Startpagina / Samenvattingen / Health Psychology: Biopsychosocial Interactions, 8th Edition / gedrag-model-theorie

Gezondheidsgerelateerd gedrag en gezondheidsbevordering - De belangrijkste determinanten van gezondheidsgerelateerd gedrag benoemen en toelichten, evenals modellen en/of theorieën, waarin die determinanten zijn opgenomen - the role of beliefs and intentions

Q: Wat zegt het Health Belief Model over de rol van overtuigingen en intenties in het gezondheidsgedrag?

Health Belief Model = de kans dat een persoon een preventieve gezondheidsactie onderneemt, hangt direct af van twee assessments die hij maakt: -> de ervaren dreiging (perceived threat) -> de ervaren (perceived) voordelen en hindernissen van die actie => Deze processen zijn van toepassing op zowel de primaire, secundaire en tertiaire preventieactiviteiten ! - de individuele karakteristieken kunnen de perceptie van voordelen en hindernissen beïnvloeden (vb ras, gender, leeftijd, sociale klasse..) => ervaren risico (susceptibility) en ervaren hindernissen zijn kritische elementen in het voorspellen van gezondheidsgedrag, maar ervaren sterke hindernissen hebben meer invloed dan risico!!

Q: Welke drie factoren beïnvloeden de ervaren dreiging in het Health Belief Model?

Ervaren dreiging = de mate waarin men zich bedreigd of bezorgd voelt bij het vooruitzicht van een specifiek gezondheidsprobleem -> waargenomen ernst (perceived seriousness): mensen overwegen hoe ernstig de organische en sociale gevolgen zijn als het gezondheidsprobleem zich voordoet of als men het niet behandelt. -> waargenomen gevoeligheid : mensen evalueren de kans dat zij het probleem ontwikkelen -> cues to action (aanzetten tot actie) : herinnerd worden aan, of gealarmeerd worden over een potentieel probleem verhoogt de kans van waargenomen ernst en het nemen van actie

Q: Wat zijn twee tekortkomingen van de theorie van gepland gedrag?

-> intenties en gedrag zijn niet sterk gerelateerd . Mensen doen niet altijd wat zij beslissen om te doen of beweren dat zij beslisten om te doen -> de theorie is niet compleet, het houdt geen rekening met de belangrijke rol van een vorige ervaring met dat gedrag. Hoe meer het gedrag een gewoonte was in het verleden hoe groter de kans dat de persoon zijn intentie zal uitvoeren.

31 belangrijke vragen over Gezondheidsgerelateerd gedrag en gezondheidsbevordering - De belangrijkste determinanten van gezondheidsgerelateerd gedrag benoemen en toelichten, evenals modellen en/of theorieën, waarin die determinanten zijn opgenomen - the role of beliefs and intentions

Wat is de 'Health belief model'?

Een vroege en uitgebreid onderzochte theorie over waarom mensen bepaald gezond gedrag wel en niet in de praktijk brengen. Volgens het model is de ervaren dreiging de belangrijkste determinant van motivatie of intentie om preventief of gezondheidsbevorderend gedrag te vertonen.

Wat zegt het Health Belief Model over de rol van overtuigingen en intenties in het gezondheidsgedrag?

Health Belief Model = de kans dat een persoon een preventieve gezondheidsactie onderneemt, hangt direct af van twee assessments die hij maakt:
-> de ervaren dreiging (perceived threat)
-> de ervaren (perceived) voordelen en hindernissen van die actie

=> Deze processen zijn van toepassing op zowel de primaire, secundaire en tertiaire preventieactiviteiten !

- de individuele karakteristieken kunnen de perceptie van voordelen en hindernissen beïnvloeden (vb ras, gender, leeftijd, sociale klasse..)

=> ervaren risico (susceptibility) en ervaren hindernissen zijn kritische elementen in het voorspellen van gezondheidsgedrag, maar ervaren sterke hindernissen hebben meer invloed dan risico!!

Volgens het 'Health belief model' zijn er twee overwegingen die bepalen of iemand preventieve actie gaat ondernemen. Welke zijn dit?

De dreiging die iemand waarneemt aangaande de gezondheid
Waargenomen voor- en nadelen van gezond gedrag. Dit is een som: voordelen minus de nadelen = de waarschijnlijkheid van gezond gedrag.

Volgens het 'health belief model' worden deze processen toegepast in alle drie de preventieactiviteiten: primaire, secundaire, tertiaire.

Het karakter van een individu bepaalt de mate van de dreiging en de waargenomen voor- en nadelen. Karakter is in dit geval: geslacht, leeftijd, achtergrond, afkomst, persoonlijkheid en bekendheid met het gezondheidssysteem.

Welke drie factoren beïnvloeden de ervaren dreiging in het Health Belief Model?

Ervaren dreiging = de mate waarin men zich bedreigd of bezorgd voelt bij het vooruitzicht van een specifiek gezondheidsprobleem

-> waargenomen ernst (perceived seriousness): mensen overwegen hoe ernstig de organische en sociale gevolgen zijn als het gezondheidsprobleem zich voordoet of als men het niet behandelt.

-> waargenomen gevoeligheid : mensen evalueren de kans dat zij het probleem ontwikkelen

-> cues to action (aanzetten tot actie) : herinnerd worden aan, of gealarmeerd worden over een potentieel probleem verhoogt de kans van waargenomen ernst en het nemen van actie

Wat zijn twee tekortkomingen in het Health Belief Model?

-> geen gestandardiseerde manier van het meten van de componenten van risico en ervaren ernst

> verschillende studies gebruiken verschillende vragenlijsten om dezelfde factoren te meten

== de theorie is niet verkeerd, ze alleen niet compleet!

Welke nadelen kan men waarnemen volgens het 'health belief model'?

Financiële gevolgen van een gedragsverandering (kan ik een sportschoolabonnement veroorloven?)
Psychosociale consequenties (mensen zullen denken dat ik oud ben als ik een gezondheidscheck laat maken)
Fysieke overweging (de dokter is een half uur rijden, ik heb geen auto)

Wat zijn 2 nadelen van het 'Health Belief Model'?

De theorie biedt geen verklaring voor gewoontegedrag op gezondheidsgebied (zoals tanden poetsen)
Er is geen standaardmaat van meten, waardoor het lastig is om studies met elkaar te vergelijken

Wat is het ASE model?

- Attitude, Sociale invloed, Effectiviteitsverwachting.

- Verwant aan Theorie van Gepland Gedrag en dit model wordt in Nederland gebruikt voor de ontwikkeling van interventies op gebied van gezondheidsbevordering.

- Verschil met Theorie Gepland Gedrag:

determinant sociale invloed(= subj. norm, sociale steun, modelling) in plaats van alleen subjectieve norm.
Self-efficacy van Bandura wordt gebruikt, ook als is er eigenlijk geen verschil. Het is vooral de naamgeving.

Wat zijn de nadelen van de 'Theory of Planned Behavior'?

Mensen doen niet altijd wat ze van plan zijn
Er is geen sterk verband tussen intenties en gedrag
De theorie is niet compleet; eerdere ervaringen zijn niet meegenomen
De theorie gaat er vanuit dat mensen goed nadenken over de voor- en nadelen en zich gedragen naar de uitkomsten daarvan

Wat zijn twee tekortkomingen van de theorie van gepland gedrag?

-> intenties en gedrag zijn niet sterk gerelateerd. Mensen doen niet altijd wat zij beslissen om te doen of beweren dat zij beslisten om te doen

-> de theorie is niet compleet, het houdt geen rekening met de belangrijke rol van een vorige ervaring met dat gedrag. Hoe meer het gedrag een gewoonte was in het verleden hoe groter de kans dat de persoon zijn intentie zal uitvoeren.

Er is veel empirische ondersteuning voor Beredeneerd Gedrag model, en ASE model en Theorie van Gepland Gedrag, maar er is ook een kritiekpunt. Welke is dat?

Dat er beperkt rekening gehouden wordt met meer emotionele factoren die het gedrag beïnvloeden. Concepten als geanticipeerde spijt en morele normen zouden een goede aanvulling zijn.

De intentie uit de theorie van gepland gedrag wordt bepaald door drie factoren, welke zijn dit?

Houding ten aanzien van het gedrag: is het goed om te doen? (belang en effect van gedrag)
Subjectieve norm, hoe denkt de omgeving over dit gedrag? (mening van anderen en de motivatie om daaraan te voldoen)
Ingeschatte gedragscontrole, de vaardigheid om het gedrag uit te voren (lijkt erg op self-efficacy).

Wat is een overeenkomst en wat is een zwakte van het Health Belief model en de theorie van het geplande gedrag?

=> overeenkomst = beide theorieën veronderstellen dat mensen de verschillende factoren afwegen en zich dan gedragen volgens de uitkomst van hun analyse

=> een zwakte = is dat zij veronderstellen dat mensen denken over risico's op een heel gedetailleerde manier, en dat zij weten welke aandoeningen met welke gedragingen geassocieerd zijn -> realiteit is dat mensen om vage redenen gedrag veranderen

=> geen van beide theorieën houdt rekening met gezondsgerelateerd gedrag omdat het een gewoonte is (tanden poetsen), zonder dat de mensen daar nu een analyse over maken

Welke tekortkomingen heeft de theorie van gepland gedrag?

Intentie en gedrag zijn niet altijd sterk gerelateerd: mensen doen niet altijd wat ze besloten hebben te doen.
De theorie is niet compleet. Het houdt geen rekening met de ervaring die mensen eerder hebben opgedaan met dit gedrag. Als het gedrag in het verleden als is getoond, is de kans groot dat het weer wordt vertoond.

Welke nadelen heeft het Health Belief model?

Het Health Belief model wordt vrijwel niet meer gebruikt en heeft een aantal tekortkomingen:

Het model legt heel sterk de nadruk op de ervaren dreiging als determinant. Volgens het model is die ervaren dreiging de belangrijkste determinant van motivatie of intentie om preventief of gezondheid bevorderend gedrag te vertonen
het model niet passend is om gewoontegedrag te kunnen verklaren. Ook bij die gedragingen geldt dat overwegingen als gezondheid en kosten minder een rol spelen.
het gebrek aan duidelijkheid over hoe de factoren in het model goed gemeten kunnen worden.

Hoe kan het gat tussen wat mensen besloten hebben om te doen en wat ze werkelijk doen worden verkleind?

Het 'gat' kan verkleind worden als:

de acties die mensen willen doen minutieus worden gepland (en voorbereid: condooms kopen en meenemen),
hun inspanningen worden bijhouden en
ze zichzelf realiseren dat ze het gedrag voor langere tijd moeten volhouden en zeker van zichzelf zijn dat ze dit ook kunnen.

Hoe help je mensen door de 5 stadia van het 'Stages of Change' model heen?

Tot in detail beschrijven hoe ze hun gedrag willen veranderen, wat ze gaan doen
Een plan maken voor de problemen die gaan spelen als je bijvoorbeeld gaat stoppen met roken en je hebt trek

Hoe kunnen mensen sneller door de verschillende stadia van het transtheoretische model geholpen worden?

-> in detail beschrijven hoe zij de gedragsverandering zouden kunnen uitvoeren

-> maak een plan voor de problemen die zich kunnen voordoen wanneer ze proberen om gedrag te implementeren

-> het model beschrijft de belangrijkste karakteristieken van mensen in elk stadium, zo kan een interventie gelinkt worden aan de noden van die mensen om verder te groeien naar het volgende stadium

Wat is de tekortkoming van zowel de theorie van gepland gedrag als van de health belief model samen?

Allebei gaan ze ervan uit dat mensen de voor- en nadelen gedetailleerd overwegen en dat ze weten welke ziektes geassocieerd worden bij welk gedrag. In werkelijkheid zullen mensen eerder hun gedrag veranderen op basis van vage motivaties, zoals mijn dokter zegt dat koffie slecht voor mij is.

Wat weet je van het Beredeneerd Gedrag model?

Dit model gaat ook uit van de gedragsintentie die bepaald wordt door de 3 determinanten 'attitude', 'subjectieve norm' en de 'waargenomen gedragscontrole' en voegt daar een 'feedbackloop' aan toe, die onderhevig is aan interpretatie.

Wat is een ander woord voor stages of change model?

Het transtheoretical model of change.

Wat weet je over de Protectie Motivatie theorie?

adaptieve respons = gedrag gericht op bescherming van eigen gezondheid
mal-adaptieve respons = gedrag dat niet goed is voor de gezondheid

Er is sprake van 2 processen:

Inschatten van dreiging
Inschatten van de mogelijkheden die je hebt om met de dreiging om te gaan

Bij het inschatten van de eigen copingstrategieën weeg je de volgende 2 dingen af:

leidt de respons tot vermindering van dreiging = responseffectiviteit
kan ik de respons uitvoeren - self-efficacy verwachting

Wat is het stages of change model?

Een stapsgewijs model van gedragsverandering, waarin een persoon zich in verschillende fases tot gedragsverandering kan bevinden. Gedragsveranderingen gaan meestal nooit ineens maar vaak stap voor stap. In dit veranderingsproces zijn 5 stappen of fasen te identificeren die nodig zijn, en doorlopen moeten worden, om gedrag of gewoontes te veranderen. (Men moet 'klaar' zijn voor een gedragsverandering). Model bedoeld om gedrag te veranderen of te ondersteunen.

Wat zijn de vijf stappen of fasen van het transtheoretical model of change?

Ontkenning (pre-contemplatiefase) - de persoon denkt er niet over na zijn gedrag te veranderen.
Erkenning (contemplatiefase) - de persoon denkt aan de mogelijkheden om zijn gedrag te veranderen, maar hebben nog geen concrete plannen.
Verkenning (planningsfase) - de persoon maakt voorbereidingen en plannen tot het veranderen van zijn gedrag.
Actiefase - de persoon verandert zijn gedrag.
Volhouden (gedragsbehoudfase) - in deze fase heeft de persoon zijn gedrag veranderd en behouden. De behoudsfase begint als de gedragverandering gedurende langere tijd (meer dan een half jaar) is volgehouden en het veranderde gedrag een gewoonte is geworden.

Wat is de Sociaal-cognitieve theorie van Bandura?

Volgens de Sociaal-Cognitieve Theorie (Bandura) wordt menselijk gedrag in vergaande mate bepaald door de verwachtingen die men van een gedrag heeft. Dit is een uitwerking van de Sociale Leertheorie (modeling).

Welke drie manieren kan mensen helpen om door de verschillende fasen te ontwikkelen?

Vragen of ze gedetailleerd willen beschrijven hoe ze het veranderende gedrag uitvoeren, zoals de exacte voedingsmiddelen die ze zullen eten bij een dieet.
Vragen of ze willen inplannen wat ze zouden doen als ze problemen tegenkomen bij het veranderde gedrag, zoals wat te doen als ze enorm veel zin hebben in een sigaret.
Matchen: het passend maken van strategieën die de huidige behoefte van de persoon bevredigen zodat ze naar een volgende fase in het model kunnen gaan.

Stages of change is eigenlijk geen zelfstandig model maar een construct. Het is onderdeel van een omvangrijker model, welke is dat?

Het Transtheoretisch model (Prochaska, DiClemente & Norcross, 1992). Stages of change- en Transtheoretisch model worden nu vaak ten onrechte door elkaar gebruikt. Voor deze cursus is inzicht in het Stages of change-construct echter voldoende.

Het Stages of change-construct is geen construct dat bestaand gedrag probeert te verklaren of te voorspellen, maar – de naam zegt het al – is een construct dat een beschrijving geeft van het proces van gedragsverandering.

Wat is gemotiveerd redeneren?

Gemotiveerd redeneren: de wensen en voorkeuren van mensen beïnvloeden de oordelen die ze maken over de geldigheid en het nut van nieuwe informatie.
De redenen die mensen kiezen hoeven niet per se rationeel te zijn, maar de mensen ervaren ze wel als rationeel.

Het Stages of change-construct kan een goede basis zijn voor welke interventies?

Het Stages of change-construct kan een goede basis zijn voor doelgroepsegmentatie bij gezondheidspsychologische interventies. Afhankelijk van de fase van gedragsverandering waarin de mensen uit de doelgroep zich bevinden, moet de voorlichting anders worden ingevuld.

Waar focust conflict theorie op?

Op de rol van stress bij het nemen van beslissingen.

Wat is de conflict theorie?

Conflict theorie: is een model om rekening te houden met zowel rationele als irrationele besluitvorming, en stress is een belangrijke factor in dit model. Volgens de conflicttheorie begint de cognitieve volgorde waarin mensen belangrijke beslissingen nemen wanneer een gebeurtenis hun huidige manier van levensstijl in twijfel trekt.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Health Psychology: Biopsychosocial Interactions, 8th Edition | 9781118802823 | Edward P Sarafino, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Gezondheidsgerelateerd gedrag en gezondheidsbevordering - De belangrijkste determinanten van gezondheidsgerelateerd gedrag benoemen en toelichten, evenals modellen en/of theorieën, waarin die determinanten zijn opgenomen - the role of beliefs and intentions

Gezondheidsgerelateerd gedrag en gezondheidsbevordering - What determines people's health-related behavior?