Spannende verhalen: van gelovige abten, sluwe vossen en dappere ridders - Sint brandaen

12 belangrijke vragen over Spannende verhalen: van gelovige abten, sluwe vossen en dappere ridders - Sint brandaen

Het zijn bijzondere dingen die Brandaen op zijn reis meemaakt. Veel hiervan is voor de moderne lezer nogal moeilijk te begrijpen. Hoe maakt de tekst het makkelijker?

Om dat iets makkelijker te maken, plaatst de tekst ze hier in de context van het middeleeuwse wereldbeeld. Centraal in dat wereldbeeld beeld staan:
1. het Christelijke geloof
2. de macht van God
3. de onaanvechtbare waarheid van alles wat in de Bijbel staat

De rijkdom van de schepping is maar 1 kant van het middeleeuwse wereldbeeld. Een ander aspect blijkt uit de ontdekking van de onderzeese wereld. Leg uit.

Hieraan valt namelijk te zien dat de mensen goed hadden nagedacht over hoe de wereld er vermoedelijk uitzag in de regio's waar zij zelf niet konden komen. Dat de mensen nooit ver weg van thuis gingen, was normaal; omdat iedere reis te voet of hooguit te paard of per schip ondernomen kon worden, duurden zelfs reizen van enkele tientallen kilometers meerdere dagen. De meeste mensen hadden hun geboortedorp en omstrken nooit verlaten.

Hoe is het verhaal naar Nederland gekomen?

Het verhaal is niet direct vanuit Ierland naar Nederland gekomen. Een belangrijke schakel was de Latijnse versie van het verhaal met de titel Navigatio Sanctie Brandani abbatis ('De zeereis van de heilige abt Brandaen). De Navigatio moet, zo neemt men aan, nog voor 786 geschreven zijn. Het verhaal is eerst vanuit zijn Ierse oorsprong mondeling doorverteld tot het in het Latijn op schrift werd gesteld en uiteindelijk in de 12e in het Nederlands verteld wordt.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Een episode in de Brandaen vertelt hoe de monniken plotseling klokgelui horen wanneer ze opzee varen. Ze komen tot de conclusie dat er een wereld onder de zee moet liggen, waar ze echter niet naar toe kunnen komen. Welk deel van de wereld, afgaande op de wereldkaart van 1492 heeft Brandaen kennelijk ontdekt?

Het lijkt op het antipodencontinent te gaan. De gegevens kloppen; het antipodencontinent is door water van 'ons' continent gescheiden en we kunnen er niet naar toe. Bovendien lijkt het, als men vanuit Europa kijkt, dat het antipodencontinent letterlijk onder Europa ligt

Wanneer wordt er besloten om de Brandaen op te schrijven?

Voor de Brandaen wordt die beslissing pas rond 1400 genomen, en wel in twee van elkaar afwijkende versies. Dat is niet zo vervelend als het misschien lijkt; beide teksten moeten beschouwd worden als unieke bronnen voor het verhaal, opgeschreven door twee verschillende personen naar de woorden van wederom twee verschillende vertellers. Zoals dat gaat, vertelt iedereen het verhaal een beetje anders. De twee verschillende handschriften zijn er het beste bewijs voor, en juist dat maakt ze zo interessant voor het onderzoek.

In de 19e was de reis van sint Brandaen allesbehalve populair. Vooraanstaande onderzoekers als Jonckbloet vonden het verhaal maar een waardeloze mengelmoes van ongeloofwaardige gebeurtenissen die niet serieus genomen kon worden. Tegenwoordig denkt men daar echter anders over. Waarom kan men de tekst nu wel waarderen?

Vandaag kan men de tekst waarderen omdat we door de tekst te weten komen hoe de middeleeuwers dachten en hoe de mensen hun geloof beleden. Daarom maakt het niet uit of het verhaal ongeloofwaardig is of niet, want het gaat erom dat we door de tekst iets kunnen leren over de middeleeuwse gedachtewereld.

in het fragment over Judas (5b) zien we dat Brandaen medelijden met de zondaar heeft en dat hij alles probeert om diens straf te verlichten. dat lukt inderdaad; God verhoort zijn gebeden. Brandaen werd in de middeleeuwen nog steeds als heilige vereerd en mensen baden tot hem. Waarom deden zij dat? Wat verwachtten zij van hem?

mensen verwachtten van Brandaen dat hij zich voor hen bij God sterk zou maken precies zoals hij voor Judas had gedaan. Ook al hadden ze vast niet zulke zware zonden begaan als Judas, zo hoopten zij toch op vergeving van hun zonden. Ze hoopten dat Brandaen daarvoor als een bemiddelaar tussen hen en God zou optreden

Wat zijn de kenmerken van de tekst?

Het  onwankelbare geloof in God en zijn almacht. God kan alles en weet alles; daar valt niet aan te twijfelen => zien we in de persoon van Brandaen zelf, nadat hij het boek in het vuur heeft gegooid. In feite twijfelt hij aan de almacht Gods, want hij gelooft niet dat God in staat zou zijn om zulke wezens te maken waar het boek over vertelt.
De reis is ook een middel om Brandaen zijn geloof terug te geven. God laat hem zien wat hij allemaal geschapen heeft, en zo blijkt dat de schepping meer bevat dan wat Brandaen kent.

De aarde zou dus zijn ingedeeld in vijf verschillende zones, een idee dat werd overgenomen van de 5e Romeinse filosoof Macrobius. Uit dit idee blijkt dat 1 hedendaags vooroordeel over de middeleeuwers niet waar is; en dat is?

De mensen wisten namelijk wel dat de aarde bolvormig is.
De vergissing omtrent het wereldbeeld van de platte aarde is vermoedelijk in de loop van de tijd ontstaan vanwege de zogenaamde OT-kaarten. Daarop is inderdaad een cirkel te zien waarin de drie toen bekende werelddelen Europa, Azie en Afrika rond Jeruzalem, het middelpunt van de aarde, liggen.

Vertel over de middeleeuwse mens en Brandaen.

Voor de middeleeuwse mens is iets zo eng als het uur des doods, want men weet nooit wanneer dat komt. Men weet dus niet of men voldoende berouw getoond en zijn zonden gebiecht heeft, want hoe zal God over je oordelen? Brandaen echter krijgt de unieke kans om na zijn terugkeer al zijn zaken op orde te stellen, een laatste mis te houden en dan vredig te sterven. Hij mag er zeker van zijn dat voor hem een plekje in de hemel gereserveerd is.

Die onderzeese wereld wordt gekenmerkt door iets heel bekends, namelijk door klokgelui. Wat heeft de auteur daarmee vermoedelijk willen uitdrukken?

Hij wilde vermoedelijk laten zien dat die onderzeese wereld ook door mensen bewoond werd. Die onderscheiden zich weliswaar van de ‘normale’ mensen, onder meer omdat zij kennelijk in de zee kunnen leven, maar ze onderscheiden zich niet te zeer, want ze hebben kerken. Dat is ook logisch: de antipoden stammen af van Kaïn, en hij was ook een mens net als zijn broer Abel. Dus moeten de ‘tegenvoeters’ wel op de Europese mensen lijken.

Wie nieuwgierig was naar hoe de wereld er uitzag, moest goed nadenken over wat logisch en waarschijnlijk was. Men wist dat Europa wat het klimaat aangaat een gematigde zone was. Hoe meer men naar het Noorden kwam, hoe kouder het werd; hoe meer men naar het Zuiden kwam, hoe warmer het werd, tot men in de zeer hete woestijn kwam en tegelijk bij het einde van de bekende wereld.

Daarachter kon alleen maar water komen dat als een gordel om de aarde heen vloeide, want dat water omgaf immers ook Europa en Azie en het stuk Afrika dat bekend was

-> Hier moest het heel warm zijn. Maar toch moest aan de andere kant van die grote oceaan de wereld er toch wel ongeveer zo uitzien als aan de Europese kant; een gematigde zone die naar het zuiden toe uiteindelijk overgaat naar een zeer koude zone

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo