevolg van longaandoeningen zijn ernstige beperking in de zelfredzaamheid maar ook angst, wat samenhangt met benauwdheidsklachten en het gevoel te stikken.
Longaandoeningen worden vaak behandeld met medicatie (tablet en inhalatie) en het stimuleren van stoppen met roken.

Is er bij de Actief Plus-interventie sprake van primaire, secundaire of tertiaire preventie? Licht uw antwoord toe.

De Actief Plus-interventie is een voorbeeld van primaire interventie. De interventie is bedoeld om gezondheidsklachten bij ouderen te voorkomen of uit te stellen door het bevorderen van fysieke activiteit bij ouderen.

Wat zijn gevolgen van veroudering voor de nieren?

De gemiddelde bloeddoorstroming van de nieren neemt af met de leeftijd. Dit betekent dat afvalstoffen en geneesmiddelen die door de nieren uitgescheiden worden, minder goed verwerkt worden.
het gevolg hiervan kan een overdosering zijn.

Wat zijn de gevolgen van veroudering voor de blaas en genitalia?

Blaas en genitalia
Ongewenst urineverlies komt zowel bij vrouwen als bij mannen voor op hoge leeftijd. Dit kan veroorzaakt worden door slappere bekkenbodemspieren door verzakking of oestrogeentekort, instabiliteit van de blaas door blaasontsteking, anatomische obstructie door een vergrote prostaat maar ook door het onvermogen om het toilet te bereiken bij mobiliteitsbeperkingen.
Gevolgen hiervan kunnen schaamte, vermijden van sociale contacten en intimiteit en vereenzaming zijn.

Is bij de Actief Plus-interventie sprake van individuele, groepsgerichte of massamediale interventie? Licht uw antwoord toe.

Bij Actief Plus ontvangen de deelnemers een persoonlijk advies, het is dus individuele interventie. Wel vindt deze interventie op afstand plaats: men ontvangt het persoonlijke advies per post of online.

Wat zijn de gevolgen van veroudering voor het gehoor?

Vooral hoge frequenties worden minder goed waargenomen op oudere leeftijd, dit heet presbyacusie (ouderdomsslechthorendheid).
Het gevolg van een slecht gehoor kunnen sociale isolatie, verdriet over gemis aan sociale contacten en achterdocht zijn.
Compensatie van ouderdomsslechthorendheid is mogelijk met hoortoestellen, al vergt deze aanpassing de nodige instructie en begeleiding.

Wat wordt in het Illness-Wellnessmodel beschouwd als een hoger niveau van wellness?

Een hoger niveau van welzijn houdt in dat je goed voor je fysieke zelf zorgt, constructieve gedachten hebt, je emoties effectief kunt uitdrukken en betrokken bent bij je omgeving.

Wat zijn de gevolgen van veroudering voor het reuk- en smaakvermogen?

Reuk- en smaakvermogen worden minder bij het ouder worden, voedsel kan hierdoor minder smakelijk zijn en de eetlust en voedselinname verminderen. Oorzaken hiervan kunnen slechte tand- en mondhygiëne, verminderde speekselproductie, gebitsprotheseproblemen en gebruik van medicatie zijn. als er geen behandelbare oorzaak is, kan gebruik van kruiden het smaakverlies mogelijk compenseren.

Welke 2 paradigma's kent het illness-wellnessmodel?

1. Het treatment paradigm met als doel symptomen van ziekte te verminderen tot het neutrale punt.

2. Het wellness paradigm die over het gehele continuüm helpt een betere staat van welzijn te bereiken.

Welke verschuiving heeft er plaatsgevonden in de visie op gezondheid en ouderen?

Een verschuiving van medisch en klantgericht handelen naar een holistische visie met fysiek, psychisch en mentaal welzijn. Het accent is hiermee verschoven van behandeling van ziekte naar behoud van gezondheid en eigen kracht.

Mantelzorgers hebben een hogere kwetsbaarheid voor depressie en voor fysieke gezondheidsproblemen. Deze mogelijke psychische of fysieke gevolgen van mantelzorg zijn onafhankelijk van het ziektebeeld en worden vooral bepaald door chronische stress en het ervaren gevoel van belasting.
Door welke factoren wordt deze subjectieve belasting bepaald? Pas deze factoren toe op de casus Anton en Mieke (deel 4 - tien jaar later).

De subjectieve belasting wordt bepaald door een interactie tussen

kenmerken van de persoon voor wie gezorgd wordt, zoals de nachtelijke onrust of sombere stemming van Anton
kenmerken van de mantelzorger, bijvoorbeeld Mieke haar kennis over Parkinson, haar copingvaardigheden (hulp zoeken bij de praktijkondersteuner) en persoonlijkheidskenmerken (optimistisch van aard)
kenmerken van de omgeving (bijvoorbeeld de respijtzorg/snipperdag van Mieke).

Wat zijn de meest voorkomende aandoeningen aan de mond, maag en darmen bij ouderen?

Komen veel voor bij ouderen. De meest voorkomende aandoeningen zijn:

Gebitsproblemen en tandeloosheid

Voedsel kauwen, spreken zingen, kussen en lachen kunnen door tandeloosheid worden belemmerd. Ook het gezicht kan invallen doordat het onderkaakbot kleiner wordt.

Maagzweren

Ontstaan door het hoge gebruik van pijnstillers (NSAID's). Hebben vaak alleen atypische verschijnselen zoals verminderde eetlust en misselijkheid. Behandeling vind plaats via medicatie, pas bij ernstige complicaties (maagbloeding of maagperforatie) wordt er geopereerd

Obstipatie

Wordt behandeld via laxantia. Kan veroorzaakt worden door de combinatie van verminderde activiteit, vezelarme voeding, verminderde vochtinname en gebruik van medicijnen.

Uit welke 5 fasen bestaat het 5 fasenmodel van Kübler-Ross voor rouw bij verlies van functies door gezondheid?

1. Ontkenning om zo het verlies te laten inwerken.
2. Woede op verschillende manieren geuit.
3. Marchandering, als ik dit nog maar mag meemaken...
4. Depressie door besef van eindigheid.
5. Acceptatie van de nieuwe situatie.

Niet iedereen ervaart de fasen in deze volgorde, ook kunnen fasen soms terugkeren.

Welke infecties komen het meest voor bij ouderen?

De verdediging van het lichaam tegen micro-organismen wordt minder met de leeftijd. De meest voorkomende infecties zijn;

Urineweginfecties

Door ene combinatie van atrofie van het genitale slijmvlies, verminderde vochtinname en daardoor afgenomen urineproductie en onvolledige blaaslediging is bij ouderen sneller sprake van blaasontstekingen. Behandeling vindt plaats met antibiotica

Luchtweginfecties

De kans bij ouderen op luchtweginfecties is groter vanwege de volgende factoren: verminderde sprutumklaring door aantasting trilhaarfunctie (voornamelijk door roken), uitdroging van het luchtwegslijmvlies door verminderde vochtopname of gebruik van diuretica, verhoogde kans op verslikken door bedlegerigheid en aandoeningen die met slikstoornissen gepaard gaan. behandeling is met antibiotica

Wat is biologische veroudering en wat zijn de oorzaken hiervan?

Biologische veroudering is een proces gekenmerkt door een toenemende kans op overlijden naarmate de kalenderleeftijd stijgt, als gevolg van beschadigende factoren (zoals vrije radicalen en uv-licht) en het falen van de herstelmechanismen (zoals antioxidanten en enzymsystemen). Dit leidt tot veroudering en aandoeningen van diverse orgaanstelsels en zintuigen. Vaak treden meer aandoeningen tegelijk op (comorbiditeit) die met elkaar samenhangen en elkaar op functioneel gebied kunnen versterken.

Waarom is preventie in het algemeen van belang bij ouderen?

-Psychische stoornissen hebben ingrijpende consequenties voor de persoon zelf en voor de naaste -> ziektelast.
-economische kosten
-welbevinden en kwaliteit van leven gaat omlaag
-(psychische) kwetsbaarheid van ouderen neemt toe (depressie, angstklachten
-Fysieke achteruitgang
-Sociaal netwerk

Wat zijn de aandachtspunten bij interventies voor ouderen?

De basisbehoeftes, autonomie, competentie en sociale verbondenheid moeten aandacht krijgen.
Er zit vaak een probleem achter een probleem. bv. patiënt komt voor slaapproblemen maar is eigenlijk heel somber. Motiverende gespreksvoering.
Het aanleren van nieuwe info gaat moeilijker dus houdt het simpel. Zingeving
Individuele of groepsinterventie

Verschillende disciplines hebben de verouderende mens als onderzoeksobject.

Welk specialisme heeft zijn eigen invalshoek en eigen terminologie.

Waar zijn vooral de biogerontologie en geriatrie geïnteresseerd?

Biologische factoren van het ouder worden en in de aandoeningen die optreden.

Biologische veroudering is de resultante van enerzijds beschadigende factoren en anderzijds het falen van de herstelmechanismen.
Welke 2 voorbeelden van beschadigende factoren worden er in het boek genoemd?

Welke 3 voorbeelden van herstelmechanismen worden er in het boek genoemd?

2 voorbeelden van beschadigende factoren
- vrije radicalen: deze hebben een ongepaard elektron en kunnen beschadigingen veroorzaken in DNA. RNA en eiwitten.
- uv-licht. Dit leidt tot vele DNA-beschadigingen per dag

3 voorbeelden van herstelmechanismen
- aanwezigheid van antioxidanten in cellen die vrije radicalen onschadelijk maken
- enzymsystemen die beschadigingen in DNA, RNA en eiwitten herkennen en herstellen
- apoptose: selectieve celdood van niet-perfecte of beschadigde cellen, in combinatie met gecontroleerde aanmaak van nieuwe cellen (celdeling).

Ouderen met meerdere aandoeningen. Hoe kunnen zij toch steeds nieuw evenwicht vinden?

Door veerkracht: aanpassingsvermogen.

Psychofarmaca hebben bijwerkingen en gebruiksaanwijzingen die samen hangen met neurotransmittersystemen waarop de psychofarmaca aangrijpen. Maak de volgende teksten compleet:

1. Gebruik van slaapmiddelen of angstdempende middelen kan bij ouderen ....... (A)

2. Antidepressiva veroorzaakt ........(B)

3. Het effect van antidepressiva kan bij depressie ....(C) duren

4. Antipsychotica kunnen als bijwerking ..... (D) hebben. Deze middelen worden ook ingezet bij .... (E) bij mensen met ....(F)

5. Stemmingsstabiliserende middelen vergen ....(G)

A paradoxaal werken en tot agitatie/angst leiden

B misselijkheid, diarree, hoofdpijn, slaperigheid en bewegingsonrust

C Enkele weken

D Parkinsonachtige verschijnselen

E Agitatie, agressie, wanen en hallucinaties

F Dementie

G begeleiding van een psychiater

Consulteren voor klachten en problemen die lichamelijke, psychologische of sociale oorzaken hebben.

Wat moeten psychologen achterhalen?

Welke gevolgen deze oorzaken hebben voor (ab)normale biologische veroudering voor functioneren.

Bij ouderen is er vaak sprake van multicausaliteit. Wat zijn bekende voorbeelden hiervan?

Geheugenproblemen, concentratiestoornissen, depressie, apathie, agitatie en eetproblemen.

Volgens de Hartstichting is het aanpassingsproces aan een chronische ziekte in te delen in drie fasen:

- Streven naar herstel en minimaliseren van de gevolgen
eerste confrontatie met de ziekte. Lichamelijke sensaties staan centraal. Na inschatting van de gevolgen, hanteert de persoon een bepaalde copingstrategie.

- Groeiend besef en acceptatie van de gevolgen
start als volledig herstel niet mogelijk blijkt en ook de meer indirecte impact van de ziekte duidelijk wordt

- Aanpassing van routines en referentiekaders
om weten gaan met veranderingen en beperkingen. Routines, doelen, verwachtingen, overtuigingen en zelfbeeld moeten worden aangepast aan de definitieve consequenties van de ziekte

Wanneer worden de positieve effecten van gedragsbeïnvloeding het grootst?

Als gedrag op zo jong mogelijke leeftijd wordt aangepast

Hoe wordt beoogd dat ouderen zo lang mogelijk gezond, zelfstandig en onafhankelijk blijven?

Met preventieve interventies

De leefstijl en gezondheid van ouderen optimaal houden, voorkomt dat verouderig en ziekten?

Nee.

Interventies bij ouderen zijn vaak preventief. Wat is het voornaamste doel?

Gezondheidsklachten voorkomen.

Wanneer klachten bestaan deze zo vroeg mogelijk opsporen, verergering voorkomen en/of de impact beperken.

Wat betekent preventie bij ouderen?

Behandeling van klachten en problemen, maar ook het bevorderen van welbevinden en veerkracht.