Persoonlijkheid - Persoonlijkheidsstoornissen

11 belangrijke vragen over Persoonlijkheid - Persoonlijkheidsstoornissen

Welke definitie hanteert de DSM-5 van het begrip persoonlijkheidsstoornis (geldend voor elk van de 10 specifieke persoonlijkheidsstoornissen, verdeeld over de clusters A, B en C)?

Een persoonlijkheidsstoornis is een duurzaam patroon van innerlijke ervaringen en gedragingen dat:

- duidelijk afwijkt van de verwachtingen binnen de cultuur van de betrokkene
- in veel verschillende situaties aanwezig is en hardnekkig is
- ontstaat tijdens de adolescentie of op jongvolwassen leeftijd
- stabiel is in de tijd
- beperkingen of lijdensdruk veroorzaakt

Uit welke persoonlijkheidsstoornissen bestaat cluster A?

  • Paranoïde persoonlijkheidsstoornis (wantrouwen en achterdocht jegens anderen)
  • Schizoïde persoonlijkheidsstoornis (afstandelijkheid in sociale relaties en beperkingen in uiten emoties in sociale situaties)
  • Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis (sociale beperkingen en wantrouwende gedachten en perceptuele vervormingen en eigenaardigheden in het gedrag)

Onder Cluster A vallen de paranoide-persoonlijkheidsstoornis, schizoide-persoonlijkheidsstoornis en de schizotypische-persoonlijkheidsstoornis.

Met welke factoren moet rekening worden gehouden als het gaat om ouderen en cluster A persoonlijkheidsstoornissen?

- Emotionele expressie is vaak beperkt
- Door verminderde zintuiglijke of cognitieve functies kunnen achterdocht en psychotische belevingen in ernst toenemen
- Professionele zorg word vermeden of geweigerd
- Ga na wat de duur en oorzaak van een sociaal gering netwerk is; sociaal isolement staat niet altijd in verband met cluster A persoonlijkheidsstoornissen
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waardoor wordt zorg vaak gemeden bij ouderen met cluster A persoonlijkheidsstoornis?

Door de sterk solistische leefwijze wordt zorg vaak gemeden of geweigerd.

Onder Cluster B vallen de antisociale, borderline, histrionische en narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Met welke factoren moet rekening worden gehouden als het gaat om ouderen en cluster B persoonlijkheidsstoornissen?

Borderline
Impulsiviteit neemt af en het accent komt te liggen op depressieve kenmerken en verlatingsangsten.

Histrionisch
Vragen met somatische klachten buitensporig veel aandacht

Narcisme
Risico op een transitie van 'onovertroffen held' naar 'vermoeide held' i.v.m. pensionering

Hoe ziet de cluster-B-persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen eruit?

  • Antisociaal: er is nog steeds sprake van geen spijt en niet conformeren aan regels (echter, minder vaak non-verbale agressie)
  • Borderline: accent ligt meer op depressiviteit en verlatingsangsten (door overlijden naasten)
  • Narcistisch: overgang van 'held' naar 'gekrenkt' door pensionering en mindere maatschappelijke rol, dus hogere kans op depressiviteit
  • Histrionisch: met somatiserend gedrag buitensporig veel aandacht te vragen (veel lichamelijke klachten waar geen oorzaak voor wordt gevonden)

Uit welke persoonlijkheidsstoornissen bestaat cluster C?

  • Vermijdende persoonlijkheidsstoornis (geremd in gezelschap, continu gevoel tekort te schieten, overgevoelig voor negatief oordeel)
  • Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis (buitensporige behoefte aan verzorgd te worden, angstig om in de steek gelaten te worden wat zich uit in onderworpen en vastklampend gedrag)
  • Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis (preoccupatie met orde en de neiging tot beheersing van psychische en sociale processen ten koste van soepelheid, openheid en efficiëntie)

Onder Cluster C vallen de vermijdende-persoonlijkheidsstoornis, afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis en de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis.

Met welke factoren moet rekening worden gehouden als het gaat om ouderen en cluster C persoonlijkheidsstoornissen?

Door veranderingen zoals verlies van werk/gezondheid/autonomie kunnen angsten in intensiteit toenemen.

Ouderen met een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis kan de angst toenemen zich uiten in een vergeetfobie.

Hoe uiten de cluster-C-persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen?

  • Vermijdend: vermijden van sociale gelegenheden vanwege bijv incontinentie of trilfobie
  • Afhankelijk: claimend beroep op omgeving bij verlies, uit angst om in de steek gelaten te worden (belangrijk om te onderzoeken bij ouderen: hoe lang is dit al en is dit niet het gevolg van veranderingen in cognitie en somatiek bij ouderen?)
  • Dwangmatig: buitenproportionele angst om controle te verliezen, uiten in een vergeetfobie (denken vergeetachtig te zijn, terwijl hier geen aanwijzing voor is)

Wat gebeurt er bij een laat ontstane persoonlijkheidsstoornis?

Bij een laat ontstane persoonlijkheidsstoornis zijn er door belastende omgevingsfactoren, zoals het wegvallen van naasten of een gedwongen verhuizing naar een verzorgingshuis door een ernstig verslechterde fysieke conditie en onvoldoende aanpassingsstrategieën aan de nieuwe situatie.

In de derde of vierde levensfase kunnen persoonlijkheidstrekken verergeren tot persoonlijkheidsstoornissen. Hoe kan dit ontstaan?

Door belastende omgevingsfactoren (zoals wegvallen van naasten of gedwongen verhuizing) zijn er onvoldoende aanpassingsstrategieën aan de nieuwe situatie

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo