Stemmingsstoornissen - Behandeling - Psychologische behandelingen voor depressie

In de verschillende theorieen over ontstaan en instandhouding van de stoornis.

• Cognitieve therapie
  
• Gedragstherapie
  
• Inter-persoonlijke psychotherapie
  
• Bibliotherapie
  
• Third-wave therapieen (ACT, MBCT en CBASP)
  
• Psychoanalytische therapie
  
• Cliëntgerichte therapie
  

Op het idee dat de symptomen voortkomen uit disfunctionele cognities en de wijze waarop de patient informatie selecteert en toepast. De schemata (waarin de disfunctionele cognities verankerd liggen) bevatten basale negatieve assumpties die bij depressieve patienten de automatische vorming van cognities in sterke mate beinvloeden. Beck onderscheidt cognities m.b.t het zelf (ik kan het werk niet aan), de wereld (men vindt mij incompetent) en de toekomst (ik word vast ontslagen).

• de therapeut legt de rationale aan de patient uit (wat is de gedachte achter de therapie?)
• de patient krijgt zicht op de relatie tussen specifieke gebeurtenissen en bepaalde (in dit geval depressieve) gevoelens)
• uitdagen of exploreren: het aan een kritisch onderzoek onderwerpen van de automatische gedachten
• socratische vragen: het toetsen van de gedachten aan de regels van logica en empirie
• trachten om meer inzicht te krijgen in de basale assumpties van de patient d.m.v. uitdagen en exploreren

Een cognitieve therapie voor depressie omvat ca. 12-16 sessies. Meestal wordt de therapie afgesloten met terugvalpreventiestrategieen.

1. Uitleggen rationele (gedachte achter therapie) aan de patiënt om inzicht te geven dat bepaalde gevoelens voortkomen uit interpretatie van gebeurtenissen. Hiervoor kan patiënt een dagboek bijhouden.
2. Uitdagen of exploreren (onderzoeken van automatische gedachten)
3. Huiswerkopdracht om disfunctionele cognities te vervangen door rationele gedachten.
4. Gedragsexperimenten (assumpties op geldigheid onderzoeken)
5. Samen meer inzicht krijgen in basale assumpties van de patiënt.
6. Afsluiting met terugvalpreventie strategieën.

• (Zie hfst. 5)
  
• Meestal in combinatie met Cognitieve therapie (CGT).
  
• Vooralpositieve bekrachtiging toepassen.
  
• Verhogen van het aantal (plezierige) activiteiten icmt aanleren adequate sociale vaardigheden
  
• Maken van een functionele analyse waarbij de relaties tussen het depressieve gedrag en omgevingsfactoren in kaart worden gebracht
  
• Zelfobservatie: welke activiteiten hebben een positieve dan wel negatieve uitwerking op de stemming?
  
• Behavioral activation isvorm van gedragstherapie waarin patient en therapeut samen zoeken naar het gedrag dat depressie in stand houdt/verergert en dit proberen te veranderen.
  

• het maken van een functionele analyse waarbij de relaties tussen het depressieve gedrag en omgevingsfactoren in kaart worden gebracht
• zelfobservatie: welke activiteiten hebben een positieve dan wel negatieve uitwerking op de stemming?
• het verhogen van het aantal activiteiten, met name de plezierige. Dit wordt vaak gecombineerd met het aanleren van adequate sociale vaardigheden

Vaak is er sprake van een combinatie met elementen van cognitieve therapie: CGT

1. Rationale wordt aan de patiënt uitgelegd (en deze dient het te begrijpen)
2. Patiënt houdt een dagboek bij (sombere momenten noteren) -> therapeut kan dit uitdagen of exploreren
3. Therapeut stelt socratische vragen (doel: patiënt vervangt disfunctionele cognities door meer functionele cognities)
4. Uitdagen van basale assumpties ('als ik niet alles perfect doe, zullen anderen mij uiteindelijk niet waarderen en me in de steek laten')
5. Terugvalpreventiestrategieën

Dit is een vorm van gedragstherapie waarin patient en therapeut samen zoeken naar het gedrag dat een depressie in stand houdt of verergert en dit vervolgens proberen te veranderen.

• Zelfhulpcursus  (schriftelijk of online)
  
• Afgeleid van CGT.
  
• Alleen geschikt bij milde depressie
  
• Steed belangrijker plaats in huidige therapieaanbod
  

1. Duidelijke uitleg aan de patiënt van de rationale van de therapie: 'diagnose en het veronderstelde ontstaansmechanismen worden besproken'
2. Zelfobservatie: de patiënt moet nagaan welke activiteiten ene positieve, danwel negatieve uitwerking hebben op de stemming (bijv. met gebruik van een dagboek). Een patiënt moet weer leren oog te krijgen voor de samenhang tussen gedrag en stemming
3. Verhogen van het aantal activiteiten (met name plezierige activiteiten)

1. Diagnosticeren van depressieve stoornis en geven van informatie hierover aan de patiënt. Gezamenlijke inventarisatie van relaties in heden en verleden en leggen van verbanden tussen stoornis en andere problemen die geïnventariseerd zijn.
2. Problemen oplossen die samenhangen met gekozen focus (exploratie probleem, zoeken naar alternatieve wijzen om met probleem om te gaan en uitvoeren).
3. Afsluitingsfase (zelf verder gaan)

Er bestaan geen specifieke vormen specifiek voor de depressieve stoornis. Er dient allereerst een goede therapeutische relatie te worden gevormd, waarna de therapeut in de eerste fase vooral op zoek zal gaan naar uitlokkende factoren die voor de patient een narcistische krenking of bedreigend objectverlies zouden kunnen zijn. Het uitgangspunt is dat de patient de hiermee gepaard gaande agressieve gevoelens niet actief ervaart en deze onbewust op zichzelf richt. Volgens Freud zijn de hierbij voorkomende zelfbeschuldigingen cruciaal voor het onderscheid tussen rouw en depressie. Vervolgens wordt getracht om  hierop te reflecteren waardoor levensdoelen veranderd of vervangen kunnen worden.

1. Diagnosticeren en het geven van psycho-educatie omtrent de diagnose (vanuit een medisch kader), nagaan wat er in de interpersoonlijke context van de patiënt is veranderd
2. Intermediaire fase: problemen oplossen die samenhangen met de gekozen focus
3. Afsluitingfase: patiënt moet ingeslagen weg verder gaan, zonder contact met therapeut, er wordt stil gestaan bij mogelijke problemen en hoe de patiënt deze kan oplossen

• (16-20 bijeenkomsten)
  
• Dit is voor chronische depressies.
  
• De cliënten moeten leren verbinding te voelen met de omgeving en het effect van hun handelen.
  
• CGT en inter- persoonlijke methoden.
  
• Het contact met anderen is zeer belangrijk.
  
• Het is effectief.
  

Een visie op menselijke groei en specifieke eigenschappen van de therapeut tijdens de therapie. Swildens onderscheidt vijf fasen:

1. premotivatiefase: het geven van steun en hoop op verbetering
2. symptoomfase: exploratie van de verschillende door de patient ervaren gevoelens
3. conflictfase: combinatie van explorerende en confronterende interventies
4. existentiele fase: het ervaren van het autonoom vormgeven aan het leven
5. afscheidsfase: het weer 'alleen' verder moeten in het leven

• (Zie hfst. 2.)
• Er is geen specifieke therapie voor stemmingstoornissen.
• Therapeutische relatie is zeer belangrijk.
• Onbewuste zaken (schuldgevoelens) moeten bewust worden en men moet reflecteren.
• Doelen in het leven zullen vervangen of veranderd worden.

• (Zie hfst. 3.)
  
• Er is geen speciale vorm voor depressie. Wel zijn er vijf fasen in de gesprekken voor:
  

1. Pre-motivatie-fase geven van steun/ hoop/ informatie geven.
   
2. Symptoomfase: gevoelens van de cliënt onderzocht.
   
3. Conflictfase Interpreteren en confronteren.
   
4. Existentiële fase autonoom vormgevenaan het leven.
   
5. Afscheidsfase alleen vergaan in het leven
   

1. Premotivatie fase (steun, informatie, vertrouwen)
2. Symptoom fase (gedetailleerde exploratie van gevoelens, gedachten en gebeurtenissen om een betekenisvolle context voor symptomen te creëren).
3. Conflict fase (combinatie van explorerende en confronterende interventies)
4. Existentiële fase (autonoom vormgeven aan het leven)
5. Afscheid fase (functioneel omgaan met verlies om zelfstandig verder te kunnen)