Startpagina / Samenvattingen / Klinische neuropsychologie / luria-verwerking-primair

Klinische neuropsychologie: een historische schets - Luria: een globaal model

Q: Wie is Alexandr Luria (1902-1977)? Wat is zijn gedachtegoed?

Luria: Hij vatte de hersenen-als-geheel op als een complex functioneel systeem waarbinnen diverse subsystemen een eigen bijdrage leveren aan het geheel van activiteiten. Subsystemen: ontstaan tijdens de ontwikkeling tussen het kind en zijn omgeving veranderen door leerprocessen kunnen mv strategieen kunnen deze subsytemen taken overnemen om hetzelfde doel te bereiken Functioneel systeem van de hersenen-als-geheel: Is buitengewoon flexibel en adaptief

34 belangrijke vragen over Klinische neuropsychologie: een historische schets - Luria: een globaal model

Waarom is Luria van belang in de neuropsychologie?

Hij probeerde een synthese te maken van de op dat moment bestaande neuro(psycho)logische feiten en theorieën, en integreerde die met zijn talloze eigen klinische waarnemingen bij soldaten die in WOII hersenletsel hadden opgelopen. Daarnaast behoorden hij en zijn medewerkers tot de eersten die zich intensief met revalidatie van patiënten met functiestoornissen bezighielden en zich daarbij lieten leiden door neuropsychologische theorie en diagnostiek.

Waartussen zocht Luria een evenwicht?

Tussen holistische en lokalisationistische opvattingen.

Wat is de bijdrage van Luria aan de hedendaagse neuropsychologie

. Luria: meest invloedrijke psycholoog vorige eeuw. Klinische waarnemingen (slachtoffers 2e WO) integreren in toen geldende theorieën.
Gaf ook een functionele architectuur vd hersenen.
Drie globale indelingen:
1. drie voortdurend interacterende functionele eenheden (units), gerelateerd aan respectievelijk subcorticale(waakzaamheid), posterieure(cognitieve infoverwerking) en anterieure(organisatie gedrag) hersengebieden
2. drie hierarchisch geordende niveaus van verwerking, gerelateerd aan primaire, secundaire en tertiaire 'zones' in de hersenen.
3. gedrag dat wel of niet gereguleerd wordt door taalprocessen, gerelateerd aan respectievelijk de linker- en de rechterhemisfeer.

Wie is Alexandr Luria (1902-1977)?
Wat is zijn gedachtegoed?

Luria:
Hij vatte de hersenen-als-geheel op als een complex functioneel systeem waarbinnen diverse subsystemen een eigen bijdrage leveren aan het geheel van activiteiten.

Subsystemen:

ontstaan tijdens de ontwikkeling tussen het kind en zijn omgeving
veranderen door leerprocessen
kunnen mv strategieen kunnen deze subsytemen taken overnemen om hetzelfde doel te bereiken

Functioneel systeem van de hersenen-als-geheel:

Is buitengewoon flexibel en adaptief

Wat waren de opvattingen van Luria?

Hersenen zijn één complex functioneel systeem met verschillende subystemen
Subsystemen ontstaan tijdens de ontwikkeling
Systemen zijn flexibel en adaptief
Functionele architectuur:

3 functionele units:

activatie - subcorticaal
input - posterieur
output - anterieur

3 niveaus van verwerking - primair, secundair, tertiair
taalprocessen links

Wat was de zienswijze van Luria t.a.v. De hersenen?

Hij vatte dit op als een complex systeem waarbij verschillende subsystemen een eigen bijdrage leverde aan de gezamenlijke activiteit.

Welke 3 globale indelingen gebruikte Luria om de functionele architectuur van de hersenen samen te vatten

3 voortdurend interacterende eenheden (units) : subcorticale (activatie), posterieur(achterste) en anterieur (voorste) gebieden

3 hierarchiese geordende niveaus van verwerking gerelateerd aan de primaire,secundaire en tertiare gebieden

gedrag wel of niet gereguleerd door taalprocessen geralteerd aan linker of rechter hersenhelft

Waarin zijn de opvattingen van Luria holistisch?

Op grond van het gedragsresultaat kunnen geen conclusies getrokken worden over de verantwoordelijke subsystemen en de intactheid of beschadigingen van hersengebieden.

Wat waren Luria's holistisch getinte beginselen?

1. Diverse subsystemen leveren eigen bijdrage aan gezamenlijke activiteit.
2. Functionele subsystemen ontstaan door interacties tijdens de ontwikkeling tussen het kind en zijn omgeving.
3. Functioneel systeem van hersenen-als-geheel is flexibel en adaptief; als gedragsdoel niet op een bepaalde manier bereikt kan worden, kan met inzet van andere subsystemen hetzelfde einddoel gerealiseerd worden.
4. Op grond van het gedragsresultaat of gedragsstoornis kan men nooit rechtstreeks conclusies trekken over de verantwoordelijke subsystemen.

Welke functies hebben volgens Luria de primaire, secundaire en tertiaire zones?

Primair (projectiegebieden) - verwerking van oppervlakkige kenmerken, aansturing van specifieke delen van het lichaam
Secundair: betekenisverlening, voorbereiding van motoriek
Tertiair: multimodale integratie, planning en evaluatie

Wat was volgens Luria zo bijzonder aan het systeem van de hersenen?

Dat het flexibel en adaptief is. Waar een taak door omstandigheden niet geleerd kan worden, wordt dit d.m.v andere systemen alsnog aangeleerd.

Welke functies zaten volgens Luria links en rechts in de hersenen?

Links: taal en spraak
Rechts: hemineglect

Waarin zijn de opvattingen van Luria lokationistisch?

Na analyse van een gedragsstoornis kunnen specifieke gestoorde factoren worden onderscheiden, welke kunnen worden gekoppeld aan hersengebieden.

Wat waren Luria's lokalistionistische opvattingen?

1. Door symptoom- en syndroomanalyse kan er een specifiek gestoorde factor aangetoond worden.
2. ieder hersengebied kan dan gekoppeld worden aan een of meer van dergelijke specifieke factoren.

Wat zijn de primaire ,secundaire en tertiare zones in de eenheden van Luria

primaire zones, projectiegebieden van zintuigen en motoriek, oppervlakkige fysieke kenmerken, deze grenzen in de tweede eenheid aan secundaire zones en de diepere verwerking vindt plaats in de derde eenheid waarbij de tertiare zones grenzen aan de secundaire

Welke indeling van functionele architectuur hanteerde Luria?

Onderstaande drie units communiceren continu:
1. Subcorticale hersengebieden: reguleren waakzaamheid en aandacht - stoornissen door letsel aan hersenstam, diëncefalon en mediale gebieden van grote hersenen.
2. Posterieure hersengebieden: cognitieve informatieverwerking - waarneming, verwerking en opslag. Stoornissen door letsels achter centrale fissuur, posterieure gebieden en laterale cortex.
3. Anterieure hersengebieden; organiseren het gedrag. Planning, regulatie en monitoring. Stoornissen door letsels voor centrale fissuur, (pre)motorische en prefrontale cortex.

Binnen elke unit van Luria zijn er drie hiërarchisch geordende verwerkingsniveaus (topologische representatie). Welke?

1. Opmerken - De primaire zone; 1) centra voor zintuiglijke informatie, oppervlakkige fysieke kenmerken 2) modaliteitsspecifieke gebieden; zintuigen en motoriek.
2. Verwerken, interpreteren - De secundaire zone: verwerken informatie en betekenisgeven
3. Integreren - De tertiaire zone; 1)meest specifiekmenselijke structuren. 2) multimodale en cognitieve integratie, vormen van intenties, plannen en evalueren van eigen gedrag, motoriek voorbereiden.

Waar legde Luria de meeste nadruk op voor de regulatie van cognitieve, emotionele en planningsfuncties?
Wat was de conclusie hiervan voor hem mbt de hersenhelften?

Luria legde de meeste nadruk op de verreikende betekenis van taal en met name internal speech.
de taaldominante hemisfeer werd hierdoor voor hem de dominante hemisfeer
door erfelijke factoren is bij de meeste mensen, niet alle, de linkerhersenhelft de dominante hersenhelft

3 voortdurende interacterende functionele eenheden (units), gerelateerd aan respectievelijk subcorticale, posterieure en anterieure hersengebieden (respectievelijk 'activatie', 'input' en 'output') uitleg?

Dient voor regulatie van waakzaamheid en aandacht; stoornissen worden veroorzaakt door letsel in de hersenstam, het diëncefajon en de mediale gebieden van de grote hersenen.

3 hiërarchische geordende niveaus van verwerking, gerelateerd aan primaire, secundaire en tertaire zones in de hersenen. Rol?

Cognitieve informatieverwerking: waarneming, verwerking en opslag van info.
Stoornissen worden veroorzaakt door letsels achter de centrale fissuur; de posterieure gebieden van de laterale cortex.

Welke psychische verwerkingsniveaus zijn er?

Primair (oppervlakkige fysieke kenmerken)
Secundair (verder verwerking en betekenisverlening van inkomende info)
Tertiair (diepe verwerking van betekenissen en consequenties)

Wat beschouwde Luria als de meest mens-specifieke structuren in de hersenen?

het temporo-parieto-occipitale overgangsgebied en de prefrontale cortex

Wat zijn de primaire verwerkingszones?

De primaire verwerkingszones zijn de projectiegebieden van zintuigen en motoriek.

Temporale gebied (auditief)
Occipitale gebied (visueel)
Postcentrale gebied (sensitief)
Precentrale gebied (motorisch)

Welke gebieden zijn betrokken bij de verwerking van oppervlakkige fysieke kenmerken (primair verwerkingsniveau) in de tweede eenheid (cognitieve informatieverwerking)?

Modaliteitsspecifieke gebieden: occipitaal (visueel), temporaal (auditief), postcentraal (sensibel)/parietaal.

Seriele verwerking (Marr)

Blauwdruk voor modulaire modellen v cognitieve functies; waarbij informatie wordt omgezet naar een volgend niveau van representatie.

Wat is PDP: parallel Distributed Processing?

Marr: omzetten van info gaat serieel (na elkaar)
nieuwe opvatting is PDP: er vindt naast seriële verwerking ook parallelle verwerking plaats.
men gaat denken in neurale netwerken.een representatie ligt niet op 1 plek in de hersenen maar bestaat uit elementen die wijd verspreid kunnen liggen

Welke gebieden zijn betrokken bij de verwerking van oppervlakkige fysieke kenmerken (primair verwerkingsniveau) in de derde eenheid (plannen van gedrag)?

Modaliteitsspecifiek gebied: precentraal (motorisch) prefrontaal.

Wat is de Halstead-Reitan testbatterij?

Franz (hield zich bezig met inhoudelijke vraagstukken zoals afasie en lokalisatie) en Halstead (verrichte oz naar effect van hersenletsel op intelligentie) ontwikkelden verschillende test. Reitan en Halstead vormden alle tests later om in een testbatterij die verschillende psychologische functies in kaart bracht. Is meer een screeninginstrument, de conceptuele onderbouwing ontbreekt.

Wat betekent systeem van hersenen- als- geheel bij de holistisch opvattingen van Luria

deze zijn flexibel en adaptief: wanneer een specifiek gedragsdoel door omstandigheden/stoornis niet kan bereik worden, dan kan een ander subsysteem gebruikt worden om hetzelfde einddoel te realiseren. Zo kun je geen conclusie trekken over de verantwoordelijkheid van subsystemen door resulterende gedragsresultaten (gedragsstoornis)

Uitkomsten recent onderzoek ten opzichte van de theorieën van Luria:

- Zijn hypothesen over de seriële verwerking door achtereenvolgens primaire, secundaire en tertiaire zones worden niet meer onderschreven.
- Zijn samenvatting blijft nuttig als een algemeen beschrijvend kader waarbinnen klinische verschijnselen en hun dissociaties geplaatst kunnen worden.
- Er kwam rust op het lokalisatiefront: er is sprake van enige lokalisatie, maar tegelijkertijd is er ook sprake van grote flexibiliteit in de wijze waarop hersenen een bepaalde taak kunnen uitvoeren en zich kunnen aanpassen. Eind twintigste eeuw zijn de lokalisatiepogingen weer met meer kracht ter hand genomen.

Wat is de functie van het secundaire verwerkingsniveau in de tweede en derde eenheid?

Tweede eenheid: verdere verwerking en betekenisverlening aan de binnenkomende informatie.
Derde eenheid: voorbereiding van motoriek.

Wat is de Luria-Nebraska Neuropsychological Battery (LNNB)?

Charles Golden ontwikkelde deze batterij in 1981 obv ideeen en testprocedures van Luria. Luria gebruikte geen objectieve scores, LNNB wel.

Uit welke gebieden bestaan de tertiaire zones, de meest specifiek menselijke structuren en wat is hun functie?

Tweede eenheid: temporo-pariëto-occipitale overgang voor multimodale en cognitieve integratie.
Derde eenheid: prefrontale cortex voor het vormen van intenties en het plannen en evalueren van ons eigen gedrag.

Wat zijn de opvattingen van Luria m.b.t. Lateraliteit?

Er is geen betrokkenheid van de niet-dominante hersenhelft bij taal en spraak (meestal links).
Halfzijdige verwaarlozing is een kenmerk van de rechter hersenhelft.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Klinische neuropsychologie | 9789461054449 | Roy Kessels

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.