Bijnier dysfunctie
15 belangrijke vragen over Bijnier dysfunctie
- Hoe groot is een normale bijnier?
- Waar ligt de bijnier?
- Welke kleur heeft de bijnierschors?
- Welke kleur heeft het bijniermerg?
- 4-5 cm
- middenin het retroperitoneale vet
- Geel, door aanwezigheid lipiden
- Roodbruin
- Welk deel van de bijnier is verantwoordelijk voor de productie van cortisol?
- Hoe heet de zone waar dit gebeurt?
- Hoe doen cellen in deze zone dit?
- Welke cellen produceren aldosteron?
- In welke zone worden bijnierandrogenen gemaakt?
- Schors
- Cortisol wordt geproduceerd uit de middelste en grootste zone van de bijnierschors, de zogenaamde zona fasciculata.
- Stimulatie van ACTH-receptoren > productie cortisol
- De buitenste zone van de bijnierschors, de zona glomerulosa, bevat de stamcellen en aldosteron-producerende cellen.
- zona reticularis, maakt bijnierandrogenen, die als precursor dienen voor androgenen elders in het lichaam. Ook dit staat onder invloed van ACTH.
- Welk enzym zorgt voor de uiteindelijke omzetting naar aldosteron?
- Welk enzym zorgt voor de uiteindelijke omzetting naar cortisol?
- CYP11B2
- CYP11B1
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
De binnenste zone van de bijnierschors is niet aanwezig bij geboorte en ontwikkelt zich pas rond de leeftijd van 5-8 jaar. Dit proces wordt ook wel adrenarche genoemd.
Wat is het fysiologische gevolg van deze adrenarche?
- Hoeveel invloed heeft ACTH op de aldosteronproductie?
- Welke stof is verantwoordelijk voor de rest?
- Ca. 10%
- Angiotensine II
- Wat zorgt voor ACTH stimulatie?
- Hoe wordt negatieve feedback op dit proces gereguleerd?
- CRH (corticotrophin releasing hormone) uit hypothalamus stimuleert ACTH afgifte uit corticotrofe cellen van hypofyse
- cortisol remt direct CRH en ACTH afgifte
Bij welke ziektebeelden kunnen glucocorticoïden als lokale en/of systemische behandeling worden voorgeschreven?
Huideczeem
Psoriasis
Astma
Chronische bronchitis / COPD
Bijnierschorsinsufficiëntie
Chronische rhinitis
Na orgaantransplantatie
Systemische Lupus Erythematosus
Vasculitis
Maligne lymfoom
Acute leukemie
Hersenoedeem
Allergische reactie / anafylaxie
Jicht
Reumatoïde artritis
Inflammatoire darmziekte (M. Crohn of colitis ulcerosa)
Nefrotisch syndroom
Multipele sclerose
Uveitis
Hypercalciëmie
Vroeggeboorte
Welke diagnostische testen zet je als huisarts in bij vermoeden endogeen hypercortisolisme?
- Cortisol na 1mg dexamethason suppressietest.
- Midnight speeksel cortisol.
- 24-uurs urine op cortisol.
Wat zijn mogelijke oorzaken van het syndroom van Cushing?
Binnen de endogene oorzaken is er een verdeling tussen ACTH-afhankelijke en ACTH-onafhankelijke ziektes.
- Exogene oorzaken: meest voorkomend, meestal gevolg van medicatie met glucocorticoïde eigenschappen.
- Bekende voorbeelden hiervan zijn prednis(ol)on, dexamethason, hydrocortison (=cortisol), cortison acetaat, beclomethason of triamcinolon.
- Alleen bij (hydro)cortison zal cortisol verhoogd zijn in bloed, andere medicijnen worden niet als zodanig herkend in bloedmetingen.
Wat is de oorzaak van hypercortisolisme met een normaal ACTH?
Wat is de meest voorkomende oorzaak van ACTH-afhankelijk hypercortisolisme?
Hoe diagnosticeren we een hypofyse-adenoom?
- MRI: deze is niet gevoelig genoeg voor kleine adenomen (<3mm).
- sinus petrosus sampling: Hierbij worden via de beide venae femorales catheters opgevoerd tot in de sinus petrosus inferior, het veneuze drainage gebied van de hypofyse. In plasma monsters, verkregen uit deze catheters en uit een perifere vene voor en na toedienen van CRH wordt ACTH bepaald.
Hoe weten we of er bij sinus petrosus sampling sprake is van hypofyse adenoom?
- centrale-perifere ACTH gradiënt: ACTH niveaus t.p.v. de hypofyse hoger dan in de circulatie.
Indien er een ectopische ACTH productie is (bijvoorbeeld uit een neuroendocriene tumor in de long) dan zouden de perifere waardes en die in de sinus petrosus ongeveer gelijk zijn.
- hogere ACTH waardes in de rechter sinus petrosus inferior t.a.v. links suggereren dat het 'invisible' adenoma rechts zit. Echter vanwege anatomische varianten in de veneuze afvloed van de hypofyse mag hier NIET van uitgegaan worden.
Hoe behandel je een hypofyse adenoom?
- Met medicijnen die op bijnierniveau de cortisolproductie remmen
- Alhoewel dit het oorzakelijke probleem niet wegneemt, kunnen normale cortisolconcentraties en afname van klachten verkregen worden op deze manier.
- 2 meest gebruikte opties: ketoconazol en metopiron.
- transsfenoïdale adenomectomie. Hierbij wordt er een incisie onder de bovenlip gemaakt en via de neusholte een weg naar de sinus sphenoidalis gemaakt.
Hierna neemt de neurochirurg het over waar hij in het dak van de sinus sphenoidalis boort om bij de hypofyse te komen. Onder microscopisch zicht probeert de neurochirurg vervolgens een selectieve resectie van het adenoom te verrichten
- Wat is een Addison crisis bij bijnierschorsinsuffciëntie?
- Wanneer kan dit optreden?
- Op welke symptomen let je hierbij?
- Hoe behandel je het?
- Levensbedreigend tekort aan cortisol
- Bij ernstige stress zoals een operatie of psychische stress
- koude, moe, lage bloeddruk en duizeligheid
- hoge dosis corticosteroïdinjectie, of extra pillen als je er vroeg bij bent
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden