Startpagina / Samenvattingen / Het diëtistisch consult / client-voeding-voedingsmiddelen

Dietistisch onderzoek: voedingsanamnese

43 belangrijke vragen over Dietistisch onderzoek: voedingsanamnese

Het begrip 'voedingsanamnese' is een verzamelnaam voor verschillende technieken om de voedselconsumptie van een persoon te schatten.

Ja

Vraag na wat wordt gegeten en gedronken om de gebruikte voeding in kaart te brengen. Dit kan op verschillende manieren gebeuren:

navragen wat de vorige dag is gegeten;
wat meestal wordt gegeten;
vragen om alles op te schrijven wat is gegeten en gedronken;
navragen of specifieke voedingsmiddelen worden gebruikt.

Een 72-jarige vrouw in een verpleeghuis eet erg slecht. De diëtist neemt een voedingsanamnese af om de voedingstoestand van de vrouw te kunnen beoordelen. Kies met behulp van het overzicht voedingsanamnesetechnieken voor de gegeven praktijksituatie een geschikte anamnesemethodiek, gerelateerd aan het doel en de situatie. Motiveer de keuze.

24-uursrecall

Verpleeghuisbewoners hebben over het algemeen een zeer regelmatig eetpatroon. De dag van gisteren is waarschijnlijk wel representatief. Voorwaarde is wel een goed geheugen van de cliënt.

Bij de 24-uur recall-methodiek wordt gevraagd naar de frequentie van voedingsmiddelengebruik.

Nee, naar wat er de afgelopen 24 uur is gegeten

Bij voedselconsumptieonderzoek wordt de 24-uur recall-methodiek toegepast wanneer men geïnteresseerd is in de gemiddelde consumptie van een groep.

Bij de diëtist komt op het spreekuur een volwassen cliënt met verhoogd cholesterol. Kies met behulp van het overzicht voedingsanamnesetechnieken voor de gegeven praktijksituatie een geschikte anamnesemethodiek, gerelateerd aan het doel en de situatie. Motiveer de keuze.

Indien een geactualiseerde versie beschikbaar is: voedselfrequentie-anamnesemethodiek, gericht op de vetconsumptie (soort en hoeveelheid).Indien niet aanwezig:

‘Dietary history’-methodiek omdat dit een goed beeld geeft van de gebruikelijke voeding in de afgelopen periode (die geresulteerd heeft in te hoog cholesterol) of eetdagboekje omdat dit ook de mogelijke uitschieters in vetconsumptie meeneemt.

Bij voedselconsumptieonderzoek (met als doel het meten van de voedingsstoffeninname) heeft een dietary history-methodiek zonder cross-check de voorkeur boven de dietary history-methodiek met cross-check.

Nee

Bij de dietary history-methodiek is het aan te bevelen open vragen te stellen.

Er komt een kind van 8 jaar bij je op het spreekuur. Ze heeft overgewicht. Kies met behulp van het overzicht voedingsanamnesetechnieken voor de gegeven praktijksituatie een geschikte anamnesemethodiek, gerelateerd aan het doel en de situatie. Motiveer de keuze.

Een kind van 8 jaar heeft moeite om ver terug te kijken en aan te geven welke voedingsmiddelen hij gebruikte. Met behulp van de voedselfrequentie-anamnesemethodiek kan het gebruik van energierijke voedingsmiddelen in kaart worden gebracht. Indien geen actuele vragenlijst beschikbaar is, valt het invullen van een (digitaal) eetdagboekje met hulp van een ouder te overwegen

De vraag 'Wat gebruikt u als ontbijt? heeft bij de dietary history-methodíek de voorkeur boven de vraag 'Wat gebruikt u als eerste maaltijd?'

Nee

Gegeven: Een diëtist gebruikt de dietary history-methodiek. Na 10 minuten geeft de cliënt non-verbaal aan dat hij niet meer betrokken is bij het gesprek. Stelling: Deze signalen zijn typerend voor de dietary history-methodiek.

Nee

De diëtist vraagt bij het afnemen van een dietary history: 'Wat gebruikt u tussen de maaltijden?' Stelling: Dit is een voorbeeld van een suggestieve vraag.

Om de natriuminname van een vrouw te beoordelen heeft de diëtist een anamnesemethodiek nodig. Kies met behulp van het overzicht voedingsanamnesetechnieken voor de gegeven praktijksituatie een geschikte anamnesemethodiek, gerelateerd aan het doel en de situatie. Motiveer de keuze.

Voedselfrequentie-anamnesemethode (uitgangspunt is een goede vragenlijst). Een eetdagboekje (drie dagen) kan ook een goede keuze zijn.

Het registratieformulier, om de gebruikte voeding te noteren bij de dietary history- methodiek, wordt tijdens het gesprek gebruikt als checklist.

Nee

De diëtist vraagt: 'Wat heeft u gisteren achtereenvolgens gegeten?' Deze vraag past bij de dietary history-methodiek.

Nee

Tijdens een voedingsanamnese-gesprek kun je een respectvolle bejegening laten zien door bijvoorbeeld gelaatsuitdrukking, oogcontact of lichaamshouding.

Bij de voedselfrequentiemethode wordt nagegaan hoe vaak een specifiek voedingsmiddel of voedingsstof wordt gebruikt gedurende een dag of langere periode.

Een 20-jarige vrouw met obesitas geeft aan dat ze zich goed aan het dieet houdt, maar ze valt niet af. Kies met behulp van het overzicht voedingsanamnesetechnieken voor de gegeven praktijksituatie een geschikte anamnesemethodiek, gerelateerd aan het doel en de situatie. Motiveer de keuze.

Bijhouden van een eetdagboekje (bij voorkeur zeven dagen) onder gelijktijdige controle van het gewicht bij begin en eind van de periode van zeven dagen. Het is belangrijk om naar de cliënt toe aan te geven dat dit niet is om te controleren of de cliënt wel de waarheid spreekt, maar om samen te kunnen kijken waar een mogelijke oplossing ligt.

Bij de voedselfrequentiemethode is sprake van het beïnvloeden van eetgedrag.

Nee

Bij het gebruik van de voedselfrequentiemethode wordt geen rekening gehouden met de dag-tot-dag-variatie van een cliënt.

Niet waar

Bij de voedselfrequentiemethode wordt navraag gedaan naar de consumptie van alle voedingsmiddelen, zodat de kwaliteit van de totale voeding kan worden beoordeeld.

Nee

Bij de voedselfrequentiemethode heeft de vraag 'Hoe vaak eet u fruit?' de voorkeur boven de vraag 'Eet u weleens fruit?'

Bij de diëtist komt een mevrouw van 30 jaar na drie weken op vervolgconsult om een vezelverrijkt dieetadvies te evalueren. Kies met behulp van het overzicht voedingsanamnesetechnieken voor de gegeven praktijksituatie een geschikte anamnesemethodiek, gerelateerd aan het doel en de situatie. Motiveer de keuze.

24-uur-recall. Dit geeft een duidelijk beeld van het vezelgehalte van een willekeurige dag.

Na het invullen van een eetdagboekje is het wenselijk na te gaan of de hoeveelheden juist zijn geschat.

Een nadeel van de opschrijfmethode is onderrapportage van de gebruikte voeding.

De opschrijfmethode om voedingsmiddelen gedurende één of meer dagen te noteren is geschikt voor kinderen vanaf 7 jaar.

Nee, vanaf het moment dat iemand in staat is terug te kijken en portiegrootte zelf goed in te schatten. Evt. kan dit met behulp van de ouders wel gedaan worden.

Wat is een reden om een voedingsanamnese uit te voeren?

In depraktijk van de gezondheidszorgkan een diëtist verschillende redenen hebben om informatie te verzamelen over de gebruikte voeding van een persoon:

als hulpmiddel bij het vaststellen van een juiste diagnose ten aanzien van de gezondheidstoestand van een persoon;
als basis om een dieet- of voedingsadvies te laten aansluiten bij bestaande voedingsgewoonten en voedselpreferenties;
als hulpmiddel om een persoon bewust te maken van zijn voedingsgewoonten;
als instrument om een behandeling te evalueren.

Bij alle voedingsanamnese-methodieken is doorvragen naar hoeveelheid en soort noodzakelijk.

Mee eens, omdat dit noodzakelijk is om een zo betrouwbaar mogelijke voedingsberekening te kunnen maken en een goed advies samen te stellen.

Het registreren van de voedingsgegevens kan het beste na het voedingsanamnese-gesprek gebeuren, omdat het schrijven tijdens het gesprek erg storend is voor de cliënt.

Nee, omdat het lastig is voor de interviewer alle gedetailleerde informatie te onthouden.

Het is wenselijk om tijdens een mondelinge voedingsanamnese na ieder moment samen te vatten.

Nee, samenvatten heeft zin wanneer er tijdens een bepaald eetmoment veel verschillende voedingsmiddelen of gerechten worden gebruikt. Samenvatten heeft geen zin wanneer tijdens een bepaald eetmoment slechts enkele voedingsmiddelen of gerechten worden gebruikt. In dat geval kan samengevat worden na meerdere eetmomenten.

Om deskundig een voedingsanamnese te kunnen afnemen moet je beschikken over zowel productkennis als receptuurkennis.

Mee eens, omdat je tijdens het afnemen van een voedingsanamnese bereidingswijzen moet kunnen inschatten en producten moet kunnen herkennen die cliënten gebruiken, waardoor een goede registratie en voedingswaardeberekening kunnen plaatsvinden.

Om goed porties te kunnen inschatten gebruik je concrete voorbeelden of voorlichtingsmateriaal.

Mee eens, omdat cliënten dan zelf kunnen inschatten hoe groot de geconsumeerde portie is.

Om gerechten goed te kunnen vertalen naar grammen gebruik je bij voorkeur in alle situaties standaardporties.

Niet mee eens, omdat de berekening dan minder individueel is, vooral als de gegevens erg afwijken van standaardporties. Bovendien kunnen foodmodels en plaatjes van portiegrootte goede hulpmiddelen zijn om de portiegrootte in te schatten.

Tijdens het afnemen van een voedingsanamnese heb je de indruk, door het non-verbale gedrag van een cliënt, dat hij niet valide en volledig antwoordt op de vragen: Drinkt u wel eens alcohol? Hoeveel drinkt u dan?

Hij laat stiltes vallen.
Zijn lichaamshouding: meer achterover.
Cliënt kijkt je niet aan.

Noem drie redenen waarom de cliënt niet valide en volledig antwoordt bij een vraag naar zijn alcoholgebruik. Noem tevens drie vragen waarmee je dit kunt doorbreken.

Cliënt schaamt zich voor een waardeoordeel.
Hij vindt de vragen te privé.
Hij vindt de vragen te confronterend.

Drie reactiemogelijkheden:

Open vraag stellen: Wat gebruikt u per dag aan alcoholconsumpties?
Niet suggestief reageren: Begrijp ik het goed dat dit 12 flesjes bier zijn en 3 glazen rode wijn?
Neutrale non-verbale reacties: neutrale gezichtsuitdrukking en stemintonatie.

Je wilt vaststellen of de voeding van een cliënt tekorten aan voedingsstoffen vertoont.
Stelling: Het is in deze situatie niet nodig alle voedingsmiddelen na te vragen op soort en hoeveelheid. Geef je mening over deze stelling.

Niet mee eens: om mogelijke tekorten vast te stellen moet de voeding berekend kunnen worden en dit kan alleen wanneer gegevens heel specifiek geregistreerd ziijn. Bijvoorbeeld: kaas moet worden nagevraagd op soort (Goudse belegen volvet) en hoeveelheid.

Je wilt een indruk van de voeding krijgen om zo een individueel aangepast advies te kunnen geven over het verhogen van het gehalte aan voedingsvezel in de voeding.Stelling: Wanneer de cliënt aangeeft suiker in de thee te gebruiken, vraag je niet door op de hoeveelheid. Geef je mening over deze stelling.

Mee eens: In deze situatie ga je niet de hele voeding berekenen op alle voedingsstoffen. Het is dan niet zinvol om naar de hoeveelheid suiker te vragen omdat suikergebruik geen invloed heeft op het vezelgehalte van de voeding.

Een voedselfrequentie-anamneselijst kan schriftelijk door de cliënt worden ingevuld nadat je een korte instructie hebt gegeven. Bij deze anamnesemethodiek is het belangrijk om aan de cliënt goed uit te leggen dat de frequentielijst van toepassing is op een representatieve periode (om een goed beeld te krijgen van het gevolgde voedingspatroon).

Een cliënt is de afgelopen twee weken ziek geweest. Hoe kun je de cliënt helpen de juiste periode te kiezen?

Vraag na of de voeding tijdens de ziekte afwijkend was van de gebruikelijke voeding. Indien dat het geval is: neem de periode voorafgaand aan de ziekte.

Het wegen van voedingsmiddelen voor een eetdagboek heeft veel praktische bezwaren. Geef een aantal suggesties om de registratie van huishoudelijke maten nauwkeuriger te maken.

Voorbeelden laten zien van standaardglazen, et cetera.
Cliënt vast laten stellen welk deel van het ingekochte product gebruikt wordt, bijvoorbeeld de helft van een biefstuk van 250 gram.
Cliënt de inhoud van veelgebruikt serviesgoed laten wegen/meten.
Cliënt één keer de grootte van bijvoorbeeld 1 snee brood, de hoeveelheid margarine op brood, et cetera laten wegen.

Een cliënt komt op het spreekuur met een ingevuld eetdagboekje. Je leest bij 'het ontbijt':
2 sneden brood met kaas
1 beker thee

Wat zou er mis kunnen zijn gegaan bij de instructie voor het invullen?

De diëtist heeft niet duidelijk uitgelegd/de cliënt heeft niet goed begrepen dat:

alle geconsumeerde producten moeten worden vermeld;
van alle producten ook het soort/type en (afhankelijk van het doel van de anamnese) het merk moet worden vermeld.

N.B. De diëtist dient zich te realiseren dat cliënten over minder productkennis beschikken.
Een voorbeeld kan zinvol zijn of een dusdanig voorgestructureerd invulformulier dat de cliënt gedwongen wordt dit nauwkeurig in te vullen.

Het aantal dagen dat de cliënt zijn voeding registreert met behulp van een eetdagboekje, kan variëren. Leg uit waarom het gedurende twee weken bijhouden van een eetdagboekje niet leidt tot grotere nauwkeurigheid in vergelijking tot het bijhouden gedurende enkele dagen.

Het bijhouden vraagt voortdurend aandacht. Uit de literatuur blijkt dat mensen de motivatie maximaal één week kunnen opbrengen.

Een cliënt voert al jarenlang strijd voor een lager gewicht. Het wil maar niet lukken. De diëtist besluit een eetdagboekje in te laten vullen om de cliënt inzicht in het eigen eetgedrag te geven. Uit welke kolommen moet het eetdagboekje volgens jou bestaan buiten de kolommen tijdstip, voedingsmiddel en hoeveelheid? Motiveer je antwoord.

Met wie: de cliënt eet mogelijk juist veel in gezelschap of juist veel als hij alleen is.
Waar: sommige mensen eten veel in een bepaalde setting: voor de tv, in de keuken, et cetera.
Hoe voelde ik mij: de cliënt krijgt inzicht in welke stemmingen tot eten leiden: eenzaamheid, boosheid, verdriet et cetera.
Waarom at ik: geeft inzicht in de motieven: omdat ik anderen zag eten, omdat ik niet kon weigeren, en dergelijke.

Je wilt een dietary history afnemen om de energie- en eiwitinname te schatten van een cliënt in het ziekenhuis. Als je bij de cliënt komt blijkt dat de cliënt erg vermoeid is. Je kan daarom maar een kort gesprek voeren. Bedenk hoe je zonder de cliënt te veel te belasten aan je informatie kan komen.

Optie 1:Kijk in de voedingsadministratie na wat de cliënt de vorige dag besteld heeft. Vraag bij de cliënt na hoeveel hij/zij daarvan heeft opgegeten. Vraag zo nodig nog door naar het gebruik van tussendoortjes die energie en eiwit leveren (eventueel met behulp van een checklist).
Optie 2:
Vraag de voedingsinname na bij de voedingsassistent (logistiek medewerker) of de verpleegkundige.

Wat zijn de kenmerken van een 24-uurs recall?

Wat: Navragen wat en hoeveel is gegeten en gedronken de afgelopen 24 uur.
Doel: Snel een indruk krijgen van de geconsumeerde voedingsmiddelen van een individu.
Welke gegevens: Alle geconsumeerde voedingsmiddelen van de vorige dag.
Procedure: Dagdelen van de vorige dag worden in chronologische volgorde doorlopen.Via een mondeling interview.
Wanneer kiezen:

Onderzoek: gemiddelde inneming van nutriënten van een grote groep.
Gezondheidszorg: verschaft informatie bij een

onregelmatig voedingspatroon
Voordelen: eenvoudige en snelle methodiek
Nadelen: momentopname, geen beeld van het gebruikelijke voedingspatroon
Validiteit: ++ valide instrument voor het vaststellen van de gemiddelde inneming van nutriënten door groepen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Het diëtistisch consult | 9789089538239 | Anke Leibbrandt, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.