De , interbellum

37 belangrijke vragen over De , interbellum

De periode 1914 - 1945

Op welke wijze trachten de Duitsers de Vlamingen voor zich te winnen tijdens de Eerste Wereldoorlog?

Ten tijden van de Duitse bezetting van België werd de Gentse universiteit in 1916 vernederlandst en in 1917 werd een bestuurlijke scheiding tussen Vlaanderen en Wallonië doorgevoerd. Duitsland probeerde greep te krijgen op België door tegemoet te komen aan de Vlaamse beweging.

Literaire context: Historische Avant-Garde en Modernisme

Wat deed de oorlog met de schrijvers?

Herman Gorter past zijn gedicht Pan uit 1912 tijdens de oorlog in 1916 aan, in het licht van de toenmalige actualiteit. Jonge kunstenaars werden nog meer geraakt, er ontstaat een internationale groep onder de noemer: Historisch Avant Garde.

Welke beweging komt in deze tijd in Frankrijk en Duitsland op?

Het expressionisme. In tegenstelling tot de impressionisten, die de indruk wilde weergeven die de zintuiglijke werkelijkheid op hun maakte, leggen we expressionisten hun eigen visie op aan de werkelijkheid.
Tegelijk willen ze daar bij de essentie van die werkelijkheid weergeven.


Schilders: Kandinsky en Paul Klee. Componist Arnold Schönberg, regisseur Fritz lang. Oostenrijkse dichters Georg Trakl en Franz Werfel en de Duitse August Stramm en Else Lasker-Schüler.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Welke historische Avant Garde beweging was het invloedrijkst in het Nederlands taalgebied in deze tijd?

Van alle historische Avant Garde bewegingen is het expressionisme waarschijnlijk heb invloedrijkst geweest voor de literatuur in Nederland en Vlaanderen.

Voor andere bewegingen, zoals het futurisme van Marinetti, het dadaïsme en het surrealisme was dat veel minder het geval.

Waar gaat de Dada beweging over?

De Dada beweging (Theo van Doesburg, Paul van Ostaijen) die in 1916 in Zürich ontstond en zich na de oorlog vooral in Berlijn en Parijs verder ontplooit, deelde met het futurisme een grote afstand tot de artistieke traditie. Ze probeerden niet de moderne wereld weer te geven, maar wilden er helemaal schoon schip meemaken. Kunst is vrijwel zinloos. Alledaagse voorwerpen werden tot kunst verheven. In de literatuur maakten ze collages van bestaand tekstmateriaal. En ze maakten klankdichten.

Welke beweging ontstaat er in Frankrijk als vervolg op Dada?

Uit de Dada beweging groeit de Franse Andre Breton, hij publiceerde in 1924 een manifest du surrealisme, met vrijheid als sleutelbegrip. De surrealisten wilde zich losmaken van sociale en talige conventies, onder meer via de techniek van de écriture automatique: een ongecontroleerd, associatief schrijven dat het onderbewuste naar boven moest brengen.

Speelde Surrealisme ook in Nederland?

In Nederland krijgt dit pas na de Tweede Wereldoorlog echt een kans.

Er is nog een vernieuwingsbeweging. Noem hem en vertel kort wie er de representanten van waren en waar het over gaat.

Modernisme. Representant is de dichter TS Eliot, het was vooral een stroming in het proza. James Joyce, Virginia Woolff, Marcel Proust, Andre Gide en de Duitse Thomas Mann en Robert Musil.

Een grote nadruk op het individuele bewustzijn, en een fundamentele twijfel aan het vermogen van de mens om de wereld te kennen en weer te geven in taal.

De literaire infrastructuur van het interbellum

Beschrijf de literaire infrastructuur van het interbellum.

In 1921 de PEN club: Poets, Essayist and Novelists en organiseerde de Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen in november 1932 de eerste Antwerpse boekenbeurs, ook vandaag nog een bekend ritueel.

Uitgeverijen groeiden, kranten, weekbladen en via de radio werd literatuur middels hoorspelen, interviews met schrijvers en gesproken de recensies bekend. Beschouwingen en essays vaker in boekvorm gebundeld. Zo kwam de academische studie van de moderne literatuur, die van na 1880, op gang.

Literaire instituties op te delen in conventionele en ideologische zuilen. Liberaal en de bladen van de jongeren.

Vertel over de spanning tussen autonome en heteronome literaire criteria.

De spanning tussen autonome en heteronome (het volgen van wetten en regels van anderen) literaire criteria tijdens het interbellum blijkt duidelijk uit de pendel bewegingen die men in veel Boekengids recensies aantreft en is een erkenning van de literaire waarde van een boek en de afwijzing ervan op morele gronden. Gerard Walschap schrijft Adelaide. De vrijmoedige manier waarop Walschap over seksualiteit schreef was bijvoorbeeld voor de conservatieve katholieke Boekengids onaanvaardbaar.

De poëzie van de Avant-Garde

Waar staat het Duitse expressionisme dat veel invloed had in Nederland voor? en hoe gaf Marsman daar vorm aan?

Na de eerste wereld oorlog had het Duitse expressionisme veel invloed op de Nederlandse poëzie. Niet de weergave van de zintuiglijke indrukken centraal maar een eigen visie opleggen aan de buitenwereld. Geen nabootsing van de werkelijkheid, maar bewust vanuit een eigen dichterlijke visie tekenen.

Marsman met Verzen 1923. Er is geen dringende stramien van regellengte of metrum, en ook de zinsstructuur als zodanig wordt soms verlaten. Hij projecteert zijn eigen emotionele beleving op zijn omgeving. En geeft een metaforische beschrijving van de natuur.

Wie was Karel van de Woestijne ook al weer?  Leeft 1878 - 1929

Karel van de Woestijne wordt met Guido Gezelle en Paul van Ostaijen gerekend tot de drie groten van de Vlaamse dichtkunst van voor de oorlog. Van de Woestijne heeft een zeer hecht oeuvre op zijn naam staan, dat aanvankelijk onder invloed staat van de Franse symbolisten, maar later evolueert naar een zeer persoonlijke zoektocht naar onthechting, ontstoffelijking en het absolute. Impressionistisch. Dit zeer introverte dichterschap staat enigszins haaks op de journalistieke werkzaamheden van Van de Woestijne, waarin hij zich juist een maatschappelijk zeer betrokken waarnemer toont.

Waar is Marnix Gijsen de grootste exponent van?

In Vlaanderen, in tegenstelling tot Nederland, vormden de expressionistische dichters een duidelijk herkenbare en spraakmakende groep.

Tijdens de oorlog werden Franse en Engelse publicatie's in België tegengehouden (oorlogscensuur) wat activisme opriep. Tegenover het pacifistische van Van Nu en Straks stonden een aantal jonge schrijvers die sterk beïnvloed waren door de Duitse expressionistische literatuur en gedreven werden door een activistische overtuiging. Studententijdschriften als De Goedendag en Aula. Sommigen van deze jongeren werden vanwege hun samenwerking met het Duitse regime na de oorlog veroordeeld tot gevangenisstraffen. In 1920 komt hun tijdschrift ' Ruimte '. Marnix Gijsen is de grootste exponent.

Hoe positioneert Gijsen zichzelf ten opzichte van Karel van de Woestijne?

Gijsen schrijft over Karel van de Woestijne: het lukt hem nooit om heel de mens ineens uit te zeggen. Van de Woestijne is essentieel stemmingsvol, egocentrisch en analytisch.

Wie zijn naast Gijsen spelers binnen ' Ruimte? '

Binnen Ruimte naast Marnix Gijsen ook Wies Moens en Gaston Burgers, en Paul van Ostaijen die debuteert met Music Hall, 1916.

Vertel over Paul van Ostaijen's Music Hall

Een traditioneel gedicht. Het beeld dat de bundel van het leven in de moderne grote stad geeft kan unanistisch worden genoemd. De individuele stedelingen vloeien als het ware samen tot één wezen, één ziel. Animus in het Latijn. En ze gaan ook weer ieder hun eigen weg. De grote stad, vervreemding en de oproep naar solidariteit past in het humanitair-expressionistisch model. Zo ook in zijn bundel Sienjaal, 1918.

Wie nam de meest verregaand autonomistisch standpunten in de Nederlandse literatuur van die tijd in? Vertel over dat werk.

Martinus Nijhoff. Debuteert met De Wandelaar, 1916. Het debuut is een paradox die Martinus Nijhoff poëzie zal blijven kenmerken: het voorwoord een uitgesproken modern levensgevoel in bijzondere klassieke versvormen. Het vrije vers komt niet voor. De vorm is wel belangrijk, de opbouw weerspiegelt een harmonieus mens- en wereldbeeld. De identiteit van het individu in de wereld waarin het zich beweegt, worden veeleer als versplinterd en verwarrend gepresenteerd en van een afstand enigszins ontredderd geobserveerd.

Nijhoff schrijft Vormen, 1924 hier een andere constante in zijn werk: het grote belang dat hij hecht aan de constructie van het gedicht. Hoe ziet hij gedichten? Geef een voorbeeld en vertel er over.

Het gedicht als autonoom kunstwerk.

Nijhoff schrijft in Vormen het gedicht Liedje: hij hoopt rust en zuiverheid te bereiken door onthechting van het aardse bestaan.

Het werk van Nijhoff kenmerkt een grote mate van ambiguïteit. Zijn doorgedreven pleidooi voor autonome poëzie maakte dat hij moeilijk aansluiting vond bij het verzuilde literaire landschap van die tijd. Hij stond op zichzelf. In die zin was het niet toevallig dat hij redacteur werd van De Gids, welke balanceert tussen traditie en vernieuwing en waarin het hierboven geciteerde Liedje voor het eerst verscheen.

Wie was J. Greshoff en wat is zijn visie op poëzie?

J. Greshoff was een wat oudere, in symbolistische trant gedebuteerde dichter, die zich gaandeweg bij de jongeren rond Forum aansloot. Hij presenteert zijn eigen werk als tegengesteld aan het soort poëzie dat Binnendijk voorstaat. De opvattingen van Binnendijk worden voorgesteld als rigide voorschriften, geschikt voor dichters uit de provincie. Greshoff wil eerlijk praten, authentiek, echt. De kwaliteit van de poëzie blijkt uit het waarmerk dat in het hart van de dichter gedrukt staat, een gesprek van vriend tot vriend. Heel anders dan Nijhoff.

Vertel meer over een gesprek van vriend tot vriend als dichtvorm.

Deze opvatting van dichten als spreken van persoon tot persoon geeft aanleiding tot wat men wel Poésie Parlante noemt. Daarin worden weliswaar traditionele metrische en rijmende vormen gehanteerd, maar de verheven poëtische dictie blijft achterwege en wordt vervangen door sterk bij de spreektaal aanleunend taalgebruik. Ook de thema's komen doorgaans uit het alledaagse leven of uit de actualiteit van het Interbellum. De toon is ironisch of sarcastisch. De dichter als de non-conformistische  'vent '.

Welke Vlamingen sloten zich aan bij Forum?

In Forum ook de Vlamingen Jan van Nijlen en Richard Minne. Met hun naar vorm traditionele poëzie, maar vooral met oog voor het alledaagse, vonden deze Vlaamse dichters makkelijk aansluiting bij Forum. Beter dan bij het sterk door het humanitair-expressionisme bepaalde Vlaamse literaire klimaat van daarvoor.

Het proza tijdens het Interbellum

Staat het proza van tijdens en na WO1 in het teken van naturalisme of realisme?

De verhalen en romans die bij de doorsnee lezen tijdens de jaren na de Eerste Wereldoorlog het populairst waren, stonden duidelijk in de traditie van het naturalisme, een stroming die doorgaans geassocieerd werd met wetenschappelijke ambitie, determinisme en pessimisme. Niet alle schrijvers gebruikten elk kenmerk. Het werk wordt dan ook wel eens gelabeld als realisme.

Dit naturalisme, realisme, wordt ook wel realistische proza genoemd. Welke kenmerken heeft het?

- Ze pretenderen een helder venster te bieden op de werkelijkheid, dat effect wordt bereikt door uitvoerige, gedetailleerde beschrijving van heb ik koor in het uiterlijk van de personages.
- De psychologie, de gedachten en gevoelens van de personages krijgen naar ruim aandacht.
- Er wordt gebruik gemaakt van interne vocalisatie en de vrije indirecte rede.
- Soms een morele boodschap, soms een happy-ending. Al gaat men de treurig aspecten van het leven zeker niet uit de weg.

Welke schrijvers worden gelezen? Hoezo nu vrouwen?

Louis Couperus, Stijn Streuvels worden gelezen maar ook romanciers als Herman Robbers en Ina Boudier Bakker met Klopt op de deur, 1930.

Er komen meer vrouwelijke schrijvers zoals Margot Scharten-Antink en Top Naef. Feminisme, groei opgeleide middenklasse , zo groeide het leger vrouwelijke schrijfsters met namen als Emmy van Lokhorst, Jeanne van Schaik-Willing en de succes schrijfster Willy Corsari pseudoniem van Douwes-Schmidt. Eerst werden ze voor vol aangezien maar later ondergebracht in de categorie damesroman. Het is niet artistiek genoeg.

Vertel over de plaats van de streekroman. Noem schrijvers.

Populair was ook de streekroman, een andere vorm van realistische proza. Een beeld van het leven binnen een landelijke gemeenschap. Het had een opvoedende, morele functie: Via een geïdealiseerde visie op de traditionele platteland, dat doorgaans scherp geconstateerd wordt met de moderne stad, bevestigt het de conventionele maatschappelijke, morele waarden. Herman de Man en Antoon Coolen, in Vlaanderen Felix Timmermans en Ernest Claes. Met levendigheid en humor mikken ze op een groot lezerspubliek.

Wat was Forum ook al weer?

Forum was een Nederlands-Vlaams literair tijdschrift dat van 1932 tot 1935 verscheen.

Forum werd opgericht door de Nederlandse auteurs Menno ter Braak en E. du Perron en de Vlaamse schrijver Maurice Roelants. Het blad groeide vrijwel onmiddellijk uit tot het belangrijkste literaire tijdschrift tussen de wereldoorlogen en behield zijn belang nog tot lang daarna, hoewel het maar vier jaar heeft bestaan.

Wat schrijft Forum over deze genre's

Forum stelt: geen opbouwende kritiek, geen referaten over boeken, maar ontmoetingen met boeken; onder dat motto durven wij een polemische houding te verantwoorden. Het gaat de redacteuren niet om een academisch uiteenzetting over literaire vormen of om lectuur voorlichting in middlebrow-stijl, maar om een strijdvaardige confrontatie met de ideeën die een boek uitdraagt.

Wat is het oordeel dat Forum velt over proza?

De oorspronkelijkheid en authenticiteit van een auteur en met diens afkeer van klassieke vormschoonheid, maar bij de beoordeling daarvan blijft die individuele inschatting van de criticus een cruciale rol spelen.

Bij voorkeur geen realistische proza, geen huiskamer of damesroman: te uitvoerig, stilistisch ouderwets en thematisch te weinig belangwekkend. Wel waardering voor het werk van Bordewijk met romans als Blokken, Knorrende beesten en Bint. Een beknopte stijl, groteske metaforen en een sterke persoonlijkheid.

In welk genre valt de roman Eva van Carrie van Bruggen? Waar gaat dit boek over?

Het net beschreven modernistische romangenre wordt wel aangeduid als bewustzijnsromans. Eva van Carrie van Bruggen, 1927 in Eva volgt elk hoofdstuk de bewustzijnstroom van het hoofdpersonage. Zij is op zoek naar haar eigen identiteit en naar een visie op de zin van het leven, Jodendom, socialisme, seksualiteit.

Vertel over Ter Braak, Du Perron en Vestdijk.

Ter Braak en Du Perron zijn vooral als essayist. Ter Braak schrijft ook Hampton Court en Dr. Dumay verliest, 1933, Perron schrijft Het land van herkomst, 1935, een autobiografische roman. Parijs en Indonesië. En Jane.

Simon Vestdijk wordt beschouwd als de grootste schat. Naast al van historische romans publiceerde hij een aantal psychologische romans die aansluiten bij het modernisme. De achtdelige autobiografische Anton Wachter cyclus (1934-1960), Else Böhler, Duitsch dienstmeisje en Meneer Visser's hellevaart uit 1936.

Wat gebeurde er in Vlaanderen? Noem een schrijver (schrijver van Elias) en zijn roman en vertel over hun positionering.

In Vlaanderen Maurice Gilliams met zijn roman Elias of het gevecht met de nachtegalen. Ze namen afstand van de beperkingen van de regionale proza en situeerden romans geregeld in de stad - in plaats van op het platteland, stelden psychologische en ethische vraagstukken centraal - in plaats van oppervlakkige types en kleurrijke anekdotes, voerden geregeld een ik-verteller op, en sloten qua taalgebruik meer aan bij het Noorden dan het dialectisch gekleurde register van veel van hun landgenoten.

Noem drie andere Vlamingen en vertel iets over ze.

Naast Maurice Roelandts met Komen en Gaan 1927, Willem Elsschot en Gerard Walschap (weekblad Hooger Leven).

Wat schrijft Walschap over de roman?

Walschap schrijft: tenslotte blijft er niets anders over dan het eerste zinsdeeltje, de kern van al de definities: de roman is een verhaal, interpolaties van beschouwingen, mijmeringen of beschrijvingen hebben met een verhaal niets te maken.

Vertel over de ontdekking van Elsschot door Forum

Forum ontdekt Elsschot begin jaren 30, publiceert zijn jeugdverzen (poésie parlante) en bracht de voorpublicatie van zijn autobiografische roman Kaas. Zijn voorkeur voor het gewone woord en de combinatie van ironie en gevoeligheid maken hem aantrekkelijk. Tijdgenoten zijn Greshoff, Bordewijk, Nescio en Arthur van Schendel. Ze construeerden een literair-historische voorgeschiedenis die ze terugvoerden tot Multatuli, waarbij ze de beweging van 80 strategisch buiten beschouwing lieten.

Hoe eindigt Forum?

Forum splitst vanaf 1934 in een Nederlandse en Vlaamse afdeling. Elsschot moet zijn roman Tsjip, 34 aan de Vlaamse redactie aanbieden. Er komt discussie over zijn kritiek op het katholicisme. Dat zou in Nederland niet plaatsvinden. Uiteindelijk kunnen de twee afdelingen niet samen blijven bestaan en wordt het opgeheven. Ondanks dat pessimistisch is, blijvende door de medewerkers gehuld de opvattingen nog lang invloedrijk. Het gedachtegoed kwam terug in het oude tijdschrift Groot Nederland (1903 - 1944) waarvan gerechtshof en Vestdijk belangrijke redacteuren werden.

Tot slot

De oorlog, de Holocaust, de dreiging van de oorlog maakte veel indruk. In de jaren hierna ging mijn experimenteren met nieuwe vormen en ideeën.

Nu komen de vragen uit de webpagina van Letterkunde.

Vertel wat meer over Willem Elsschot.

Debuteert rond 1900 als dichter in de stijl van 80. Vila des Roses, 1913, vertoont overeenkomsten met het realistische, maar onderscheidde zich in de ogen van critici door een sobere stijl en een ironische inslag. Zo ook de dorpsroman De Verlossing. Met Lijmen komt Elsschot zelf met vernieuwing: hij voert voor het eerst de harde zaken man op en kiest voor een ik-verteller.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo