Hermeneutiek - Moderne hermeneutiek

22 belangrijke vragen over Hermeneutiek - Moderne hermeneutiek

Wat is het verschil tussen een auctor en een scriptor? (Middeleeuwen)

  • Auctor = persoon die met auctaritas (autoriteit) schrijft, of had geschreven (meestal auteurs van lang geleden)
  • Scriptor = iemand die bestaande teksten overschrijft. (kloosters)

Door welke ontwikkelingen werd de positie van auctor (auteur) voor iedereen toegankelijk?

  • Uitvinding boekdrukkunst
  • veranderende opvattingen god en mens, mens en wereld 

Welke verandering onderging de mens vanaf het vroegmoderne denken?

  • De mens wordt gezien als een subject tegenover een object.
  • Een vrij, kennend beheersend scheppend persoon tegenover de beheerste natuur.
  • Mens is als schrijver nu een betekenis scheppende natuur.    
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Vanaf de vroegmoderne tijd wordt de mens meer gezien als subject tegenover object. Welke gevolgen heeft dit voor de interpretatieleer? En wie werkte deze visie verder uit?

  • Interpretatie meer gericht op de bedoelingen van de auteur.
  • Die worden steeds meer als bepalend gezien voor de betekenis van de tekst. 
  • Friedrich Schleiermacher, Romantisch filosoof en theoloog. 

Welke drie onderscheiden maakte Friedrich Schleiermacher in de uitwerking van zijn hermeneutiek?

  1. Losse en strikte interpretatie
  2. Comperatieve en divinatorische interpretatie
  3. Grammaticale en psychologische interpretatie

Wat is het verschil tussen losse en strikte interpretatie volgens Schleiermacher?

  • Losse interpretatie = in het dagelijks leven begrijpen we elkaar of worden misverstanden snel verholpen.
  • Strikte interpretatie = proberen exact na te gaan wat iemand heeft bedoeld.

Wat is het verschil tussen comparatieve en divinatorische interpretatie, volgens Schleiermacher?


  1. Comparatieve (vergelijkende) interpretatie = Moeilijke passage vergelijken met toegankelijkere waarin dezelfde woorden worden gebruikt of interpreteren tekst vergelijken met andere teksten.
  2. Divinatorische interpretatie: = Via intuïtie zoeken naar perspectief op groter geheel waarvan de tekst deel uitmaakt en met behulp waarvan de tekst geduid kan worden.
Beide methoden elkaar aanvullen.

Wat is het verschil tussen grammaticale en psychologische interpretatie volgens Schleiermacher?

  1. Grammaticale interpretatie = regels van taal strikt toepassen met behulp van woordenboeken, grammaticale regels om tekst zo te begrijpen.
  2. Psychologische interpretatie = vraagt expliciet naar bedoelingen auteur en probeert gedachten en ideeën in psyche van de schrijver te voltrekken.
    Verplaatsing in auteur en probeert wordingsproces tekst na te beleven. Inzicht innerlijke oorsprong.
  • ,,Interpreet kan auteur beter begrijpen dan die zichzelf heeft begrepen.''
  • Interpretatie als reconstructie bedoelingen auteur.

Wat krijgt vorm naast de ontwikkeling van de moderne hermeneutiek (vooral theologie en filologie?

Vorming nieuwe wetenschappelijkere geschiedschrijving.

Wie kan gezien worden als de het allereerste beginpunt van de moderne geschiedbeoefening en hoe heet zijn hoofdwerk?

  • De Italiaan Giambattista Vico (1668 - 1744)
  • Scienza Nuova (1675) 

Wat is de bekendste stelling uit het boek Scienza nuova? (Giambattista Vico)

Wij kunnen cultuur en geschiedenis beter begrijpen dan natuur, omdat wij de eerste zelf hebben voortgebracht en ons erin kunnen herkennen
--> Verum quia factum

Wat betekent Verum quia factum?

Iets is waar omdat het gemaakt is.

Wat verstaat Hegel onder de Geest (Geist)? Noem de drie onderscheiden die hij maakt.

De identiteit van een cultuur. Nauwkeuriger uitgewerkt: Hegel maakt onderscheid tussen een
  1. subjectieve geest: het geheel van de manieren waarop een individu zichzelf uitdrukt en begrijpt;
  2. objectieve geest: het geheel van de manieren waarop een cultuur zichzelf uitdrukt en begrijpt;
  3. absolute geest: het geheel van de manieren waarop de mensheid als geheel zichzelf uitdrukt en begrijpt;
Dit begrip van zichzelf kan pas echt worden gevormd wanneer een persoon of cultuur zich uitdrukt in handelingen, teksten, instituties, etc., en deze uitdrukking vervolgens weer interpreteert. Deze gedachte zal de komende weken verder worden uitgewerkt.

Waarin verschillen Hegel en Leopold Ranke in hun opvatting over geschiedenis?


  • Hegel gaat uit van een speculatief-filosofische vorm van de geschiedenis die - als uitdrukking van de geest - een rationele doelgerichte ontwikkeling doormaakt.
  • Ranke heeft positivistische opvatting waarin historicus gewoon feiten moet beschrijven zoals ze gebeurd zijn.

Wat onderzocht de Duitse historicus Johann Gustav Droysen in zijn werk Historik? (1857)

  • Wijsgerige verantwoording van de geschiedschrijving van Duitse historische school (Ranke belangrijke vertegenwoordiger)
  • Droysen neemt hermeneutiek Schleiermacher en historische methode van historische school samen tot nieuwe vorm hermeneutiek.

Hoe zorgde de Duitse historicus Johann Gustav Droysen voor een flinke uitbreiding van de hermeneutiek?


Hij neemt hermeneutiek Schleiermacher en historische methode van historische school over tot een nieuwe hermeneutiek .
  • Behalve taalgebruik ook kunstwerken, historische handelingen en complete tijdperken onderwerpen hermeneutisch onderzoek.
  • Afscheiding van natuurwetenschappen.
  • Historische kennis niet herleiden tot natuurwetenschappelijke kennis.

Wat is het doel van de Duitse historicus Droysen?

  • Hermeneutisch interpreteren tot methode te maken die objectieve kennis oplevert.
  • Dit moet laten zien hoe al het menselijk handelen mede is bepaald door de tijd en cultuur waarin het wordt uitgevoerd.
  • Alles wat mensen doen is uitdrukken van Geist van hun tijd en cultuur.  

Welke driedeling maakt Droysen in historisch onderzoek?


  1. Heuristiek = ontwerpen juiste onderzoeksvragen en verzamelen historische bronnen
  2. Kritik = Schifting en ordening historische bronnen
  3. Interpretation = duiding feiten, omstandigheden en ideeën.

Hoe verwoordt Droysen het verschil tussen natuur- en geesteswetenschappen?

Het verschil tussen Erklären en Verstehen.

Waar staah Erklären en Verstehen voor? (Droysen)

  • Erklären = natuurwetenschappelijke methode voor causaal verklaren.
  • Verstehen = Interpreterend begrijpen.

Wat wordt in de 19e eeuw bekend als een van de problemen van het historisme?

  • Als historisch onderzoek zelf historische bepaald is, hoe kan het dan nog objectief zijn?
  • (Onderzochten personen zijn kinderen van hun tijd, net als historicus zelf) 

Hoe heeft het domein van de hermeneutiek zich in de loop der eeuwen uitgebreid?

  • Hermeneutiek hield zich alleen bezig met het interpreteren van bijzondere teksten, vooral heilige, literaire en wetsteksten.
  • In de moderne tijd wordt dit langzamerhand uitgebreid naar alle teksten, naar alle taaluitingen, naar alle culturele uitingen (kunstwerken, gebouwen, etc.) en naar alle menselijke handelingen (geschiedschrijving).

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo