Dementie - Behandeling bij dementie - Niet-farmacologische behandeling

Specifieke cognitieve trainingen (geheugentrainingen) voor beginnende dementie, trainingen of begeleiding voor mantelzorgers of verzorgers, modellen over belevingsgerichte zorg binnen verpleeghuizen, speciale gedragstherapeutische methoden voor verpleegkundigen om te intervenieren bij gedragsproblemen, reminiscentietherapie en gespreksgroepen voor mensen met beginnende dementie.

Op basis van de beschikbare evaluatiestudies kunnen nog geen duidelijke voorkeuren of effectieve methoden worden aanbevolen.

• De behandelingen gaan vooral over aanpassen aan de achteruitgang.
  
• Psychoeducatie: Uitleg beloop van dementie
  
• De omgeving wordt geinformeerd
  
• En de verzorgers moeten getraind worden.
  
• geheugentrainingen, gespreksgroepen etc.
  
• Interne geheugenstrategieën (ezelsbrug) worden afgeraden.
  
• Externe strategieën juist aangeraden (agenda en dagboek).
  
• Laat de cliënt 3 keer een taak uitvoeren in rust. Als het niet lukt, neem het dan pas over.
  
• Meer onderzoek nodig
  

Er is aandacht voor de meer en minder succesvolle aanpassingen die de patient (en/of omgeving) moet maken als gevolg van de chronische achteruitgang op cognitief, emotioneel en gedragsmatig gebied.

1. Uitgebreide bespreking bevindingen diverse onderzoeken. Uitleg over discrepantie tussen goed presteren van het geheugen tijdens de test (ideale condities) en het slecht presteren van het geheugen in het dagelijkse leven (maximale ruimte voor verstoring en twijfels).
2. Van een medische verklaring naar een psychologische verklaring van geheugenklachten.
3. Bespreken model van instandhouding van alledaagse vergeetachtigheid.
4. Inventarisatie van vermijdingsgedrag, inadequate coping en irrationele gedachten.
5. Informeren over geheugenstrategieën.

Vanuit dit model wordt het gedrag van demente patienten begrepen vanuit de wijze waarop men zich aanpast aan de gevolgen van de ziekte (adaptatie) en de conflicten en stress die dat met zich meebrengt (coping). De wijze waarop de patient zijn achteruitgang en noodzakelijke aanpassingen ervaart en beleeft, bepalen in belangrijke mate de aard van het copinggedrag en daarmee ook de mate waarin er gedragsverstoringen optreden. Deze ervaring of beleving wordt weer gevoed vanuit persoonlijke, ziektegerelateerde, materiele en sociale omgevingsfactoren.

Het horen dat er 'niets gevonden' is, betekent weliswaar een opluchting maar geeft nog geen verklaring voor het feit dat de patient toch zo veel vergeet. De behandeling bestaat grotendeels uit algemene en meer op de persoon gerichte psycho-educatie, waarbij de Zorgwijzer Geheugen als zelfstudiemateriaal kan worden gebruikt. Het doel van de behandeling is nadrukkelijk niet het wegnemen van het alledaagse vergeten maar wel het wegnemen van de bezorgdheid hierover.

• De therapeut vertelt dat de cliënt een hogere kans op het krijgen van dementie heeft.
  
• De positieve (ik weet wat ik heb) en negatieve gevolgen van de MCI worden goed besproken, zodat men goed weet waar men aan toe is en de bezorgdheid afneemt.
  
• De cliënt moet zich niet gaan fixeren op wat hij vergeet (dit werkt averechts).
  
• De omgeving krijgt ook uitleg.
  
• De cliënt moet uitdagende cognitieve taken uit gaan voeren (computerspel) en geheugenstrategieën gaan gebruiken (agenda).
  

• uitgebreide bespreking van de bevindingen van de verschillende onderzoeken (waarom presteert het geheugen goed bij het testonderzoek en juist niet in het dagelijks leven?)
• van een 'medische' verklaring naar een 'psychologische' verklaring van de geheugenklachten; er zijn nl. zeer veel psychologische oorzaken voor alledaagse vergeetachtigheid (overbelasting, geen concentratie, spanningen, depressie en angst).
• bespreking van het model van instandhouding van alledaagse vergeetachtigheid.
• inventarisatie van vermijdingsgedrag, inadequate coping en irrationele gedachten
• informeren over geheugenstrategieen d.m.v. externe hulpmiddelen zoals een agenda, dagboek en planningsbord.

1. Toelichten van de kansuitspraak
2. Ingaan op bezorgdheid
3. Voorkomen geheugenfixatie
4. Informeren van de omgeving
5. Mentale stimulatie en geheugenstrategieën (bij voorkeur externe strategieën)
   

1. Informatie over het gemiddelde beloop van dementie
2. Informeren van de omgeving
3. Mentale stimulatie (te veel stimulatie kan leiden tot sterke onrust, faalangst en ontreddering of partner gaat te veel overnemen)
4. Geheugenstrategieën 
   

• labelingfout: als ik iets vergeet, is dat een voorbode van dementie
• dubbele standaard: als ik iets vergeet wijst dat op mijn 'zieke hersenen', als anderen iets vergeten komt dat door drukte of spanning
• gedachten lezen: als ik iets vergeet, zullen anderen denken dat ik dement wordt
• foute informatie: mijn vader was dement dus ik word dat ook

• toelichten van de kansuitspraak: er is een verhoogde kans op dementie waarbij uitgelegd moet worden wat dit nu precies betekent;
• ingaan op de bezorgdheid d.m.v. een kosten-batenanalyse en doornemen van worst-case-scenario
• voorkomen van geheugenfixatie d.m.v. vergeetmodel
• informeren van de omgeving
• mentale stimulatie en geheugenstrategieen; voorkeur voor externe strategieen.

Er worden begeleidingsgesprekken aangeboden waarbij de volgende onderwerpen aan bod komen:

• informatie over het 'gemiddelde' verloop van dementie
• informeren van de omgeving
• mentale stimulatie (niet te veel omdat dit tot onrust en faalangst kan leiden)
• geheugenstrategieen (bijv. agenda)