Startpagina / Samenvattingen / Kern van het internationaal publiekrecht / internationale-staten-organisaties

Subjecten van het internationale recht

49 belangrijke vragen over Subjecten van het internationale recht

Wat zijn de criteria om rechtssubjectiviteit vast te stellen

Er zijn in het internationale recht geen geschreven bepalingen waarin vastgesteld wordt wie rechtssubjectiviteit bezit, maar aangenomen wordt dat subjecten rechtssubjectiviteit bezitten, indien zij internationale bevoegdheden, rechten of plichten bezitten. Wie rechtssubjectiviteit bezit wordt bepaald door politieke overwegingen, maar ook door het effectiviteitsbeginsel

De betekenis van soevereiniteit in internationale context

1. verbod van geweld
2.verbod van interventie ( beginsel van non-interventie) ( het niet teveel mogen bemoeien met andere staten) inmengen is verboden
3.verbod van schade toe te brengen aan anderen staten. (bv handelsbetrekkingen blokken) dan breng je namelijk schade aan de staat.
4 Immuniteit ( vertegenwoordigers van een staat die van een andere staat die genieten van een immuniteit) bv diplomatieke bescherming.

In welke gevallen mag de rechtsmacht van een staat worden aangenomen?

aanknopingspunten/ grondslagen voor rechtsmacht:
-Territorialiteitsbeginsel ( grondgebied) t.a.v van personen of gebeurtenissen in het buitenland
-Nationaliteitsbeginsel ( personaliteit) dan geef je alle mensen in jouw land nationaliteit. (het uitoefenen van gezag over onderdanen, onafhankelijk van hun verblijfplaats)
-Beschermingsbeginsel ( dan knoop je de rechtsmacht van je van je staat aan en bepaald doel). bv VS overheid privacy ( doel= beschermen van de veiligheidsdienst). vb terroristen, staatsgeheimen.
-Universitaliteitsbeginsel (bij internationale misdrijven, genocide, volkerenmoord).
Doel: er is een bepaald doel dat universeel bescherming verdient.

Wat zijn volgens Nollkaemper de voorwaarden, wil een internationale organisatie tot stand komen

Internationale organisaties worden opgericht bij een verdrag. Of een samenwerkingsverband tussen staten een internationale organisatie is, wordt bepaald door een aantal feitelijke criteria, namelijk door: de aanwezigheid van een permanent orgaan met zelfstandige bevoegdheden dat los van de lidstaten in eigen hoedanigheid kan optreden

Waarom is Amnesty International geen internationale organisatie

Amnesty International is een NGO. Een dergelijke organisatie is niet opgericht door staten, maar door particulier initiatief

Op dit moment zijn 193 staten lid van de VN, een van de staten die geen lid is van deze internationale organisatie is Taiwan. Sinds 1971 - toen deze staat uit de VN stapte - is het niet meer vertegenwoordigd. Taiwan heeft sindsdien geprobeerd om weer lid te worden. Waarom wordt Taiwan niet als lid toegelaten (uitleg aan de hand van de procedure van toetreding)

In de VN worden nieuwe leden toegelaten bij besluit van de Algemene Vergadering op aanbeveling van de Veiligheidsraad (artikel 4 lid 2 VN-Handvest). Dit besluit vereist een tweederdemeerderheid van de aanwezige leden (artike 18 lid 2 Handvest). De rol van de Veiligheidsraad betekent dat een permanent lid van de Veiligheidsraad door middel van vetorecht de toetreding van een nieuw lid kan voorkomen. China is een van de permanente leden van de Veiligheidsraad en aanzien China Taiwan niet erkent, is de kans erg klein dat zij zal toestemmen met toetreding van Taiwan tot de VN

Welke functionele ECOSOC organen zijn er (zie officiële website van de Verenigde Naties) / ecosoc = economic and social council

commissie inzake de Positie van Vrouwen
commissie Rechten van de Mens
commissie Verdovende Middelen
commissie Statistiek
commissie Bevolking en Ontwikkeling
commissie Duurzame Ontwikkeling

Aan welk orgaan moet Unicef verantwoording afleggen

De Algemene Vergadering (van de VN)

Hoe wordt beoordeeld of een nieuwe staat tot stand is gekomen

- indien deze effectief gezag uitoefent
- over een bepaald grondgebied
- met een bevolking
- legaliteit (totstandkoming mag niet in strijd zijn met fundamentele regels van internationaal recht)
- het beginsel van zelfbeschikking
- erkenning door andere staten (geen voorwaarde, declaratoir karakter)

Wat is externe zelfbeschikking en in welke gevallen bestaat het

het recht van een volk op het stichten van een eigen staat (geldt slechts voor gekoloniseerde volken en bezette/overheerste volken)
1. volkeren onderworpen aan kolonisatie (effectiviteitsbeginsel niet vereist)
2. volkeren onderworpen aan buitenlandse bezetting of overheersing (Palestina)
- uitzondering: intern frustreren, dan recht op externe zelfbeschikking (bv Nederlandse erkenning Kosovo aanvaard)
- onderdrukking leidt niet tot externe zelfbeschikking

Waaruit blijkt in de rechtspraktijk het declaratoire karakter van erkenning

dat in meerdere gevallen staten om politieke redenen hebben geweigerd een andere entiteit als staat te erkennen, maar wel gebonden achten aan de beginselen van internationaal recht

Erkenning vindt plaats op basis van

- criteria (effectief gezag, over een bepaald gebied, met een bevolking)
- beginsel van legaliteit
(let wel: soms politieke belangen bij erkenning terwijl nog niet aan voorwaarden wordt voldaan. Ook andersom, wel voldoen, toch weigering erkenning. voorbeeld daarvan DDR pas door Nederland in 1973 erkend)
- aanvullende voorwaarden van EU-lidstaten: respect voor bepalingen VN-Handvest + verplichtingen slotakte Helsinki 1975

Statenopvolging vindt plaats door middel van

- door voortzetting van de oude staat (uiteenvallen van een staat, met overblijvende staat. voorbeeld Sovjet-Unie -> Russische Federatie)
- door staten opvolging

Wat betreft het recht van statenopvolging

- grenzen (beginsel van uti possidetis iuris: staat blijft gebonden aan bestaande grenzen)
- verdragen (clean slate beginsel, nieuwe staat niet automatisch gebonden aan verdragen van voorganger/ beginsel van continuïteit: verdragen bindend voor de opvolger)
- nationaliteit (afhankelijk wetgeving voorgangersstaat en opvolgende staat, verkrijgen respectievelijk behouden of verliezen nationaliteit)
- bezittingen (eigendom gaat over: roerende en onroerende goederen + rechten)
- lidmaatschap internationale organisaties (bij samenvoeging gaat lidmaatschap over. Bij vormen nieuwe staten: aanvragen lidmaatschap)
- aansprakelijkheid (gaat niet over. Echter bij aanvaarden illegale handelingen, gaat aansprakelijkheid voor de handelingen over)

Voorbeelden van internationale organisaties/intergouvernementale organisaties

- Europese Unie (EU)
- Verenigde Naties (VN)
- Raad van Europa
- OVSE
- OESO
- Benelux

Verschil tussen staten en internationale organisaties/intergouvernementale organisaties

1) positie van internationale organisatie komt voort uit de functies die staten aan de organisatie toedelen (dus niet uit controle grondgebied en bevolking). Dat maakt dat een groot deel van het internationale publiekrecht niet zonder meer kan worden toegepast op internationale organisaties (internationaal publiekrecht immers ontwikkeld voor staten)
2) internationaal recht regelt in detail de interne inrichting van internationale organisaties. Internationaal recht laat de interne organisatie van staten over aan nationaal recht

Alle internationale organisaties kennen organen die namens de organisatie optreden. Welke 3 typen organen kunnen worden onderscheiden

1. organen die bestaan uit leden (staten/andere organisaties). Bepalen beleid en kunnen (al dan niet bindende) besluiten nemen
2. organen die de bevolkingen van de leden vertegenwoordigen (vertegenwoordigers van nationale parlemente)
3. onafhankelijke organen (tribunalen en secretariaten). voorbeeld: Handvest Verenigde Naties -> het Internationaal Gerechtshof en het secretariaat. Artikel 100 secretariaat bestaat uit onafhankelijke ambtenaren

Bevoegdheidstoekenning internationale organisaties door middel van

- attributiebeginsel = beginsel van bevoegdheidstoekenning
- specialiteitsbeginsel = bevoegdheden verbonden aan een doel (kijken naar field of activity of area of competence)
- geïmpliceerde bevoegdheden/impliciete bevoegdheden/externe bevoegdheid = feitelijke bevoegdheden

Bevoegdheden Europese Unie

op basis van attributiebeginsel (handelen voor zover aan haar bij verdrag bevoegdheden zijn verleend) artikel 13 VEU

Wat is het beginsel van soevereiniteitsgelijkheid van staten

dat elk lid één stem heeft (soms door politiek of economisch gewicht bijzondere stemverdeling)

Verschil rol Internationaal Gerechtshof (VN/even checken of dit juist is) en die van het Hof van Justitie van de EU

Internationaal Gerechtshof niet bevoegd tot een algemene wetmatigheidstoets van de besluiten van organen van de VN en rechtsvragen kunnen slechts worden beoordeeld en incidentele vragen in interstatelijke procedures

Waarmee hangt het gebrek aan democratisch en rechtsstatelijk karakter van internationale organisaties direct samen

- met het feit dat democratie en rechtsstatelijkheid geen wereldwijd aanvaarde normen zijn (hetzelfde geldt voor internationale tribunalen)

Inhoud rechtssubjectiviteit kan betekenen

- rechtshandeling verrichten
- rechten bezitten
- afdwingen rechten (bv procedure bij internationaal tribunaal)
- verplichtingen hebben
- aansprakelijkheid bij schending verplichtingen

Internationale rechtsorde bepaalt wie rechtssubjecten zijn (niet de nationale rechtsorde) Hoe wordt dat bepaald?

- dat gebeurt niet aan de hand van bepalingen (zoals binnen het nationale recht op grond van wettelijke bepalingen geschiedt)
- politieke overwegingen liggen daaraan ten grondslag
- effectiviteitsbeginsel
- erkenning

De staat is grondlegger van de internationale rechtsorde

de staat is een centraal rechtssubject

Internationale organisaties bezitten

- rechtspersoonlijkheid
- zelfstandige bevoegdheden
- rechten
- verplichtingen
en
- functioneren niet los van staten (voorbeeld VN-veiligheidsraad kan in reactie op een burgeroorlog niet meer doen dan de leden - staten - toestaan
- in juridisch opzicht: wel los van de leden (staten)

Door welk beginsel worden bevoegdheden, rechten en plichten voor Internationale organisaties beheerst

specialiteitsbeginsel (uitdrukkelijk toegekende bevoegdheden, rechten en plichten/ geen algemene)

Wat is zelfregulering door multinationale ondernemingen/transnationale ondernemingen

dat zij de inhoud van internationale richtlijnen hebben overgenomen in interne regels

Wijzen van totstandkoming nieuwe staten

- afscheiding (bv na kolonisatie. bv Suriname. Of België van Nederland in 1830)
- ontbinding (uiteenvallen, vb Socialistische Republiek Joegoslavië)
- aaneensluiting, 2 vormen: absorptie (DDR in BRD) en twee zelfstandige staten tot 1 staat: Noord-Jemen en Zuid-Jemen

Grondslagen voor de titel van grondgebied

- ontdekking (terra nullius)
- effectieve bezetting (effectief overheidsgezag)
- bij verdrag(en) (cessie)

Nederland heeft geen internationaal rechtssubjectiviteit. Internationaal recht gaat immers uit van de eenheid van staat, dus wie heeft rechtssubjectiviteit

Koninkrijk der Nederlanden heeft internationale rechtssubjectiviteit

Juridische relevantie van erkenning van staten

- bij de beoordeling (presumptie van tribunaal: als staten weigeren te erkennen, dan gaat tribunaal ervan uit dat entiteit niet voldoet aan de gestelde criteria voor erkenning)
- geeft praktische betekenis aan de rechtssubjectiviteit van de staat (participatie in de internationale rechtsorde beperkt)
- kan correctief effect hebben (niet voldoen aan feitelijke criteria, maar als gevolg van erkenning toch effectief gezag uitoefenen)

Of verdragen al dan niet overgaan bij statenopvolging

- clean slate beginsel (bij kolonisatie)
- beginsel van continuïteit
(bij fusie worden verdragen overgenomen)

Internationale organisaties, welk recht?

- internationaal recht regelt de inrichting van internationale organisaties
- eigen rechtspersoonlijkheid brengt met zich mee dat het interne recht is afgescheiden van de algemene internationale rechtsorde. Zij vormen eigen rechtsordes binnen de algemeen internationale rechtsorde

Welke zijn de gespecialiseerde organisaties van de VN (op grond van artikel 57 VN-Handvest)

-WHO (world Health organisation)
- FAO
- ICAO
- IMO internationaal monetair fonds
- wereldbank

Wanneer zijn verdragen van toepassing op internationale organisaties

- voor zover de organisaties partij zijn bij verdragen
- of indien zij verdrag eenzijdig hebben aanvaard

Checks and Balances binnen de EU

- politieke controle door Parlement op de Europese commissie
- wetmatigheidstoets door Hof van Justitie (geldt bij VN niet voor het Internationale Gerechtshof)

Procedure toetreden tot internationale organen

- in het algemeen beslissen zittende leden tot toelating van nieuwe leden
- bv bij VN kan één permanent lid van de Veiligheidsraad vetorecht gebruiken

Spanning tussen juridische zelfstandigheid van de internationale organisaties en dat de organisatie alleen kan doen wat de leden (staten) toelaten

aansprakelijkheid voor een handeling van een organisatie leidt tot aansprakelijkheid van de organisatie én de lidstaten

Internationale organisaties hebben een beperktere bevoegdheid dan staten

- rechtspolitieke grondslag daartoe: bescherming soevereiniteit staten

Attributiebeginsel in het kader van EU

overdragen van bevoegdheden. Reikwijdte en bevoegdheden. Voorbeeld artikel 13 VEU

Hoe bepaal je of een organisatie bepaalde bevoegdheden heeft

kijken naar 'field of activity' of naar 'area of competence'
datgene wat door dat staten is toegekend aan de organisatie

Vorm van uitbreiding van bevoegdheden van internationale organisaties

- geïmpliceerde bevoegdheden
- op basis van de praktijk/ontwikkeling in de praktijk / = feitelijke uitoefening van de bevoegdheden. bv artikel 39 VN-Handvest
- de resterende bevoegdheden van lidstaten zelf. Lidstaten blijven bevoegd zelf beleid te voeren en wetgeving vast te stellen (niet mogelijk indien de lidstaten exclusieve bevoegdheden aan de organisatie hebben overgedragen, bv artikel 127 lid 2 VWEU

Besluitvorming door Internationale organisaties (besluiten)

- mbt interne organisatie
- mbt inhoud (al dan niet verbindend)
- ogv soevereine gelijkheid of ogv politiek of economisch gewicht, of meeste geld meeste stemmen
- ogv unanimiteit, consensus, meerderheidsbesluiten

Wat zijn de instellingen van de EU (artikel 13 EU-verdrag)

- Europese raad (soort van regeringsfunctie)
- de Raad (van ministers) (regeringsfunctie + wetgevende functie)
- de Europese Commissie (initiatief van wetgeving, toezicht op naleving europees recht, beslissingen bv op mededingingsrecht)
- het Europese Parlement (door burgers gekozen, medewetgevende bevoegdheden, budgettaire + controlerende bevoegdheden)
- het Hof van Justitie

Samenwerkingsverband tussen staten = een internationale organisatie met rechtspersoonlijkheid. Criteria voor rechtspersoonlijkheid:

- sprake van tenminste één permanent orgaan
- met zelfstandige bevoegdheden
- kan in eigen hoedanigheid (los van staten/leden) optreden- soms rechtspersoonlijkheid uitdrukkelijk in een bepaling vastgelegd. voorbeelden: artikel 47 VEU en artikel 4 Statuut Internationaal Strafhof

Wat is objectieve rechtspersoonlijkheid / rechtssubjectiviteit van internationale organisaties kan objectief van aard zijn

- dat zij gelding heeft tegenover alle staten (en andere organisaties, denk aan VN)

2 voorwaarden voor toetreden van de EU (internationale organisatie) tot een andere organisatie

1. EU moet op grond van intern recht daartoe bevoegd zijn
2. oprichtingsverdrag van de andere organisatie moet voor toetreding EU openstaan. Bv de EU kan géén lid zijn van Internationaal Monetair Fonds (IMF). In een dergelijk geval moeten de EU-lidstaten zoveel mogelijk met één stem naar buiten treden

Definitie multinationale onderneming?

Multinationale ondernemingen zijn ondernemingen die in meer dan één staat economisch actief zijn.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Kern van het internationaal publiekrecht | 9789089749390

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.