Inleiding in de neuropsychologie en farmacologie

Een empirische vraag hierbij is : in hoeverre zijn bepaalde gedragsafwijkingen te verklaren door stoornissen van specifieke onderdelen van de hersenen? In tegenstellingen tot gedragsstoornissen die veroorzaakt zijn door afbraak van het geheel.

1.    Neuropsychologische stoornissen (bijv. bewustzijn van de patiënt is niet helder door psychofarmaca, mentale moeheid, moeite om inspanning en concentratie op te brengen, verkeerd begrepen instructie door afasie of geheugen patiënt).

2.    Emotionele factoren. De stemming en de attitude van de onderzochte ten aanzien van het onderzoek. Vier factoren zijn hierbij van belang: motivatie (als de motivatie te gering is, moet het onderzoek als mislukt worden beschouwd), faalangst (bijv. bij confronterende tests), aggravatie (onderpresteren) en emotionele preoccupaties (afleiding door slecht nieuws, angsten, depressie, psychose).

3.    Culturele achtergrond (bijv. taalprobleem).

4.    Perifere stoornissen (bv. gehoor of visus problemen)

1.    Ze zijn vaak niet gericht op specifieke defecten, die kenmerkend zijn voor de aandoening. De meest voorkomende restverschijnselen zijn aspecifiek, dat ze zich in diverse functiedomeinen manifesteren. De testbatterij die men hanteert moet in elk geval diverse geheugentest en test van tempo en aandacht bevatten.

2.    Het leidt tot een rigide, ‘kookboekachtige’ aanpak, want ieder antwoord ligt al ‘klaar’.

3.    Het kan remmend werken op de verdere ontwikkeling van de diagnostiek.

·         Men heeft weinig of niets aan persoonlijkheidsvragenlijsten, deze instrumenten zijn niet in staat om zeer typische veranderingen door hersenaandoeningen te vangen.

·         Persoonlijkheidsveranderingen gaan gepaard met gebrek aan ziekte inzicht.

Voor het oplossen van dit probleem bestaan volgende remedies:

·         Ervaring opdoen, alleen een lange klinische training kan een psycholoog scholen in het zien van de typische gedragsveranderingen door hersenletsels en –ziekten.

·         Heteroanamnese afnemen, men interviewt een huisgenoot of de partner van een patiënt over eventuele veranderingen in gedrag.

1.    Het zoeken naar bewijzen naar hersenaandoening, ondanks dat soms de 'klachten' als normaal gezien worden. De psycholoog moet zoeken naar een verklaring voor het feit dat de patiënt klaagt over functies die met objectieve middelen normaal bevonden zijn.

Breingrepen, waaronder psycho-educatie, handvatten om beter om te gaan met cognitieve problemen, assertiviteitstraining, erbij betrekken van partners (voorlichting en begeleiding).

Intensief cognitief programma

Individuele behandelprogramma’s:

 - het hanteren van een (elektronische) agenda (compensatie middels extern hulpmiddel)

- specifieke programma’s, het leren herkennen van gezichten (gericht leren van cognitieve strategieën).

De behandelaar kan de motivatie van de patiënt bespreken en een aantal methoden gebruiken om de patiënt meer gemotiveerd deel te laten nemen. Dit kan hij bewerkstelligen door de patiënt zelf de behandeldoelen te laten bepalen, het oefenmateriaal te individualiseren, de te leren vaardigheden of strategieën te vereenvoudigen en het niveau van de behandeling aan te passen.

Daarnaast zal de behandelaar zijn prikkelbaarheid benoemen en deze in individuele sessies behandelen.

Aangezien het een groepsbehandeling is, is een gecontroleerd groepsonderzoek de meest geschikte methode. De behandelaar moet een grote groep mensen screenen en selecteren die baat kunnen hebben bij de interventie. Vervolgens is de beste methode om de personen willekeurig onder te verdelen in een groep die de behandeling mag volgen en een groep die op een wachtlijst staat en pas aan het eind van het onderzoek de behandeling mag volgen. Verder is het aan te raden dat de behandelaar een voormeting verricht en een of twee nametingen

- het Hawthorne-effect: de aandacht en tijd die wordt gegeven aan de patiënten kan ook al voor positieve effecten zorgen

- oefening

- spontaan herstel

Oorzaak kan een hersenbloeding of herseninfarct (een cerebrovasculair accident: CVA genoemd) zijn.

Over het algemeen is neglect na een rechterhemisfeerbeschadiging ernstiger van aard. RH-beschadiging leidt hierbij tot linkszijdige verwaarlozing. Vaak worden symptomen van neglect waargenomen na pariëtale schade, maar deze symptomen worden ook wel eens waargenomen na laesies in andere locaties (frontaal, subcorticaal).

Er is sprake van een: commotio cerebri

Vaak is het lastig te bepalen hoelang de posttraumatische amnesie duurt vanwege het retrospectieve karakter. Maar waarschijnlijk zal zijn posttraumatische amnesie niet langer hebben geduurd dan 1 uur. Dus dan is er sprake van een commotio cerebri.

- deze aspecten kunnen een negatieve invloed hebben op de testuitslag

- zodoende krijgt de psycholoog meer verklarende informatie over etiologie en dynamiek

- zodoende kan de psycholoog beter inschatten in hoeverre een behandeling haalbaar is en op welke manier deze kan worden ingevuld.

Voor de therapeut: zo kan het makkelijker worden bijgesteld of beëindigd worden. Wanneer ben je dus klaar? Is het nog haalbaar?

Patiënt: dan wordt het inzichtelijker. Een patiënt kan moeilijker reëel naar zijn/haar herstel kijken zonder deze subdoelen.

• links-rechtsdesoriëntatie
• dyslexie (leesstoornis)
• dyscalculie (rekenstoornis)
• dysgrafie (moeite met schrijven)
• vingeragnosie (moeite met het benoemen van de vingers bij aanraking).

- vingeragnosie

- agrafie

- acalculie

- links- en rechtsverwarring

- linker- hemisferische   pariëtaalkwabbeschadiging

- Occlusie (afdekken)

- perspectief

- bewegingsparallax (parallax is het verschijnsel dat de schijnbare positie van een voorwerp ten opzichte van een ander voorwerp en/of de achtergrond varieert als het vanuit verschillende posities bekeken wordt.

Hoe dichter een voorwerp bij de waarnemer is, hoe meer dit verschijnsel opvalt. Dingen die dichterbij liggen lijken door de verandering van kijkrichting meer mee te schuiven dan voorwerpen die verder weg liggen. Voor het oog lijken bijvoorbeeld vanuit een trein of auto ver verwijderde objecten met de waarnemer mee te bewegen).

- Tekentaak uit het hoofd, bijvoorbeeld een kubus of een fiets

- tekentaak kopiëren: Contructive Praxis Test

- Complexe figuur tekenen van Rey-Osterrieth

- Blokpatronen uit de WAIS-III

- Doel is om patiënten te leren het gehele visuele veld te scannen.

- Er treedt nauwelijks generalisaties op naar situaties in het dagelijks leven

- Het effect dat wel optreedt is vaak het gevolg van compensatiemechanismen, niet een vermindering vd stoornis.

- patiënten hebben de neiging tot over- of onder accentuering

- ze hebben een gebrek aan vergelijkbare informatie via andere patiënten

- ze hebben andere opvattingen, interesses en soms ook doelen dan de onderzoeker

-      Competitieselectie: prikkels die van buiten kommen activeren schemata (trigger database), dat schema dat het sterkst geprikkeld wordt, wordt geactiveerd.

- De sterkte van schemata wordt bepaald door laterale modulatie: als schemata incompatibel zijn dan onderdrukken ze elkaar (laterale inhibitie), als ze compatibel zijn dan versterken ze elkaar (latere facilitatie)

- Superviserende aandacht systemen:  

●      Superviserende Aandacht Systeem (SAS): Dit systeem stuurt de activatie van schemata terwijl ze de activatiedrempel van schemata wijzigt. Disexecutief --> wanneer de niet routinematige selectie van handelingen is gestoord

- vigilantienetwerk

- posterieure en anterieure aandachtsnetwerken

Stelling 2 is juist

Stelling 1 is onjuist, dat moet zijn net andersom!

- meten welke cognitieve domeinen zijn aangedaan en welke gespaard zijn gebleven.

- Na een goede diagnostiek kan een behandelingsplan worden opgesteld en/ of een juist een ontslagadvies

- hierdoor kan de omgeving beter worden betrokken bij de behandeling, en beter uitgelegd worden over de symptomen.

- occipitaalkwab

- achterste deel temporaal kwab

- groot deel vd thalamus

- unilaterale apraxie:  het onvermogen om complexe, meervoudige handelingen uit te voeren.

- Agrafie: schade aan een uitstulping in de linkerhersenhelft veroorzaakt een onvermogen tot schrijven

Via neuropsychologisch onderzoek en laboratorium onderzoek.

NIET door vragenlijsten

- neurobiologische factoren

- psychosociale factoren

- behandelingsfactoren

- bij weinig kennis over epilepsie

- veel aanvallen

- korte duur van epilepsie (?)

- depressieve klachten

- angst

- verhoogde prikkelbaarheid

- hyperactief gedrag

- anti-sociale ontwikkeling

- autoriteitsproblemen

- kans op middelengebruik

• Het effect van een neurotoxine is sterk afhankelijk van de dosis, de wijze van toediening en de gezondheidstoestand van de persoon die de stof gekregen heeft.
• Tegen de meeste neurotoxinen bestaat geen tegengif.
• De meeste neurotoxinen werken snel zodat hulp vaak te laat komt.
• Overlevenden van een vergiftiging kunnen hersenschade of neurologische afwijkingen aan de vergiftiging overhouden.

- dementieel ziektebeeld

- gegeneraliseerde aantasting vd intelligentie

- ernstige geheugenstoornissen

- geen verandering in de persoonlijkheid

- psychomotoriek blijft intact

- Afname van executive functies

- Minder goede visueel-spatiele organisatie

- Achteruitgang perceptuele motorische integratie

- Achteruitgang eenvoudige motorische vaardigheden

- ivm psychomedicatie

- De huidige beeldvormingstechnieken maken het mogelijk om bijvoorbeeld de ontwikkeling van de rechterhersenhelft en zijn rol in de vroege emotionele ontwikkeling in kaart te brengen.

- er is meer aanzien voor de rol van genetische factoren

Reactieve agressie is een boze, emotionele reactie op een vermeende bedreiging. Deze kinderen raken na een provocatie gauw boos of gefrustreerd. De functie van reactieve agressie is het verweren van jezelf tegen deze bedreiging.

 Proactieve agressie daarentegen is gepland, koelbloedig gedrag. Dit wordt ook wel instrumentele agressie genoemd. De functie van dit gedrag is iets voor elkaar te krijgen, te intimideren of domineren.

Stelling 1 is onjuist (Sint Janskruid werkt beter)

Stelling 2 is juist

Negatief: verlies van de grijze stof in de frontale cortex

Positief: afwijkingen in de amygdala en de hippocampus

Beide onjuist:

presystemische afbraak vindt plaats in de lever

gatro-testinale afbraak vindt plaats in het maag-darm kanaal

Elk P450-eiwit (= enzym) is uniek en draagt er in bepaalde mate aan bij dat de snelheid, waarmee medicijnen bij verschillende mensen worden afgebroken, uiteen loopt. Genetische variaties in het P-450-metabolisme moeten worden overwogen, wanneer patiënten meer of juist minder effect van de normale dosis van een medicament ondervinden dan gebruikelijk. Deze variatie maakt ook dat patiënten met een verschillende etnische achtergrond verschillend reageren op medicijnen.

·         Genetische factoren (erfelijke enzymvarianten; mensen die een bepaald enzym missen en trage metaboliseerders kunnen sommige farmaca of voedingsstoffen slechts in lage dosering of niet verdragen = metabole intolerantie).

Antagonisten verhinderen de activatie van de receptor door een agonist op verschillende wijzen. Bijv. door de toegang tot de herkenningsplaatsen te versperren. Ze kunnen ook hun eigen herkenningsplaats hebben. Antagonisten verhinderen dus de werking van agonisten en mogen niet verward worden met inverse agonisten die wel een resultaat tot gevolg hebben, dat echter tegenovergesteld is aan het effect van de agonist.

Up-regulation: Verwijst naar een toename van het totale aantal receptoren.  Ook langdurige blootstelling aan antagonisten kan up-regulation veroorzaken. Eenzelfde dosis van een agonist geeft nu een grotere reactie dan voor de up-regulation.