Codeficatie en het Romeinse recht - Keizer Justinianus - Digesten of Pandecten

21 belangrijke vragen over Codeficatie en het Romeinse recht - Keizer Justinianus - Digesten of Pandecten

Wat is het verschil tussen de Codices Gregorianus en hermogenianus en de codex Justinianus en de codex Theodosianus?

De laatste twee waren exclusief dat wil zeggen niet opgenomen constituties verloren hun gelding. Dit konden de de eerste twee niet geven en zij waren niet uitputtend

Wie waren de 5 juristen uit wiens werk (lex citandi)  slechts mocht worden geciteerd voor de rechtbank? En wiens werk had het meeste gezag?

  1. Papinianus
  2. Paulus
  3. Ulpianus
  4. Modestinus
  5. Gaius

Dat van Papiniunus

De boekdrukkunst bestond nog niet. hoe wist keizer Justinianus dat de oorspronkelijke tekst niet aangevuld werd?

de keizer nam 2 maatregelen; 
het verbod om tekst af te korten en cijfers te gebruiken.
het verbod om verklarende aantekeningen in de marge of tussen de regels bij te schrijven, commentarii.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat houdt de lex citandi in?

In de loop van de vierde en vijfde eeuw zijn verschillende richtlijnen uitgevaardigd. Daarin werd  een poging gedaan de geldigheid van de twee rechtsbronnen, leges (keizerrecht) en ius (juristenrecht) integraal te regelen. Dat gedeelte van de constitutie dat over de juristengeschriften gaat, staat bekend onder de naam lex citandi. Deze regeling verplichtte de rechter min of meer tot het maken van optelsommetjes. Voor de rechtbank mocht slechts geciteerd worden uit de werken van Papinianus, Paulus, Ulpianus, Modestinus en Gaius. Meningen van andere juristen hadden slechts gelding, in zoverre als zij door deze juristen werden aangehaald.

Het verbod om commentaar toe te voegen is later ook gebruikt. door wie?

Frederik de Grote. hij legde het verbod inhoudelijk uit, zoals velen. het was niet toegestaan om commentaar te leveren op de codex.

Ius (recht) was moeilijk te raadplegen omdat

1. niemand beschikte over alle juristenwerken
2. bestaan van vervalsingen
3. tegenstrijdige mening van juristen

Hierdoor richtlijnen voor omgang met ius (recht).

Wanneer en waarom is de lex citandi afgeschaft?

De lex citandi heeft gegolden tot 30 december 533. Op die dag kregen de Digesten de kracht van één keizerlijke constitutie en werden er geacht geen tegenstellingen meer voor te komen.

Welke gevolgen had de inlijving van het ius in de leges (keizerrecht)?

tegengestelde meningen waren niet opgenomen in de digesten, omdat de keizer zichzelf niet kan tegenspreken. mochten er toch antinomiae gevonden worden dan dienen zij met elkaar in overeenstemming gebracht te worden.
het 300 jaar oude juristenrecht werd de jongste constitutie, waardoor volgens de regel lex posterior derogat legi priori, het opzij gezet kon worden voor de regels uit de codex. dit leidde tot manipulaties en wijzingen van teksten om te voorkomen dat oude, afgeschafte regels weer herleefden = interpolaties.
binnen de digesten gold de lex posterior-regel niet omdat zij allen ineens als 1 constitutie uitgegeven werden.

Richtlijnen voor omgang met ius (recht).

- o.a. constitutie 7-11-426:
regelt integraal geldigheid (leges (keizerrecht) en ius (juristenrecht)
- geldigheid ius in Lex Citandi
  1. voor rechtbank mag alleen geciteerd worden uit werken van: Papianus, Paulius, Ulpianus, Modestinus, Gaius. Alleen meningen van andere juristen voor zover aangehaald door deze 5 juristen.
  2. geldigheid tot 31 dec. 533: hierna Digesten van kracht, vanaf toen: keizer sprak met woorden van juristen.

Hoeveel rechtsbronnen van Romeins recht zijn er vóór de invoering der Digesten?

  1. de adviezen van de Senaat, de senatusconsulten
  2. keizerlijke verordening
  3. responsa, adviezen particuliere juristen

De lex citandi maakte deel uit van een uitgebreidere wet. waardoor werd deze vervangen?

de lex citandi werd vervangen door de Digesten in 533.  hierin sprak de keizer met het woord der juristen.

Hoeveel rechtsbronnen van Romeins recht zijn er ná de invoering der Digesten?

  • Instituten of Elementen 533
  • de tweede Codex van 534, Codex repetitae praelectionis

Welke twee maatregelen werden door de keizer genomen om tekstbederf te voorkomen?

  1. Het siglenverbod (het verbod om in de tekst afkortingen, sigla, te gebruiken
  2. Het verbod om verklarende aantekeningen, commentarii, in de marge of tussen regels bij te schrijven

Was het opstellen van de digesten de eerste poging om het ius en de constituties te verenigen?

nee, in 426 was dit ook al geprobeerd, de lex citandi. de rechtbank mocht daarna alleen nog citeren uit de werken van Papinianus, Paulus, Ulpianus, Modestinus en Gaius. Hun mening op een bepaald punt werd als geldend verklaard. Als zij verdeeld waren, gold de meerderheid en was de diversiteit te groot dan gold de stem van Papinianus. Alleen als hij zich ergens niet over uit gesproken had, dan mocht de rechter zijn eigen mening volgen.

Wat was de opdracht van Tribinianus?

het ordenen en en schiften van juristengeschriften (ius). het ius was een formele bron van recht geworden, er zat echter geen systeem en geen rangorde in, waardoor het erg moeilijk was om het te raadplegen.

Gevolgen van inlijving van het ius in leges

1. afschaffing optelregeling lex CItandi

2. bestaan van mechanisch aangebrachte tekstwijzigingen = interpolaties, omdat:
het reeds 300 jaar oude juristenrecht nu de jongste constitutie vormde van de reeks keizerlijke wetten, en hierdoor:
volgens de 'lex-derogat"-regel voorrang verkreeg boven andere constitituties. Hierdoor: dreigden allerlei rechstinstellingenen rechtsregels hun rechtskracht te herwinnen. Hiervoor dus de interpolaties.

3. 'lex-posterior'-regel is niet van toepassing binnen de Digesten omdat:
DIgesten als 1 constitutie is uitgevaardigd.

Wat zijn interpolaties?

Waarom waren interpolaties noodzakelijk?

De commissie die de Digesten samenstelde, had de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht om te voorkomen dat allerlei afgeschafte regels weer ingevoerd zouden worden. Zij hebben de teksten gezuiverd van allerlei in onbruik geraakte en opzij gezetten regels. Deze aangebrachte tekstwijzigingen worden interpolaties genoemd.

Door de invoering van de Digesten dreigden allerlei rechtsinstellingen en rechtsregels die reeds door keizerlijke constituties waren afgeschaft hun rechtskracht te herwinnen.

Wat zijn de gevolgen van het uitbrengen van de juristengeschirften als 1 constitutie in de digesten?

afschaffing van de citeerwet, lex citandi.
het juristenrecht werd als rechtsbron uitgeschakeld
er worden geen tegenstellingen geacht te bestaan in de digesten
de lex posteriori regel geldt niet binnen de digesten
de digesten zetten als geheel alle vorige constituties op zij
er is een noodzaak voor interpolaties (= een uitspraak over een onbekende situatie op basis van een serie bekende situaties door aan te nemen dat er een verband tussen al die situaties bestaat)

Keizer zeer beducht voor gevaar van tekstbederf, ter voorkoming

2 maatregelen, op overtreding waarvan strenge straffen:
1. siglenverbod =
verbod om in de tekstafkortingen (sigle) te gebruiken = getallen in letters, voluit geschreven.
2. commentaarverbod =
beijschrijven van verklarende aantekeningen (commentarii) in marge of tussen regels.

Wat is het siglen verbod?

het verbod om afkortingen te gebruiken
werd gecombineerd met verbod om commentaren op te stellen.
hierdoor verzekerde Justinianus dat zijn Codex Iuris Civile oorspronkelijk bleef

Zijn de Digesten te beschouwen als een codificatie? Waarom wel/niet?

Ja. De Digesten vertonen alle kenmerken van een codificatie. De keizer gaf zijn gezag aan de tekst en verklaarde deze als van hem afkomstig. Tevens verbood hij gebruik te maken van niet in de Digesten opgenomen juristenteksten, de exclusiviteitsclausule.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo