Algemene leerstukken van grondrechten

12 belangrijke vragen over Algemene leerstukken van grondrechten

Wat zijn grondrechten en mensenrechten?

Meest elementaire/fundamentele rechten van burgers in relatie tot de overheid. Doel: optimaal ontplooien als burger. Internationaal spreekt men vaak over mensenrechten.
Grondrechten: Apple-tabwhite-space nationaal geformuleerde mensenrechten.
Mensenrechten: Apple-tabwhite-space rechten die in verdragen zijn geformuleerd.
Grondrechten: Apple-tabwhite-space hoger juridisch gehalte dan mensenrechten die concreter zouden zijn. Het zijn niet principieel verschillende dingen.

Waar staan de grondrechten in de GW?

Hoofdstuk 1 GW klassieke en sociale grondrechten. Maar ook buiten hoofdstuk 1. Vanaf art. 18 is sociaal (niet alles en de rest niet hoor): voldoende recht op werkgelegenheid, recht op bijstand, schoon leefmilieu. Art. 14: doodstraf=grondrecht. Art. 99 is ook grondrecht.

Wat is een verschil tussen onze GW en verdragen?

Onze GW is heel praktisch, geeft text-decorationniet hele ruime normen, smalle concrete normen. Heeft veel belangstelling voor het openbare orde effect van grondrechten. text-decorationWat je zelf vindt en denkt en zo daar gaat onze GW niet over. Dat is wel goed, wel gegarandeerd. Maar als je iets gaat text-decorationDOEN, ZEGGEN, HANDELEN, daarover gaat onze GW. Dat externe aspect is in verdragen veel meer gekoppeld aan interne aspect. Dat zie je later bij concrete grondrechten behandeling in de hoorcolleges.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Kent Nederland constitutionele toetsing? En toetsing aan verdragen dan?

Nee. 120 GW: toetsingsverbod: rechter mag een wet niet toetsten aan GW. De vraag of de Algemene Wet Gelijke Behandeling een juiste uitwerking is van art 1 GW, mag in Nederland de rechter niet bepalen. Dus wetgever is hoogste uitlegger van de GW. Maar wet mag wel worden getoetst aan EVRM of IVBPR. Of de WOM deugd kunnen we niet laten toetsen, of Kieswet ook niet. Maar of ze een bepaling bevatten in strijd met een verdragsbepaling kunnen we wel laten toetsen. Dat is vreemd!

Wetsvoorstel Halsema t.a.v. constitutionele toetsing?

Wetsvoorstel Halsema om toetsingsverbod gedeeltelijk op te heffen, zo dat de rechter wel kan toetsen of een wet in overeenstemming is met hoofdstuk 1 van de GW, de grondrechtenbepalingen. Voorstel heeft het in de 1e lezing gehaald bij de GW-herziening, aanvaard in 1e en 2e kamer met de helft. Maar in 2e lezing komt er niets meer van, ook nu Halsema uit de Kamer is. Zal het ook wel niet halen, nu er een 2/3 meerderheid voor nodig is en dat was er niet. Constitutionele toetsing zit er voor ons dus voorlopig niet in.


Typen grondrechten wat breder is dan klassiek en sociaal onderscheid:
Nederlandse GW: categorieën in grondrechten?

GW is heel praktisch. Elementaire rechten van bestaan kent onze GW niet.Onze GW heeft oog voor bescherming van persoon en goed tegen inbreuken.Pluriformiteitsrechten. Rechten die niet voor iedereen gelden, maar bescherming van minderheden.Gelijkheidsrechten.Burgerlijke rechten: garantie dat je gebruik mag maken van privaatrechtelijke instituties.Burgerschapsrechten: rechten om te participeren in het openbaar bestuur, mogelijkheid om mee te doen met de overheid.Sociale grondrechten: herverdelingsrechten. Pas vanaf 1983. Plichten voor de overheid om de schaarse goederen eerlijk te verdelen over burgers.

Licht 5 toe: Burgerlijke rechten: garantie dat je gebruik mag maken van privaatrechtelijke instituties.

Nederlandse GW heeft daar altijd weinig belangstelling voor. Erkenning van kinderen, erving, eigendom komen niet voor in onze GW. Huwelijk, gezinsleven is nooit door GW erkend (EVRM wel), omdat wij protestant christelijke natie zijn gaan we daar gewoon van uit. Familierecht wordt ook niet echt geregeld door de GW,

Licht 6 toe: Burgerschapsrechten: rechten om te participeren in het openbaar bestuur, mogelijkheid om mee te doen met de overheid

Vb: kiesrecht, art. 2 GW. Art. 3 GW: iedere Nederlander is gelijkelijk benoembaar in de openbare dienst.

Licht 7 toe: Sociale grondrechten: herverdelingsrechten. Pas vanaf 1983. Plichten voor de overheid om de schaarse goederen eerlijk te verdelen over burgers

Vb: werk, er moet voldoende werk zijn, daar moet de overheid voor zorgen. Ook moet de overheid ervoor zorgen dat er sociale zekerheid en bijstand en bewoonbaar land is. Milieubescherming. Volksgezondheid. Staat allemaal in de GW.
Overheid kiest hier de kant van fenomenen die belangrijk zijn, voor de dingen die zichzelf niet kunnen verdedigen.
Deze sociale rechten vind je eigenlijk terug in het bestuursrecht. Verdeling van de ruimte.

Stel dat het voorstel-Halsema daadwerkelijk zou leiden tot de beoogde aanpassing van art. 120 GW. Beredeneer of het dan mogelijk is dat art. 125b Ambtenarenwet door een rechtbank buiten toepassing wordt gelaten wegens strijd met (een) grondrechtelijke bepaling(en) in de GW. Welk(e) grondrechten zouden in het geding kunnen zijn en waaruit zou die strijd kunnen bestaan?

In beginsel zou een wet dan door elke rechter buiten toepassing gelaten kunnen worden wegens strijd met een grondrechtelijke bepaling van de GW. Mogelijke strijd met:
art. 6 GW: toch moeten werken op een feestdag. Geen kans van slagen omdat voor ambtenaren meer beperkingen mogelijk zijn dan art. 6 GW zelf aangeeft.art. 1 GW: gelovige ambtenaren anders behandeld dan niet-gelovige. Weinig kans omdat er geen onderscheid wordt gemaakt naar type geloof of overtuiging (geen uitzonderingen).

Is er een verband tussen het bestaan van artikel 172a Gemeentewet en de leer van de bijzondere beperkingen die de GW hanteert t.a.v. beperkingen van grondrechten die daarin zijn vastgelegd? Zo ja, welk verband? Zo nee, waarom niet?

In zoverre dat art. 172a Gemeentewet (gebiedsverbod) een specifieke, uitdrukkelijke bedoelde beperking is (naast het zeer ruime 172 lid 3 Gemeentewet) op het grondrecht bewegingsvrijheid dat echter niet in de GW is opgenomen. De grondslag van de beperking spoort derhalve met de leer van de bijzondere beperking (geen 'toevallige' beperkingen).

Als het wetsvoorstel Halsema in 2e lezing wordt aangenomen, zal de rechter de bepalingen van de Algemene Wet Gelijke Behandeling mogen toetsen aan art. 1 GW. Leg uit in hoeverre de rechter dan in staat zal zijn vast te stellen dat er sprake is van strijd met art. 1 GW.

Lastig, want art. 1 GW kent geen beperkingsclausules, dus het is moeilijk vast te stellen of bepalingen die ongelijke behandeling/discriminatie toestaan (de uitzonderingen in de AWGB) wel in overeenstemming zijn met art. 1 GW. Wel mogelijk is toetsing aan de bewoordingen en strekking van art. 1 (bescherming formele gelijkheid).

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo