Psychoanalytische benaderingen van Psychopathologie

33 belangrijke vragen over Psychoanalytische benaderingen van Psychopathologie

Wat is psychoanalyse en wat is het verschil tussen vroege psychoanalyse en late psychoanalyse?

Psychoanalyse is een manier van denken gebaseerd op psychoanalytische theorieën over persoonlijkheidsontwikkeling,  psychopathologie en psychotherapie.

Er zijn vroege en latere psychoanalytische theorieën. Beide zijn deeltheorieën die elkaar aanvullen, niet een is beter dan de ander.

Met welke twee dingen integreren therapeuten vroege en latere benaderingen?

De meeste therapeuten integreren in hun denken en doen elementen uit zowel de vroege en latere benadering naargelang de problematiek van de patiënt en de fase van de behandeling waarin deze zich bevindt.

Wat hield de bekende lapsus Fehlleistung G.K in en hoe gebruikte Freud de term Censuur?

De bekende Fehlleistung van G.K, van Reve was dat een man de trouwzaal uitliep. Aantal jaren later kwam hij als homoseksueel uit de kast. De lapsus had kunnen zijn als onbewuste boodschap: Ik wil niet met haar trouwen want ik verlang naar mannen.

Freud gebruikte de term censuur voor het mechanisme dat verhindert dat bepaalde wensen, gevoelens en gedachtes bewust worden. De censuur huist in de persoon zelf: hij verdringt omdat bepaalde dingen onverdraagbaar of ondenkbaar zijn. Na vervorming door de censuur kan wat onbewustzijn tot uitdrukking komen.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe verschillen de impliciete en expliciete geheugensysteem in functie en anatomie?

In het eerste levensjaar hebben we alleen beschikking over de impliciete geheugen. Het is het automatische denken, voelen en doen die hun oorsprong hebben in preverbale ervaringen voor het derde, vierde levensjaar. Feitelijke herinneringen kunnen dan nog niet ontstaan.


Het expliciete geheugensysteem maakt gebruik van talige symbolen en heeft betrekking op feiten, ideeën en autobiografische gebeurtenissen die herinnert kunnen worden.

Wat stelt casus 5.2 over de fotograaf Ben?

Ben is een fotograaf die als hij thuis komt leegte ervaart tot zijn partner thuis komt, dan komt hij tot leven.  Ben verloor op anderhalve jaar zijn moeder maar was te jong om de verlies van zijn moeder te herinneren. Er kan geen sprake zijn van verdringing zijn.

Het impliciete geheugen zendt een bepaalde herinneringscontext signalen uit. Als hij alleen is wordt hij overspoeld door leegte zonder dat hij weet waarom.

Wat zijn de twee vormen van overdracht en hoe kwam Freud met het idee van overdracht?

Er zijn twee vormen van overdracht: positieve (liefdevolle) overdracht en negatieve (vijandige) overdracht.

Freud kwam op het idee van overdracht doordat zijn collega's Breuer een patiënte Anna had die verliefd werd op Breuer. De verliefdheid had niet betrokken op de persoon Breuer maar op onbewuste wensen uit het verleden die naar de behandelaar verschoven waren.

Hij had de veronderstelling dat emoties, wensen en fantasieën die betrekking hebben op andere personen onbewust worden herhaald en vaak met grote intensiteit worden beleefd aan de persoon van de behandelaar. 

Wat doet de therapeutische relatie meer dan verborgen betekenissen herleven volgens de psychoanalytische theorie?

De interactie met de therapeut draagt bij aan het creëren van nieuwe betekenissen. De therapeut is een nieuw ervaringsobject en de patiënt kan beleven dat er in een relatie andere ervaringen mogelijk zijn dan hij tot dan toe kende.

Hierdoor kunnen nieuwe manieren van denken, voelen en doen ontstaan die in het impliciete geheugensysteem wordt opgenomen. 

Hoe zag Freud tegenoverdracht en wat kan de mate van overdracht signalering?

Tegenoverdracht heeft betrekking op de gevoelens van de therapeut tegenover de patiënt. Aanvankelijk zag Freud tegenoverdracht als manifestatie van de onopgeloste problematiek van de therapeut die het therapeutisch proces in gevaar kan brengen, en deze tegenoverdracht zou dus vermeden moeten worden.

De mate van tegenoverdracht is vaak een signaal van de ernst van de pathologie van de patiënt. Het is een belangrijk instrument om te begrijpen wat er in de innerlijke wereld van de patiënt gebeurt.

Wat kan tegenoverdracht ook zijn en wat voor belang kende Freud aan de leeranalyse?

Tegenoverdracht kan ook een reactie zijn op de problematiek van de patiënt. Een destructieve patiënt met persoonlijkheidspathologie kan een tegenoverdrachtsgevoel van machteloze woede oproepen.

De leeranalyse is de in opleiding verplichte therapie van de therapeut. Ook om tegenoverdracht te vermijden.

Hoe was therapeut een overdrachtsobject en ervaringsobject in casus 5.3?

In casus 5.3 ging Sofie op de bank liggen. Op de oude praktijk zat hij rechts van haar en kreeg ze pijn aan haar rechterschouder. Op het nieuwe adres zit hij links en heeft ze pijn van haar linkerschouder. Uiteindelijk stelt Sofie dat ze wegdraait van de therapeut omdat ze niet denkt dat hij echt geïnteresseerd is.

De therapeut is een overdrachtsobject, ze denkt dat hij niet geïnteresseerd is en in de overdrachtsrelatie; verwacht ze niets anders. De therapeut is ook een nieuw ervaringsobject

Wat stelde Freud over de oorzaak van de neurotische angstsymptomen van vrouwen en wat was belangrijk bij onderzoek naar vroegkinderlijke seksualiteit?

Freud stelde in het begin dat vrouwelijke patiënten te kampen hadden met verdrongen herinneringen in de kindertijd. Door verdringing seksuele energie leidde tot neurotische angstsymptomen.

Metzijn vroegkinderlijke seksualiteit gat Freud de psychoanalyse een essentiële draai: de verplaatste aandacht van de buitenwereld naar de binnenwereld: onbewuste innerlijke processen zijn belangrijker dan feitelijke externe gebeurtenissen.

Wat stelde Freud over de oorzaak van de neurotische angstsymptomen van vrouwen en wat was belangrijk bij onderzoek naar vroegkinderlijke seksualiteit?

Freud stelde in het begin dat vrouwelijke patiënten te kampen hadden met verdrongen herinneringen in de kindertijd. Door verdringing seksuele energie leidde tot neurotische angstsymptomen.

Metzijn vroegkinderlijke seksualiteit gat Freud de psychoanalyse een essentiële draai: de verplaatste aandacht van de buitenwereld naar de binnenwereld: onbewuste innerlijke processen zijn belangrijker dan feitelijke externe gebeurtenissen.

Waarom stelde Freud de oorzaak van de neurotische symptomen bij vrouwen vrij?

Vrouwelijke patiënten konden niet allemaal seksueel misbruikt zijn en hij had zijn eigen symptomen.  Het ging dus niet om verdrongen herinneringen aan feitelijke gebeurtenissen maar aan verdrongen herinneringen van seksuele verlangens uit de kindertijd.

Hoe zag men seksualiteit in Wenen, Londenen Parijs en hoe keek Freud hier tegen aan?

Seksualiteit was voor welopgevoede mensen, iets wat kleine kinderen niet hadden en wat pas in de puberteit door de geslachtelijke rijping verscheen.

Freud stelde dat er een vroegkinderlijke seksualiteit is die anders is dan geslachtsrijpe mensen en is belangrijk in de emotionele ontwikkelingsgeschiedenis.

Wie sloeg de brug tussen drift, ego en object-relatiepsychologie en hoeveel persoonlijkheidsorganisaties had zijn schaal?

Kernberg slieg een brug tussen de drift en egopsychologie en de objectrelatiepsychologie.

Kernberg schaal was vloeiend en onstond uit drie persoonlijkheidsorganisaties: de neurotische, de borderline en de psychotische organisatie. 

Hoe omschreef Kernberg de drie persoonlijkheidsorganisaties?

Kernberg sloot aan bij de oorsprongelijk betekenis van borderline.

Borderline is het grensgebied tussen neurotisch en psychotisch   

Wat is de criteria voor persoonlijkdsorganisaties volgens Kernberg?

In het bovenstaande tabel is de
  • kwaliteit van de identiteit,
  • kwaliteit van de afweerstijl en de
  • kwaliteit van de realiteitsing getoond.   

Wat word verstaan als identiteit en welke persoonlijkheidsorganisatie heeft is hierin toe in staat?

Identiteit word verstaan als het vermogen om zichzelf en belangrijke anderen op een geintegreerde en emotioneel betekenisvolle wijze waar te nemen en ervaren.

Iemand met neurotische persoonlijkheidsorganisatie is daartoe (met enige vertekeningen) in staat. Ze kunnen ambivalenties ervaren, intimiteit verdragen en afstand nemen. Gevoelens van zichzelf en anderen kunnen ervaren worden.

Wat is de kern van de borderline organisatie en wat leidt tot identiteitsdiffusie in borderline?

De kern van Borderlineorganisatie wordt het ontbreken van een geintegreerd beeld van zichzelf en belangrijke anderen gezien. Het lukt niet om een eenheid in de eigen identiteit te ervaren.

Als er geen eenheid is in de eigen identiteit spreekt met over identiteitsdiffusie.  

Hoe ziet de identiteitsdiffusie er uit bij men met een psychotische organisatie en is er sprake van realiteitstoetsing bij psychotische organisatie?

Bij patienten met een psychotische organisatie gaat dit een stap verder dan identiteitsdiffusie. De voorstelling van zichzelf en anderen is gedesorganiseerd. Vaak ontbreekt de afgrenzing tussen zichzelf en anderen tussen binnen en buiten, en tussen fantasie en werkelijkheid. Soms creeert een waan illusionaire innerlijke samenhang.

Bij een psychotische organisatie is de kwaliteit van de realiteitstoetsing verstoord. 

Is er sprake van realiteitstoetsing bij neurotische & borderlineorganisatie en wat zijn de verhoudingen bij borderline persoonlijkheidsorganisatie?

Bij neurotische en borderline organisatie zijn de kwaliteit van de realiteitstoetsing in stand. Onder stress kan een patiënt met borderlineorganisatie echter een micropsychotische episode krijgen.

Bij de borderline-persoonlijkheidsorganisatie is er sprake van een of-of verhouding tussen het verlangen naar toenadering/nabijheid en het verlangen naar autonomie/afstand. De afweer richt zich op het in stand houden van de of/of toestand.

Hoe is het concept borderline-persoonlijkheidsorganisatie breder dan borderline en wat het doel van Transference-Focused Psychotherapy?

Veel patienten met de DSM narcistische, histronische, antisociale, of borderlinepersoonlijkheidsstoornis hebben volgens Kernberg een borderline persoonlijkheidsorganisatie

Kernberg creeerde overdrachtsgerichte therapie. Tranference-Focused Psychotherapy. TFP heeft als doel de integratie van de gesplitse zelf- en objectrepresentaties bij een borderlineorganisatie.

TFP richt zich op het hier en nu van de overdracht en tegenoverdracht omdat bij uitstek hierin tot leven komt hoe de patient een relatie waarneemt en voorgeeft. 

De basishouding is dat de therapeut als overdrachtspersoon beschikbaar is en met empathie blijft meekijken, moeilijke gevoelens helpt verwoorden. Iemand met empathie kan niet een vijand zijn

Wie introduceerde de zelfpsychologie en waar richt de zelfpsychologie op?

De zelfpsychologie werd geintroduceerd door Heinz Kohut

De zelfpsychologie richt zich op hoe externe relaties nodig zijn voor het ontwikkelen en in stand houden van de samenhang van het zelf, de stabiliteit van het zelf in de tijd, en de affectieve kleur van het zelfgevoel.

(3 Zs: Zelfcohesie, zelfcontinituit en zelfwaardeering)

Wat zag Kohut als narcistische problematiek en waar is de term narcisme van afgeleid?

Clienten in behandeling hadden een kwetsbare zelfgevoel, leegte, depressie moeite met zelfcohesie, zelfcontituit en zelfwaardering te handhaven. Dit werd gezien als narcistische problematiek.

De term narcisme is afgeleid van Narcissus. De mytische figuur die zijn eigen spiegelbeeld in het water bewonderde en in het water viel en verdronk.

Is secundair narcisme toegankelijk voor behandeling en hoe is het concept narcisme in latere psychoanalytische denken gewijzigd?

Volgens Freud is secundair narcisme niet toegankelijk voor behandeling.

Tegenwoording is narcisme alle bewuste en onbewuste psychische activiteiten die zijn gericht op het ontwikkelen en handhaven van de zelfcohesie, zelfcontinuit en zelfwaardering. In het huidige psychoanalytische denken heeft iedereen te maken met narcisme, seksualiteit en agressie.

Wat zijn de twee specifieke vormen van overdracht die Kohut identificeerde in narcistische problematiek en hoe functioneert de therapeut in dit geval?

Kohut identificeerde twee specifieke vormen van overdracht: spiegeloverdracht en idealiserende overdracht.

  • Bij spiegeloverdracht wordt verstaan dat de client wil dat de therapeut hem bevestigd en bewonderend zonder veel toevoegingen. De therapeut is een spiegel voor zijn exhibitionistische zelf.

  • In idealiserende overdracht wordt de therapeut beleefd als sterke Almachtige ouderfiguur waarvan troost en kalmering uitgaat.

De therapeut functioneert als zelfobject, als een verlengstuk van de client waarover deze illusionair beschikt over zijn narcistisch evenwicht. Geleidelijk doen desillusies voor waardoor een realistischer beeld bestaat van de therapeut zelf

Wat was de inspiratiebron voor de gehechtpsychologie en door wie is deze verder uitgewerkt?

Bowlby zag dag jonge delinquenten een geschiedenis hadden van gezinsbreuken, meer dan andere leeftijdsgenoten. Dit was een inspiratiebron voor zijn theorie.

De gehechtheidpsychologie is uitgewerkt door Ainsworth en Fonagy. Het is verankerd in empirisch onderzoek.  

Wat is het primaire doel van het gehechtheidssysteem en hoe stabiel zijn gehechtheidsrepresentaties?

Het primaire doel van de gehechtheidssysteem is de fiseke veiligheid van de pasgeborene die wordt gerealiseerd door de activiteiten van de primaire verzorger.

Gehechtheidsrepresentaties ontstaan in de kindertijd, blijven redelijk stabiel en zijn van grote invloed op het psychisch welbevinden

Hoe verandert het doel van de gehechtheidssysteem in de kindertijd en wat zijn de interne modellen volgens Bowlby?

In de vroege kinderontwikkeling verandert dit doel in een psychologisch doel; een gevoel van emotionele nabijheid met de primaire verzorgen.

De kwaliteit van de vroege gehechtheidsrelaties beïnvloedt de ontwikkeling van wat Bowlby interne werkmodellen noemde: in het (impliciete) geheugen opgenomen verwachtingen over het doen en laten van gehechtheidspersonen en de reacties daarop.

Vanaf wanneer kunnen babys ingedeeld zijn in de vier hechtingsstrategieeen en hoe zijn dit bij volwassenen te onderscheiden?

Babies kunnen vanaf tien maanden al ingedeeld te kunnen worden in de vier mogelijke strategieen: veilig gehecht, onveilig-vermijdend, onveilig-ambivalent, en onveilig gedesorganiseerd.

Bij volwassenen is dit te onderscheiden met het Gechechtheid Biografisch Interview of Adult Attachment Interview. 

Wat is het kernconcept van zelfregulerende processen volgens Fonagy en hoe onstaan deze?

Het kernconcept van zelfregulerende processen is mentaliseren.

Volgens Fonagy zijn veilige primaire gehechtheidsrelaties vooral belangrijk omdat zij het ontstaan van zelfregulerende processen bevorderen. 

Hoe ervaart het kind dat de emotie niet van de ouder is, maar van zichzelf en wat gebeurt er als het kind onvoldoende bescherming heeft van de externe werkelijkheid door slechte gehechtheidrelaties?

Door spiegelende reacties gaat het kind zijn eigen gevoelstoestand herkennen (zolang het accuraat is).

Doordat het kind kan gemarkeerd spiegelen (marked mirroring) maakt het kind duidelijk wat hij ervaart niet de emotie van de ouder is maar van hemzelf. 

Als het kind de beschikbare gehechtheidsrelaties onvoldoende bescherming bieden tegen een onverdraaglijke externe werkelijkheid kan het geen innerlijke representatie van een psychische binnenwereld ontwikkelen. Bij het kind en later de volwassene is het proces om innerlijke voorstellingen van psychische processen te komen gestoord.

Wat zijn de drie te onderscheiden niet-mentaliserende modi voor als mentaliseren (nog) niet bestaat en welke therapie is geschikt voor het ontwikkelen voor mentaliserend vermogen?

Er zijn drie niet-mentaliserende modi te onderscheiden:
Teleologische modus
Letterlijke Modus
Alsof modus 

Mentalisation-Based Treatment
is een psychotherapie die volwassenen een dergelijke veilige gehechtheidsrelatie biedt. MMBT word ook toegepast bij andere vormen van psychopathology. De focus ligt dan wat er gebeurde als niet-mentaliserende modi op de voorgrond staan.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo