De negentiende eeuw - Toetsvragen

9 belangrijke vragen over De negentiende eeuw - Toetsvragen

Vooruitgangsdenken en Isaac da Costa
Het positivisme en het liberalisme (op utilitaristische grondslag) worden beide gezien als uitdrukkingen van negentiende-eeuws vooruitgangsdenken. Hoe komt het vooruitgangsdenken in deze twee stromingen tot uitdrukking?

Positivisme
Het vooruitgangsdenken binnen het positivisme kenmerkt zich door een groot geloof in de empirische wetenschap (dat wil zeggen een wetenschap die zich baseert op waarneembare gegevens): de wetenschap zal uiteindelijk antwoord kunnen bieden op alle problemen.

Liberalisme
Het vooruitgangsdenken binnen het liberalisme manifesteert zich in een groot geloof in de emancipatie van het individu: de ontwikkeling van het individu zal uiteindelijk leiden tot een betere maatschappij.

Het conservatisme is juist een reactie tegen het vooruitgangsdenken, waarom?

Het conservatisme:
  • gaat juist niet uit van het individualistisch vrijheidsideaal
  • maar pleit voor een herstel van autoriteit van traditionele sociale en politieke instituties (o.a. de aristocratie).
Het legt daarmee een grote nadruk op de traditie.

Isaac da Costa’s Bezwaren tegen de geest der eeuw (1823) is een uitgesproken reactie op het heersende vooruitgangsdenken. Lees Da Costa's 'Voorrede '.
Hoe valt het conservatisme in de 'Voorrede' te herkennen?

Da Costa hekelt het vooruitgangsdenken en ziet het als 'hoogmoed' (zie 'hoogvaardig gevoelen der Eeuw') neer te kijken op wat het ‘voorgeslacht’ voor de huidige tijd gedaan heeft.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Isaac da Costa
In de voorrede keert de schrijver zich tegen het verlichtingsdenken, maar hij is tegelijk ook beïnvloed door het verlichtingsdenken. Waarin ziet u dit terug?

Da Costa roept de lezer op zelf te oordelen:
Wien de toon, dien men gemeend heeft hier te mogen aannemen, wat hard in de ooren klinken mag, die zij niet dadelijk daarom ter veroordeeling gereed, maar worde des te meer opgewekt tot onderzoek van de gronden, waarop dat zoo algemeene (maar niettemin nietige en niet lang meer bestaanbare) gevoelen van de meerderheid der negentiende eeuw toch wel rusten mag.


Uit deze passage spreekt een duidelijk geloof in de eigen rede en het individuele beoordelingsvermogen.

Het Romantische subject
Welke romantische aspecten zijn te herkennen in de onderstaande regels uit het gedicht ‘I Wandered Lonely as a Cloud’ (finale versie uit 1815) van William Wordsworth:

I wandered lonely as a cloud
That floats on high o’er vales and hills,
When all at once I saw a crowd,
A host, of golden daffodils;
Beside the lake, beneath the trees,
Fluttering and dancing in the breeze.
TIP: Het gedicht is in zijn geheel te lezen en te beluisteren op de website van de Poetry Foundation.
De oorspronkelijke handgeschreven versie van Wordsworth is te raadplegen via de Engelse Wikipedia-pagina:

Wordsworth laat het innerlijk bewustzijn samenvallen met de natuur: het bewustzijn van het lyrisch ‘ik’ is een wolk. De nadruk op eenzaamheid is eveneens kenmerkend voor de romantiek.

Sprookjes
Leg uit waarom in de romantiek volksprookjes verzameld gaan worden.

De interesse voor volksvertellingen komt voort uit de overtuiging dat er zoiets is als een ‘volksziel’:
Deze zou terug te vinden zijn in collectief gemaakte en generaties lang doorgegeven vertellingen.Sprookjes werden bovendien mondeling doorgegeven, en zouden daardoor minder beïnvloed zijn door buitenlandse modellen dan de geschreven literatuur.Sprookjes zouden dus ‘nationaler’ zijn dan de geschreven bronnen.

Studententypen
In zijn boek Studenten-Typen (1841) beschrijft Klikspaan verschillende ‘typen’ studenten en verschillende aspecten van het studentenleven in Leiden. Eén van de typen is de ‘Student-Autheur’ (zie de afbeelding op p. 143 in het leerboek).

Welke auteur ging schuil achter het pseudoniem Klikspaan? 

Klikspaan was het pseudoniem van Jan Kneppelhout.

Studenten-Typen
Lees de typering die Klikspaan geeft van de ‘Student-Auteur’ in Studententypen (Het gaat om pagina t/m p.37-43.)

Welk beeld van de schrijver belichaamt de geobserveerde student?

In de beschrijving van de student vallen trekken van het romantische schrijverschap te herkennen: hij isoleert zich, gaat met een boekje in een hoekje zitten, leest Byron.

Max Havelaar
Lees de eerste twee hoofdstukken uit Max Havelaar:

Droogstoppel belichaamt allerlei aspecten van de Nederlandse natie die Multatuli verwerpelijk vond.

Geef in eigen woorden weer welke karaktereigenschappen Multatuli via Droogstoppel belachelijk maakt.

In de figuur Droogstoppel worden verschillende karaktereigenschappen belachelijk gemaakt:
  1. fatsoen is voor Droogstoppel alleen een uiterlijke zaak, hij beoordeelt alles vanuit de uiterlijke schijn (er arm uitzien wijst op een
  2. onfatsoenlijk leven), en geen verinnerlijkte notie van deugdzaamheid;
  3. niet kunnen omgaan met metaforen, alleen letterlijk kunnen denken;
  4. geloof in eigen superioriteit omdat je het juiste geloof zou hebben, protestantisme;
  5. het gelijkschakelen van ‘de beurs’ met ‘de wereld’, Droogstoppel gelooft dat hij een wereldwijs man is, omdat hij de beurs bezoekt;
  6. zuinigheid.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo