Moderne letterkunde 1880 -1945 - De poezie van Tachtig
17 belangrijke vragen over Moderne letterkunde 1880 -1945 - De poezie van Tachtig
De poëtica van Tachtig
In het leerboek (p. 175-178) worden aan de hand van de ‘Inleiding’ van Willem Kloos bij de Gedichten (1882) van Jacques Perk vier kenmerken van de poëtica (literatuuropvatting) van Tachtig geformuleerd.
Om welke vier kenmerken gaat het?
- poëzie is een stemming of emotie (in navolging van Leigh Hunt Poetry is imaginative passion),
- vorm en inhoud zijn één, verandert er iets aan de vorm dan verandert ook de inhoud (of de emotie die wordt opgeroepen),
- poëzie is een gave van weinigen voor weinigen, Kloos ontkent dat gedichten de lezer zouden moeten behagen en bemoedigen,
- poëzie wordt religie, schoonheid wordt als een god vereerd (l’art pour l’art).
De poëzie van Jacques Perk bevond zich op het kruispunt tussen traditie en vernieuwing. Waarin lag de aansluiting bij de traditie en waarin bij de vernieuwing?
- het put uit de klassieke retorica, ook
- wordt er soms gemoraliseerd.
- de poging om zintuiglijke indrukken zo precies mogelijk te benaderen door het oproepen van beelden.
- Het kruispunt tussen traditie en vernieuwing komt ook naar voren in de keuze voor het sonnet:
- enerzijds betreft het een klassieke vorm,
- anderzijds een vorm die door de directe voorgangers niet systematisch werd beoefend en soms zelfs werd bespot.
Gorter
In het leerboek wordt het debuut van Herman Gorter, het lange gedicht Mei (1889), behandeld als een voorbeeld van Tachtiger-poëzie.Het gedicht wordt een ‘episch-lyrisch gedicht’ genoemd.
Wat betekent ‘episch-lyrisch’? Raadpleeg eventueel het Algemeen Letterkundig Lexicon voor een definitie van dit begrip.
Lyrisch naar de poëtische vorm, o.a. de aandacht voor gemoedsbewegingen, de monologische taalsituatie (een ‘ik’ drukt zich uit), de nadruk op klank en ritme.
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Voor mijn 1e tentamen haalde ik een 6. Toen ben ik gaan zoeken naar manieren om beter te leren en ben ik Study Smart tegen gekomen. Sindsdien heb ik een 9,0 - 8,0 - 7,6 - 8,0 - 8,0 gehaald. Ik raad het echt íédereen aan die het maar horen wil. Ik ben er zo blij mee!!
Met mijn oude methode was ik geslaagd voor maar 3 van de 8 vakken. Sinds ik mijn aantekeningen digitaal maak in study smart, ben ik voor alle vakken de éérste keer geslaagd. StudySmart neemt voor mij de stress van slagen of niet slagen weg.
Door StudySmart gaat het op zo veel vlakken beter met mij. Eerst had ik continu studiestress en ik had nergens tijd voor. Nu voel ik mij rustig en zelfverzekerd (door gebruik van het programma). Eerst haalde ik meestal een 7, nu vaak een 8 of zelfs een 9.
Hey Chris, ik wil je echt hartelijk danken voor het ontwikkelen van het platform. Ik haalde hiervoor altijd rond de 6/10 voor m'n tentamens, nu een 8,6, een 7,9 en een 7,6!!
Sinds ik Study Smart gebruik, is mijn gemiddelde 1 punt gestegen. Ik heb zelfs een statistisch vak met een 10/10 afgerond terwijl ik slecht ben in statistiek. Nu volg ik extra vakken omdat vorig jaar zo goed ging door Study Smart. Veel dank!
Sinds ik ben gaan leren met StudySmart ben ik geslaagd voor al mijn examens!!! Geen herexamens!! Eerst was ik al blij met een voldoende en nu haal ik alleen maar goede cijfers. Veel dank!
Ik heb alle vakken die ik met Study Smart heb geleerd gehaald. Met rechten ben ik van een 5 naar een 8 gegaan! Ik weet nu zeker dat ik al mijn vakken gewoon ga halen.
Ik dacht altijd dat ik goed studeerde. Mijn cijfers waren ook prima. Ik had mij nooit kunnen voorstellen dat ik zo veel beter en sneller zou studeren door het toepassen van deze vaardigheden.
Ik voel mij voor het eerst 100% zeker over de manier waarop ik leer. Ik heb nu het complete overzicht en de structuur die ik nodig had
Door Study Smart kreeg ik weer plezier in het studeren en haalde ik direct betere cijfers. Alles ging ineens beter. Ik raad Study Smart enorm aan aan scholieren en studenten.
Met dit plaform kan ik super snel en gestructueerd studeren. Ik ben nooit meer de weg kwijt in de stof of in mijn aantekeningen en maak veel sneller goede samenvattingen.
Eerst waren mijn aantekeningen een zooitje. Nu gebruik ik Study Smart en studeer ik super gestructureerd. Het helpt mij om tijd te besparen waardoor ik ook andere dingen kan doen die ik belangrijk vind.
Leerlingen die met het systeem hebben gewerkt hebben gewoon een beter resultaat behaald. Het systeem past alle leertrucjes zo toe, dat zowel de kinderen die goed scoren, maar ook zij die minder scoren, aan hun trekken komen.
Hey Chris, ik wil je enorm bedanken. Het vak waar ik vorig jaar nog net een 5,5 voor haalde, heb ik nu voor ditzelfde vak maar liefst een 9,7 gehaald! Mede dankzij jouw methode! Heel erg bedankt!
Het grootste effect is dat mijn kind veel enthousiaster is over school! Elke ouder wilt graag dat zijn kind het goed doet op school, en Study Smart draagt daar aan bij.
Dankzij StudySmart heb ik vorig jaar al mn examens gehaald en ook veel betere punten gehaald. Maar bovenal heb ik nu gewoon een heel goede studiemethode onder de knie, waarmee ik zeker weet dat ik de rest van mijn studie gewoon ga halen.
Gorter
In het leerboek wordt het debuut van Herman Gorter, het lange gedicht Mei (1889), behandeld als een voorbeeld van Tachtiger-poëzie.
Wat wordt in het leerboek als typisch vernieuwend aangemerkt aan Mei
Gorter
In het leerboek wordt het debuut van Herman Gorter, het lange gedicht Mei (1889), behandeld als een voorbeeld van Tachtiger-poëzie.
In het leerboek worden twee interpretaties van Mei behandeld. In de tweede interpretatie wordt opgemerkt dat het gedicht zich kenmerkt door een ‘centrale spanning’ die geldt voor ‘de poëzie en poëtica van Tachtig’ in het algemeen. Welke spanning is dat?
- de betrokkenheid van de Tachtiger-dichters op de wereld (in het bijzonder de zintuiglijke wereld) en
- tegelijkertijd de grote gerichtheid op zichzelf (die ertoe leidt dat deze dichters zich juist afkerig opstellen van de burgerlijke maatschappij).
Lees het onderstaande gedicht ‘De boomen golven over de heuvelen’ van Gorter.
De boomen golven op de heuvelen
De boomen golven op de heuvelen
boomhoofden stil in de nevelen
lentelichte zacht lentelicht.
De toren met zijn gezicht
daar midden in wijst deftig nog uren,
verbeel je uren, uren, uren -
't is om te stikken
in deze oogenblikken,
het kriebelend lachen
ik kan het haast niet verdragen,
ik stik
in dit krankzinnige lichte deftige oogenblik.
Welke kenmerken van het sensitivisme treft u in deze tekst aan?
![]()
In het leerboek (p. 184-185) wordt deze poëzie in verband gebracht met de ervaring van ‘epifanie’. Wat betekent epifanie? Vergelijk de definities die u vindt via Etymologiebank met de definitie in het Algemeen Letterkundig Lexicon.
Hoe ziet u de ervaring van epifanie terug in Gorters gedicht?
- de rustige stilte van de natuur en
- de wereld van de mensen (gesymboliseerd door de kerkklok die ‘deftig nog uren’ aanwijst)
- Enerzijds moet de ik-figuur hier om lachen,
- anderzijds ervaart hij juist een gevoel van verstikking.
Literatuur en wetenschap
De naam van de Franse schrijver Émile Zola (1840-1902) is onlosmakelijk verbonden met de stroming van het naturalisme in de literatuur. Ook op Nederlandse schrijvers als Netscher, Emants en Van Deyssel oefende Zola’s opvattingen grote invloed uit.
In het leerboek (p. 186) wordt gezegd dat Zola naast literaire ook wetenschappelijke ambities had.
Leg uit wat hiermee wordt bedoeld.
Hoe past de titel van Netschers boek Studies naar het naakt model (1886) bij de wetenschappelijke ambities van het naturalisme?
Waarom past de nadruk op het determinisme en seksualiteit goed bij de uitgangspunten van het naturalisme?
- afstamming,
- omgeving en
- tijdsomstandigheden
Woordkunst
Naturalistische auteurs stonden bekend om hun ‘woordkunst’.
Wat wordt met die term bedoeld? Zoek het begrip eventueel op in het Algemeen letterkundig lexicon .
Waarom past de woordkunst zo goed bij de Nederlandse naturalisten?
Hoe werd het naturalisme op het moment zelf gewaardeerd?
Poëzie van Jacques Perk als voorbeeld voor Kloos:
- Hoe verhouden deze opvattingen, die gaandeweg door velen werden gedeeld en nader uitgewerkt, zich nu tot de poëzie zelf?
Om die vraag te beantwoorden, kunnen we allereerst kijken naar de gedichten van de door Kloos als voorloper aangewezen Jacques Perk, die hij in het 2de deel van zijn inleiding gebruikt als concrete illustratie van zijn algemene inzichten.
- vormt geen radicale breuk met alles wat voorafging,
- maar sluit in diverse opzichten aan bij de traditie:
Mei (1889)
Herman Gorter
Waardering
Kloos en Van Eeden. Ze waren bijzonder enthousiast en gaven daar na de publicatie in boekvorm ook blijk van via uitvoerige besprekingen in De Nieuwe Gids. Dat de waardering bij traditionelere critic aanvankelijk minder groot was, kon alleen maar bevestigen dat Gorter voluit thuishoorde in de kring van de vernieuwers.
Nieuwe visie literatuur van de Beweging van Tachtig
- ze er een nieuwe visie op literatuur op nahielden,
- die scherp verschilde van die van de traditionele literatuurbeschouwing en het grote publiek.
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden
