Gezondheid, gedrag en preventie - Biopsychosocial aspects of stress - Biologische aspecten

16 belangrijke vragen over Gezondheid, gedrag en preventie - Biopsychosocial aspects of stress - Biologische aspecten

Beschrijf welke fysiologische processen er plaatsvinden als er sprake is van stress.


Fight-or-flight-respons: de snelle fysiologische reactie die plaatsvindt in situaties van stress.

De fight or flight respons bereidt het organisme voor op aanval of vlucht (Cannon, 1929). Bij de fight-or-flight-respons wordt het sympatisch zenuwstelsel geactiveerd, waardoor zowel de organen (o.a. het hart) als het hormoonstelsel in actie komen. Het lichaam maakt zich op deze manier klaar om te reageren op de potentieel gevaarlijke situatie. Maar wanneer deze staat van paraatheid langer aanhoudt, kan het juist schadelijke gevolgen hebben.

Definitie fysiologische reactie. En welke twee systemen ondersteunen dit effect?

Het lichaam is opgewonden en gemotiveerd om zichzelf te verdedigen. ( hart gaat sneller, benen trillen)

1. Sympathische zenuwstelsel
2. Endocriene systeem
zorgen samen voor de opwinding.

Uit welke 3 stadia bestaan de opeenvolgende fysiologische reacties bij stress volgens het General Adaptation Syndrome van Selye?

  1. Alarmreactie
    1. Fight-or-flight respons, vanuit sympathisch zenuwstelsel en stresshormonen (adrenaline en noradrenaline)
    2. HPA-as: corticotropine -> ACTH -> cortisol
  2. Weerstandsfase
    1. Vooral HPA-activatie
    2. Weinig uiterlijke kenmerken van stress
    3. Minder bestand tegen nieuwe stressoren
  3. Uitputtingsfase
    1. Ziekte en schade aan interne organen
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Selye (1956 etc) heeft later een iets uitgebreider model van de fight- or flight response voorgesteld, waarbij ook rekening werd gehouden met de lange termijn veranderingen in het lichaam. Zijn general adaptation syndrome (GAS) gaat uit van drie achtereenvolgende fasen van respons op een stressor: Welke fasen zijn dit?

  1. Alarmfase: lijkt op fight-or-flight response maar met HPA response: hypthalamus-pituitary-adrenal axix die ACTH uitscheidt. Kenmerkt zich door een verhoging van de bloedspiegelwaarden door Cortisol, noradrenaline en adrenaline.
  2. Weerstandsfase: het lichaam past zich aan de stressor aan. Het vermogen om nieuwe stressor te verwerken wordt verstoord. Dit kan leiden tot gezondheidsproblemen: 'disease of adaptation'.
  3. Uitputtingsfase: na langdurig fysiologische activatie kan immuunsysteem uitgeput raken. Als stress doorgaat kan dit leiden tot schade aan ingewanden en uiteindelijk dood.

Wat is allostatische lading (allostatic load) (McEwen)?

Het cumulatieve effect van slijtage (wear and tear) die het lichaam na verloop van tijd laat zien als het herhaaldelijk blootgesteld wordt aan stress.

Veel allostatische lading -> gezondheidsproblemen

De fysiologische reacties of klachten zijn verschillend per fase van het general adaptation syndrome (GAS). Plaats de volgende klachten bij de juiste fase van het GAS: zweten, verhoogde hartslag, hoge bloeddruk, flauwvallen, oververmoeidheid, verlaagde weerstand en maagzweren.

De lichamelijke reacties die mensen kunnen ervaren zijn verschillend per fase:
  • Voor de alarmfase zijn: zweten, verhoogde hartslag en eventueel zelfs flauwvallen typerend.
  • Fysieke klachten als hoge bloeddruk of een maagzweer horen vooral bij de weerstandsfase.
  • Extreme vermoeidheid in combinatie met een zwak immuunsysteem (verlaagde weerstand) horen eerder bij de uitputtingsfase.

Welke 4 factoren zijn van belang voor de hoogte van de activatie als respons op een enkele stressor?

  1. Hoeveel blootstelling (frequentie, intensiteit, duur)
  2. Grootte van de reactiviteit
  3. Herstelsnelheid (rate of recovery)
  4. Aanvulling van resources/bronnen (o.a. door slaap)

De effecten van herhaaldelijke lichamelijke gewenning aan stressoren die zich na verloop van tijd gaan ophopen noemen we allostatische belasting. Welke 4 factoren zijn zijn van belang voor lichamelijke activatie of psychologische stress?

De 4 factoren die van belang zijn bij allostatische belasting zijn:
1. The mate van blootstelling, ofwel de frequentie en duur waarin wij worden blootgesteld aan stressoren.
2. De mate van reactiviteit, de reactieomvang is per persoon verschillend.
3. De mate van herstel, de mate en tijd waarin het lichaam hersteld.
4. Herstel van middelen, ofwel psychologische en lichamelijke middelen zoals slaap.

Elke conditie die bijdraagt aan een toename van blootstelling aan stressoren, toename van reactiviteit, vertraagd herstel of vermindering van herstel van middelen hebben invloed op de gezondheid. Ze kunnen zelfs zorgen voor epigenetische effecten.

Definitie allostatische belasting

Herhaaldelijk aanpassen van het lichaam aan stressoren (continu cortisol, epinefrine, bloeddruk hoog)

Zijn die fysiologische processen bij stress altijd dezelfde? Of zijn er mogelijk verschillen in fysiologische reacties bij verschillende stressoren?

Selye dacht dat dit general adaptation syndroom (GAS) zich altijd op dezelfde manier zou voltrekken, onafhankelijk van de stressor. Inderdaad is de overeenkomst vaak groot tussen reacties op verschillende stressoren. Er zijn echter ook belangrijke verschillen, vooral omdat de mate waarin emoties betrokken zijn bij de reactie verschilt (emoties hebben een grote invloed op de hormonale processen) en omdat het proces afhankelijk is van de cognitieve appraisal van de stressor.

Wat is de invloed van dagelijkse stressoren op het restoratief vermogen tijdens de slaap?

Meer dagelijkse stressoren -> minder groot verschil in bloeddruk -> slechter herstel

Fysieke reactie op stress altijd het zelfde?

Nee er zijn meerdere reacties mogelijk:

1. Stressfactoren lijken soms sterkere emotionele reacties te ontlokken.
2. Inspanning en nood hebben invloed op de reactie.
    - Inspanning met leed = verhoging cortisol
    - Inspanning zonder leed = vreugde
    - Leed zonder inspanning = hulpeloos voelen
3. Cognitieve beoordeling

Wat voor effect hebben slechte ervaringen in de jeugd (adverse childhood experiences) op stressbestendigheid later?

  1. Meer reactiviteit (grotere stressrespons, langzaam herstel)
  2. Risico op ernstige ziekten
  3. Meer allostatische lading in de volwassenheid
  4. Snellere veroudering

In een artikel van Vingerhoets en Schomaker wordt een andere mogelijke acute reactie op stress besproken dan de fight-flight-reactie, welke is dit?

De fysiologische (cardiovasculaire) reactie kan zich ook uiten in flauwvallen. Deze fysiologische reactie uit zich het eerst door middel van spierverslapping, misselijkheid en onaangename gewaarwordingen in de maagstreek. Het flauwvallen kan dan vaak nog voorkomen worden door te gaan liggen, zodat er genoeg bloed de hersenen bereikt. Anders kan de reactie kortdurend verlies van bewustzijn tot gevolg hebben.

Welke 3 processen wijzen erop dat de stressrespons niet non-specifiek is (wat Selye met het general adaptation syndrome wel dacht)?

  1. Grootte van de emotionele respons verschilt per stressor (Mason)
  2. Effort en distress (moeite en leed) hebben invloed op het arousal-patroon (Frankenhäuser)
    1. Effort + distress (dagelijkse beslommeringen) -> catecholaminen + cortisol
    2. Effort zonder distress (leuk!) -> wel adrenaline, geen cortisol
    3. Distress zonder effort (hopeloosheid) -> vooral cortisol
  3. Cognitieve appraisal speelt een rol (intelligente kinderen -> meer stress voor een toets)

Wat is ALLOSTATIC LOAD?

De effecten van de herhaalde adaptatie van het lichaam aan stressoren die zich in de loop van de tijd opstapelen

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo