Stemmingsstoornissen - Diagnostiek

• depressieve stoornis
• systhymie
• verschillende soorten bipolaire stoornissen
• stemmingsstoornissen door somatische aandoeningen en middelen

Om tot een classificatie van klachten volgens de DSM-IV te komen. Dit is moeilijk omdat lichamelijke klachten soms het toestandsbeeld domineren of omdat er sprake is van comorbide klachten (bijv angstklachten). Ook kan er sprake zijn van een verslavingsprobleem (zelfmedicatie).

De duur van het gesprek kan niet al te lang zijn iv.m. concentratieproblemen. De therapeut zal zich actief moeten opstellen omdat de patient geremd is, energieverlies heeft en hopeloosheid ervaart. Een meer passieve houding kan dit juist versterken en de patient het gevoel van hernieuwd falen of desinteresse van de therapeut geven.

1. Lichamelijke klachten kunnen het klinisch beeld domineren en de prestatie van de patiënt beïnvloeden.
2. Comorbide psychische klachten kunnen de stemmingsstoornis minder duidelijk maken (vooral bij angstklachten).
3. Een stemmingsstoornis kan verscholen gaan achter een verslavingsprobleem. klachten worden bestreden met middelen.

• Bepaald om welke stoornis uit de DSM het gaat.
• Hoe de cliënt de klacht uit (lichamelijk),
• Of er sprake is van middelengebruik en angstklachten.
• Het gesprek mag niet te lang duren (te kort aan concentratie en energie)
• Info verzamelen van de tijd vòòr de stoornis.

Zij stellen een actieve uiting van empathie vaak uitermate op prijs omdat dit hun desolate isolement kan verbreken. Ook is het noodzakelijk om het onderwerk 'suicide' actief te bespreken om het risico hierop in te kunnen schatten. Het bespreken hiervan biedt de mogelijkheid om samen veilige oplossingen te bedenken en biedt een uitstekende manier om de patient beter te leren kennen: normen en waarden omtrent leven een dood, aanwezigheid van belangrijke anderen en de communicatieve betekenis van het suicidaal gedrag.

• Duur van het gesprek kan niet te lang zijn vanwege concentratieproblemen.
• Remming, energieverlies en hopeloosheid vragen om een actieve interviewhouding.
• Een passieve houding van hulpverlener kan gevoelens induceren van hopeloosheid en hernieuwd falen.
• Passieve houding kan door patiënt ervaren worden als desinteresse of frustratie.
• Actieve uitingen van empathie zijn gewenst door patiënt.
• Suïcide is essentieel om te bespreken (risico inschatten en impulsen te voorkomen

• niet passief
  
• empathietonen, zodat de cliënt zich niet hulpeloos gaat voelen.
  
• De therapeutische relatie moet goed zijn en zelfmoord moet besproken worden, om de kans hierop in te kunnen schatten.
  
• Als de cliënt een manie heeft is deze snel afgeleid en vertelt veel. Soms is het moeilijk om een goede diagnose te stellen, de cliënt met een manie kan heel normaal lijken.
  

Het gaat hierbij om informatie over het functioneren van de patient voordat de stemmingsstoornis ontstond maar ook over het actuele functioneren.

• welke problemen waren er
• hoe was de premorbide persoonlijkheid
• hoe was het functioneren

• is de patiënt in staat zichzelf te verzorgen
• welke andere belangrijken zijn er in het leven van de patiënt
• hoe is de relatie met deze belangrijke anderen
  

Deze heeft in het interview meestal maar weinig aansporing nodig. Vanwege hun verhoogde stemming, grote spraakzaamheid en het sterk associatief denken in samenhang met de toegenomen dadendrang en hoge afleidbaarheid maken een langerdurend gesprek onmogelijk.

• multidimensionale zelfbeoordelingslijsten
• semigestructureerde interviews om de ernst te bepalen
• instrumenten die componenten van het syndroom meten
• instrumenten gericht op manisch toestandsbeeld en 'life-chart'

• Meten o.a. affect, gedrag en gedachten (bijv. DACL en PANAS).
  
• Meten van plezierig gedrag en bijhorende bevrediging (PES)
• Meten depressieve cognities (Cognition Checklist, DAS)

Hiervoor zijn minder instrumenten beschikbaar omdat dergelijke patienten vaak niet in staat zijn om vragenlijsten in te vullen. Beoordelingsinstrumenten zijn in dit geval vaak gebaseerd op observatie.

Stemmingsstoornissen kunnen (mede) door een somatische aandoening of door middelengebruik worden veroorzaakt, bijv. een traag werkende schildklier, betablokkers, ziekte van Parkinson (verlies van initiatief of psychomotore vertraging), dementie (concentratieproblemen, achteruitgang van het geheugen).

Verdere informatieverzameling m.b.v. een specifieke anamnese, heteroanamnese en aanvullend (neuropsychologische en bloed) onderzoek zijn nodig.

• Traag werkende schildklier
• Bètablokkers
• Hersenaandoeningen (bv. Parkinson, verlies van initiatief en psychomotore vertragingen)
• Dementie (concentratieproblemen, achteruitgang van het geheugen)