Gastles HLA typering

22 belangrijke vragen over Gastles HLA typering

Wanneer wordt er een stamceltransplantatie uitgevoerd?

Bij leukemie patiënten waarbij chemotherapie niet genoeg werkt. Heeft wel hoge mortaliteit, dus wordt alleen uitgevoerd in levensbedreigende situaties.

Schrijf de afkorting HLA voluit.

Human leukocyt antigens

(vroeger human leukocyt A, omdat eerst alleen het HLA-A gen was ontdekt).

Wat zijn de kenmerken van MHC klasse I?

- Omvat het HLA-A, HLA-B en HLA-C-gen.
- Komt voor als eiwitten op de buitenkant van alle kernhoudende cellen (o.a. leukocyten, maar niet op erytrocyten).
- Presenteren aan CD8+ cytotoxische T-cellen.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn de kenmerken van MHC klasse II?

- Omvat het HLA-DR, HLA-DQ en HLA-DP.
- Komt voor als eiwitten op de buitenkant van antigeen presenterende cellen (APCs).
- Presenteren aan CD4+ T-helpercellen.

Hoe erft HLA over?

- Via een haplotype: een groep genen die je van je moeder en vader in een blok overerft.
- De diversiteit in HLA-allelen is groot --> zeer polymorf (vele combinaties mogelijk).
- Associatie tussen HLA-B en -C en HLA-DR en DQ (liggen vlak bij elkaar op chromosoom 6 --> erven vaak samen over).

Benoem de HLA nomenclatuur bij het volgende voorbeeld: HLA-A*03:01:02:03.

HLA-A = gen
HLA-A3 = allel (niveau van serologie)
HLA-A3:01 = specifiek eiwit (niveau van SSP en SSOP)
HLA-A3:01:02 = coderend DNA (niveau van DNA sequencing)
HLA-A3:01:02:03 = niet-coderend DNA

Welke methoden kunnen worden gebruikt bij de HLA typering?

- Serologie = allel-niveau

- SSP en SSOP = DNA lage resolutie

- DNA sequencing = DNA hoge resolutie

Hoe werkt de serologie bij de HLA typering (tegenwoordig)?

Aantonen welk HLA-allelen bij elk afzondelijk HLA-gen aanwezig zijn via toevoegen van monoklonale antilichamen. Na toevoegen van antilichamen wordt complement en een kleurstof toegevoegd: bij binding zal de cel door complement worden gelyseerd en kan de kleurstof de cel in (allel is aanwezig).

Waarmee werd vroeger de serologie gedaan toen er nog geen monoklonale antilichamen bestonden?

Met het serum van zwangere vrouwen: bij zwangerschap soms bloedcontact tussen moeder en kind --> moeder gaat antilichamen produceren tegen de vreemde HLA-allelen van het kind (afkomstig van de vader).

Hoe werkt de SSOP bij HLA-typering?

- DNA isolatie uit bloed
- PCR op HLA-genen met gen specfieke primers
- Elk product krijgt een groen label (positieve controle)
- Hybridisatie met allel specifieke oligonucleotide probes
- Allel is niet aanwezig als probe niet heeft gebonden --> alleen groen signaal.
- Allel is wel aanwezig als probe wel heeft gebonden --> groen signaal + signaal van probe.

Hoe werkt de SSP bij HLA typering?

- DNA isolatie uit bloed
- 96 wells plaat met in iedere well geïsoleerd DNA
- Per well andere set allel specifieke primers toevoegen + primers voor positieve controle.
- Gelelektroforese:
Allel is niet aanwezig als er 1 bandje is = amplificatie controle.
Allel is wel aanwezig als er 2 bandjes zijn = amplificatie controle + allel-specifiek product.

Wat is het belang van HLA matching bij stamceltransplantatie?

- Eigen MHC-moleculen herkennen de cellen van het eigen lichaam als lichaamseigen.
- Vreemde MHC-moleculen op stamcellen van een donor kunnen cellen van de patiënt als lichaamsvreemd zien --> afstoting van lichaamseigen cellen (= graft versus host disease).

Volledige HLA match maakt de kans op graft versus host disease zo klein mogelijk en geeft dus een langere overlevingskans.

Wat is graft versus leukemia (GvL)?

Een wenselijk effect bij stamceltransplantatie, waarbij de nieuwe cellen van de donor de overgebleven leukemiecellen in de patiënt aanvallen.

Wat is een autologe donor?

Transplantatie met eigen ingevroren stamcellen (met identiek HLA).

Welke 3 typen allogene donoren bestaan er?

- Sib transplantatie
- Matched Unrelated Donor (MUD)
- Haplo-identieke donor

Wat is een Sib transplantatie?

Stamceltransplantatie van een HLA identieke broer of zus (25% kans om HLA identiek te zijn).

Wat is een Matched Unrelated Donor (MUD)

Een onverwante donor met zo min mogelijk mismatches in het HLA. Donorkeuze op basis van:
- HLA: volledige match
- Leeftijd: zo jong mogelijk
- Geslacht: liever niet van vrouw naar man (cellen van vrouw reageren op Y-chromosoom van man).
- Bloedgroep: in het begin wegvangen van erytrocyten.
- CMV/EBV: virusoverdracht vermijden.

Wat is een haplo-identieke donor?

Een broer/zus/ouder/nicht/neef zonder identiek HLA, maar die wel 1 haplotype van 1 ouder iedentiek heeft (50% identiek HLA).

Hoe gaat het oogsten van de stamcellen bij een donor?

- Beenmerg: beenmergpunctie onder narcose

- Perifere bloed stamcellen (PBSC): eerst 5 dagen mobilisatie van stamcellen met G-CSF, daarna stamcelafarese waarbij de stamcellen uit het bloed worden gefilterd.

Hoe wordt de patiënt voorbereid op de stamceltransplantatie (conditionering)?

- Eigen hematopoietische en immuunsysteem platleggen door cytostatica, radiotherapie en immuunsuppressiva, zodat de donorcellen niet gelijk worden afgestoten.
- Ook antibiotica, antischimmel en antivirale middelen, zodat patiënt geen infecties oploopt.

Wat is de aplastische fase?

De fase na de stamceltransplantatie waarbij er bij de patiënt helemaal geen bloedcellen zijn.

Volledige reconstitutie kan tot 2 jaar duren (na transplantatie is opnieuw vaccineren nodig, want gehele immuunsysteem is gereset).

Wat is een chimerisme bepaling?

- Wordt na stamceltransplantatie uitgevoerd om te kijken hoeveel DNA van patiënt is vervangen door DNA van donor.
- Na transplantatie wil je volledig donorchimerisme: hematopoietische systeem is volledig vervangen door donor DNA.
- STR bepaling (short tandem repeats): aantal repeats bepalen van verschillende merkers op niet coderende delen van het genoom (aantal repeats verschilt per individu).

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo