Startpagina / Samenvattingen / Class notes - klinische neuropsychologie voor psychobiologie / epilepsie-fonologisch-woorden

Taal en epilepsie

38 belangrijke vragen over Taal en epilepsie

Wat zijn de karakteristieken van taal in het algemeen?

oEen groot deel van het brein (vooral in de linkerhemisfeer) is betrokken bij taalverwerking
oBijna iedereen leert (ongesuperviseerd en grotendeels onafhankelijk van IQ) luisteren en spreken
oIndien een linker hemisferectomie (bijv. vanwege ernstige epilepsie) wordt uitgevoerd voor het 9e levensjaar leert de patient nog steeds redelijk goed spreken (met de rechter hemisfeer)
Zonder supervisie leren, wel in een omgeving zijn waar taal gesproken wordt maar je leert het vanzelf.

Wat zijn de karakteristieken van afasie?

Afasie is een taalstoornis waarbij je taalvermogens aangetast zijn of verdwenen.
oHet is een chronische situatie met veel effecten
oBijv. +/- 20% van de patienten met een CVA heeft een afasie als reststoornis.
oMomenteel ongeveer 35.000 mensen in NL met afasie.
oStoornis met een grote impact.
oRevalidatie heeft maar een beperkt effect.

Wat is het procesmodel van gesproken taal (decoderen van omgevingsgeluiden)?

- Als eerst krijg je spraaksignaal,
- dan een spraakcode (auditief) dit moet worden gesegmenteerd.
- Dan moet je de fonologische verwerking doorgaan. Hiermee kan je woord selecteren en
- die woorden moet je in zinsverband laten leiden tot begrip.

Wat houdt acoustische agnosie in?

toeter, hamer tikken etc laten horen maar dan weten ze niet wat het is terwijl ze het wel horen. De link naar kennis is weg

Wat houdt segmenteren in bij gesproken taal?

is niet alleen door pauzes tussen de woorden waardoor je kan segmenteren. Apart proces is nodig om te zeggen, dit is een woord, en dan door naar volgend verwerkingsniveau om te kijken wat het woord betekent.
oAndere clues voor segmentatie: prosodie, ritme, melodie, lettergreepstructuur van taal (woordgrenzen vallen niet in het midden van een lettergreep)

Wat zijn 3 niveaus van fonologisch verwerken en waar leidt dit toe?

Letters, syllaben en woorden.
oDit leidt tot woordselectie. Vervolgens zinsverwerking op basis van thematische en syntactische analyses (tokentest).

oInteractief proces tussen verschillende niveaus met fonologisch, woordselectie en zinsverwerking. Individuele woorden analyseren en moet leiden tot een hele zin.

Wat houdt Wernickes afasie in?

wel vrolijk gepraat wordt maar bijna allemaal onzin met veel herhalingen. Lijkt alsof iemand een verhaal aan het vertellen is. Ze horen zichzelf niet , geen controle op wat ze aan het doen zijn. Gebrek aan ziekte-inzicht. Mensen die wel kunnen begrijpen van anderen maar niet kunnen lezen, kan ook … ingewikkeldere zinnen begrijpen ze meestal niet.. input van geschreven en gesproken taal lopen via verschillende paden.

Waarom is segmentatie bij geschreven taal geen probleem?

je kan de spaties tussen woorden zien. Hoe werkt het? Je hebt een aantal elementen daarmee kan je eenvoudig verschillende letters definiëren. Visuele herkenning van letters gebaseerd op herkenning van primitieven.
oActiviteit is posterieur voor echte woorden lezen.

Wat houdt alexie in en waar in de hersenen zitten de beschadigingen?

Onvermogen tot (begrijpend) lezen.
beschadiging in de posterieure linkerhemisfeer en corpus callossum.

Wat voor soorten fouten kan iemand met dyslexie maken?

oOppervlakkige fouten: woorden die lijken op het woord wat er staat: vuurà voor
oDiepe fouten: heel ander woord zeggen dan dat er staat: vuurà brand, semantisch komt het overeen.
oVisuele stimuli: of fonologisch of semantische route daarna spreek je het uit. Wanneer semantisch is beschadigd heb je alleen fonologische route en dan weet je niet wat je leest.

Wat zijn de karakteristieken van ontwikkelingsdyslexie?

oProbleem van fonologische verwerking van informatie: deze route heb je nodig om te leren lezen. Je hebt er weinig kennis bij maar je moet leren dat die combinatie letters een bepaald woord is. Lezen wordt heel moeilijk bij probleem in fonologie.
oLeesachterstand.
oHoge prevalentie (> 10%): epidemie?)
oGerelateerd aan verstoorde fonologisch bewustzijn.
oWellicht meerdere vormen en visual stoornissen kunnen ook een rol spelen.
oIs gerelateerd aan dyscalculie (problemen met rekenen)

Wat houdt dyslexie zonder agrafie in?

patient kan niet meer lezen wat ze zelf net geschreven hebben

Wat betekent parafasieën en welke twee soorten zijn er?

kijken naar de fouten laat je zien waar het probleem zit.
oLexicale parafasieën : woord vervangen door semantisch gerelateerd woord (ik laat de kat uit). Vb van plaatjes van de boston benoemtest
oFonologische parafasieën: verhaspelen van klanken ipv kat , tat.
oNiet- propositionele spraak: betekenisloze spraak

Wat zijn karakteristieken van woordvindingsproblemen?

Veel gebieden zijn betrokken bij woordproductie.
oBeschadigingen aan het voorste deel van de temporaalkwab kan leiden tot zeer selectieve woorvindingsproblemen
oIn ernstige gevallen kan de patient helemaal geen zelfstandig naamwoorden meer gebruiken en gebruikt alleen nog ‘die’ of ‘dinges’
oPPA: primary progressive aphasia:
§logopenic variant: langzaam praten agv. Woordvindingsproblemen met fonologische fouten. Herhalen van gesproken zinnen is slecht maar van woorden ongestoord.
§Niet-vloeiende agrammatische variant: telegramstijl met lexicale parafasieen: ‘hij’ voor ‘zij’ etc.

Wat zijn de drie stappen van taalproductie?

Stap 1 (message generator): voorbereiden van de boodschap/ hoe wil je de boodschap overbrengen

Stap 2 (formulator): zet de boodschap in de correcte grammaticale en fonologische vorm

Stap 3 (articulator): programmeren van de spraakmotoriek

Wat valt onder stap 1 van taalproductie?

voorbereiden van de boodschap/ hoe wil je de boodschap overbrengen
oMacroplanning: communicatie intentie onderverdelen in doelen en subdoelen (wat wil je zeggen)
oMicroplanning: hoe gaan we de boodschap vormgeven (woordkeuze en volgorde)

Wat valt onder stap 2 van taalproductie?

zet de boodschap in de correcte grammaticale en fonologische vorm
oTijdens de grammatische encodering wordt de structuur van de zin bepaalt, dwz de volgorde van de lemma’s
§Lemma’s zijn opgeslagen representaties van woorden plus de syntactische karakteristieken (gender, woordtype, etc)
oTijdens de fonologische encodering activeert de geselecteerde lemma de juiste ‘lexeme’
§Lexemen zijn de opgeslagen klanken (fonologie) van het woord
§Tip-of-the-tongue

Wat valt onder stap 3 van taalproductie?

programmeren van de spraakmotoriek
oDysartrie
oMonitor-loop via het spraakherkenningssysteem (online verbeteringen)
oOok closed-loop monitoring (covert repairs, stotteren)

Wat heb je vlak na message generator?

preverabel message: duidelijke interactie, woord zin niveau interacteert
Dillemmas zitten opgeslagen in een centraal systeem,

Grammatisch encoding dan fonologisch

Wat voor rol speelt het interne phonetisch plan bij stotteren?

nog geen geluid en gaat via speech comprehension systeem: stotteren ..je hebt het plan klaarliggen maar voordat je het plan gaat uitspreken denk je dat er een fout is en dan stop je het plan en daardoor stotteren. Dit is intern

Wat voor rol speelt het externe phonetische plan bij stotteren?

Phonetisch plan en dan naar Articulator:
Je hoort jezelf spreken en daardoor kan je jezelf corrigeren en stoppen. Hierbij kan je ook stotteren.

Wat zijn de karakteristieken van Broca's afasie?

ode spraakperceptie functioneert nog goed en dus kunnen ze begrijpen wat er tegen hen gezegd wordt.
oOmdat controle over de eigen spraak nog wel werkt ontstaat haperende zinvolle spraak
oDeze patienten zijn dus niet in staat om spraak goed na te zeggen
oBrocas patienten kunnen goed de taal waarnemen, ze horen hun eigen fouten. Spreken bijna niet. Ze zijn niet goed in staat om woorden na te zeggen

Wat voor soorten melodieën heeft taal?

oKlemtoon: de uitspraak van multisyllabische woorden is afhankelijk van de klemtoon
oProsodie: de emotionele kleuring van de spraak
obij parkinson zakt de melodie weg, zowel klemtoon als naar boven beneden gaan bij vragen.

Wat is het verschil tussen dysartrie en dyspraxie stoornissen in de spraakmotoriek?

oDysartrie: stoornis in de aansturing van de articulatiespieren (musculatuur van de spraak) verschillende vormen afhankelijk van waar (motorcortex, cerebellum, hersenzenuw, etc) in de aansturing van de spieren de beschadiging zit.
oDyspraxie: stoornis in het programmeren van articulatiebewegingen. Effect van woordfrequentie en woordlengte.

Wat is de classificatie voor epilepsie?

Enkelvoudig : geen verlies/vermindering van bewustzijn
Partieel: neuronale activiteit blijft beperkt tot één deel van het brein en de aanval blijft beperkt tot één gedragsfenomeen, zoals een beweging of een sensatie.

Wat voor soorten aanvallen zijn er bij enkelvoudige partiële aanvallen?

oSensorische aanval: vreemde lucht ruiken
oVegetatieve aanval: zweten hartkloppingen etc
oMotorische aanval: een kant van het lichaam, begint bij een lichaamsdeel (bijv een vinger) en marcheert vervolgens over de hand, arm en verder
omilde vorm van epilepsie

Wat is specifiek voor complexe partiele aanvallen?

er is wel sprake van verlies van bewustzijn aan het begin of later tijdens de aanval.
oVooral temporaalkwab kan het beginnen en kan ook van focaal(partieel) naar gegeneraliseerd gaan. Beeld afhankelijk van de haard.
oKan een generaliseerde aanval worden

§Gegeneraliseerd betekent dat beide helften betrokken zijn bij de aanval.

Gegeneraliseerde aanvallen kunnen leiden tot grand mal, tonisch clonisch, wat houden deze 2 termen in?

oClonisch: herhaalde ritmische schokken
otonisch: in een verwrongen houding verstijven

Wat zijn absences? En welke 2 aanvallen vallen hieronder?

lichte aanvallen: stilvallen van iemand, kan schokken erbij hebben. Het is wel gegeneraliseerd.
oMyoclonische aanval: spieren in armen en/of benen trekken zich vrij plotseling samen waardoor schokjes optreden. Geen of nauwelijks verlies van bewustzijn.
oAkinetisch aanvallen: plotseling afwezig. heel even dan niet en dan weg. Duurt 30 seconden tot een minuut, naderhand geen herinnering

Welke 2 soorten oorzaken van epilepsie zijn er?

oSymptomatisch: oorzaak van de epilepsie is bekend
o Idiopatisch: oorzaak is onbekend

Hoe staat de behandeling van epilepsie ervoor?

Medicatie werkt bij 70% van de patienten, verschillende medicijnen (verhoogt GABA activiteit of vermindert glutamaat neurotransmissie), aanvallen verdwijnen zo goed als. Liefst 1 medicijn, maar vaak een combinatie en vaak vervelende bijwerkingen

Wat zijn behandelingen van epilepsie?

oFunctionele Neurochirurgie : hersenfunctie te verbeteren door een selectieve ingreep. Infasieve ingreep weegt op tegen de nadelen.
oPenfield heeft methode bedacht om de kern van de aanvallen weg te halen: montreal methode. Patient wakker maken tijdens operatie en dan kijken tot waar je het kan wegsnijden

Wat zijn de selectie criteria voor neurochirurgie?

oEpilepsie reageert niet op medicatie
oDuidelijke epilepsiehaard
oEpiletogene zone in niet functionerend corticaal gebied
oVerlies van functie als gevolg van de operatie blijft beperkt

Wat voor problemen hebben mensen die leiden aan epilepsie?

Er is niet een typisch epilepsie profiel, hangt van de epilepsie af. Veel verschillende vormen. aandachtsproblemen worden vaak geassocieerd met epilepsie, reactietijd en motorische activiteit is minder bij epilepsie. Als gevolg van medicatie vaak ook geheugenklachten.

Gaat het cognitief functioneren bij epilepsie achteruit?

Cognitief functioneren gaat niet systematisch achteruit. Bij hoge dosis medicatie en als leeftijd erg jong is dat de epilepsie begon dan is er wel achterstand. De kinderen met epilepsie ontwikkelen minder goed de cognitieve vaardigheden, niet cognitief achteruitgang, maar een verminderde ontwikkeling.Kinderen met epilepsie hebben vaker cognitieve en gedragsproblemen dan volwassenen (maar niet altijd!).

Wat zijn de factoren die het cognitief functioneren beïnvloeden?

oHersenletsel (symptomatisch < ideopatisch)
oDebut-leeftijd
oType epilepsie (simple, complex partial-generalized)
oDuur en ernst van de epileptische aanvallen
oAnti-epileptica
oPsychosociale last

Wat houdt de debut-leeftijd en duur van de epilepsie in?

oLager IQ als de epilepsie op vroege leeftijd begint
§Meer problemen met schoolse vaardigheden (vooral rekenen)
§Meer gedragsproblemen
oHemiplegische kinderen: ernstig beschadigd, epilepsie geassocieerd met cognitieve tekorten.

Wat is subklinische activiteit?

zwakke epileptische activiteit tussen aanvallen door. Deze activiteit zorgt voor subtiele problemen die in het dagelijks leven sterker naar voor komen.
Tijdens subklinische activiteit:
oVermindert leren van woordparen
oSlechtere prestaties op leestaken (vooral activiteit in LH)
oVerminderde prestaties op visuospatiele taken tijdens RH activiteit
oVermindering van subklinische activiteit als gevolg van medicatie is wellicht geassocieerd met verbeterde cognitieve prestaties

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

klinische neuropsychologie voor psychobiologie

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding