De negentiende eeuw - De literatuur in de 19e eeuw - De Romantiek 1800-1840

23 belangrijke vragen over De negentiende eeuw - De literatuur in de 19e eeuw - De Romantiek 1800-1840

De Romantiek is een complexe beweging en kent invloeden van twee stromingen. Welke?

1. Liberalisme; John Stuart Mill, met het romantische individubegrip en Victor Hugo, het  vrijheidsbegrip; de artistieke vrijheid van de kunstenaar.
2. Conservatisme, kritisch tav moderne samenleving, beperkingen rationele vooruitgangsdenken


Waar komt de naam 'romantiek'  vandaan? Wie muntte deze naam?

ontleend aan de Middeleeuwse 'romances'
Friedrich Schlegel, een Duitse auteur

Waaraan is de naam romantiek ontleend?

De naam is ontleend aan de middeleeuwse romances. Friedrich Schlegel kwam met een nieuwe betekenis. Romantische poëzie die alle bestaande grenzen omverwierp(tussen kunst en leven, cultuur en natuur).
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe dachten kunstenaars over de romantiek?

Het was geen middel meer voor morele instructie, of de overdracht van verlicht denken. De kunstenaar moest zich onafhankelijk kunnen opstellen tov de samenleving. Zijn genialiteit kwam juist voort uit zijn volstrekte oorspronkelijkheid.

Er overheerste in de romantiek een cultuurkritische teneur.
De opvatting was dat in de contemporaine samenleving de menselijke ziel geknecht en geamputeerd werd. De mens zou het contact met het spirituele en artistieke wortels verloren hebben. Dit zou via de kunst weer hersteld kunnen worden.

De ziel, de droom, het onderbewustzijn was belangrijk, de ratio niet.

Het gevolg van de twee stromingen, liberalisme en conservatisme, in de Romantiek betekende voor de inhoud van de kunst, en de literatuur het volgende....

Geen morele instructie en geen overdracht verlichte denkbeelden

Wie zijn belangrijke schrijvers zijn romantici?

Friedrich Slegel spil van een kring denkers in Jena Duitsland. Tijdschrift Athenäeum. Hölderlin en Novalis belangrijkste uit deze groep.
Lake Poets uit het Lake District.
Beiden groepen ontwikkelden denkbeelden over de dichtkunst, en wel over de autonome en spirituele kracht van de poëzie.
Victor Hugo Frankrijk. In Frankrijk werd de term romantiek gebruikt in de strijd tussen twee generaties. De classicistische kant van de academie tegen de jonge schrijvers die zonder academische regels wilden werken. Door toneelstuk Hernani (1830) van Victor Hugo ontstond strijd, de jonge schrijvers wonnen.

Het romantisch individu subject staat voor?

Eenzaam individu, orginaliteit, recht op zelfbeschikking, ontdekken van persoonlijke vrijheid.

Romantiek en het nationale denken, het menselijk subject was belangrijk, niet de gemeenschap. Waarin was de romantiek wel gericht op het collectief?

Romantici wilden de ziel doorboren, dit was van het individu, maar ook van het volk.
Volksziel is volksvrijheid. Ieder volk had het recht om zich naar eigen geaardheid te ontwikkelen. Zonder invloed van vreemde machten. Hierdoor droeg de romantiek bij aan de nationale identiteit. En dus verbonden met de opkomst van de natiestaat.
Ook voor de politieke natie staat is dit denken van belang geweest.

In de romantiek kreeg men belangstelling voor in de volkstaal vertelde legenden. Leg uit.

De franse traditie in de literatuur had er voor gezorgd dat de mondelinge traditie was verdwenen.
Mythen, sprookjes en legenden werden weer gelezen en door verteld.
De ziel van het volk zou door de vertellingen uitgedrukt worden.
bv. Sprookjes van Grimm.
Ook ontstond er hierdoor hernieuwde interesse voor de middeleeuwen. De periode werd nu gezien als een periode waarin op bewonderenswaardige wijze uitdrukking werd gegeven aan een oprechte spiritualiteit.
De historische roman deed zijn intrede.
bv Walter Scott Ivanho (1820).
Victor Hugo, De klokkenluider van de Notre Dame.(1831)

Waarom is Der Wanderer über dem Nebelmeer hèt beeld van de Romantiek?

1. De eenzame wandelaar draagt de kenmerken van het romantisch subject
2. Introspectieve en bespiegelende houding
3. Onherbergzame, ondoorgrondelijke natuur, is mede confrontatie met zich zelf

Welk literair werk laat ook zien de correspondentie tussen de natuur en de subjectieve gemoedstoestanden?

Wuthering Heights van Emily Brönte

De Romantiek, met termen als eenzaamheid, individualiteit, autonomie, oorspronkelijkheid, orginaliteit en genealiteit, was desondanks ook gericht op het collectief. De kunsternaar kan de diepere lagen van de individuele ziel aanboren maar ook de volksziel. Wat betekende dit en wat waren de gevolgen?


  1. De Romantiek droeg bij aan de nationale identiteit als voorloper op de natiestaat
  2. De volksziel werd uitgedrukt in de volkstaal, met interesse voor Middeleeuwen
  3. Hernieuwde belangstelling voor historische romans

Hoe dachten de liberalen van de Gids over de Nederlandse literatuur?

Deze vonden dat de schrijvers hun stof moesten zoeken in de gouden eeuw. Omdat dit de succesvolste eeuw voor Nederland was.
Bosboom Toussaint voorzag in die behoefte met Het huis Lauernesse.

In de Romantiek kwam de belangstelling voor de historische roman. Wie was de peetvader van dit genre? Noem ook een Franse schrijver met een middeleeuws werk.

Walter Scott met Waverly en Rob Roy en later Ivanhoe.
Victor Hugo: de klokkenluider van de Notre Dame

In de Romantiek kreeg men belangstelling voor de in de volkstaal doorvertelde legenden, sprookjes, mythen en liederen. De gedachte was dat de ziel van het volk in de collectieve vertellingen uitgedrukt werd. Noem twee schrijvers en werken.

Gebr. Grimm, Kinder- und Hausmärchen 1812
Clemens Brentano en Achim von Arnim, Des Knaben Wunderhorn 1805-1808

Wat beweerde Isaiah Berlin in The Roots of Romantisme?

Romantiek heeft een Duitse oorsprong en in Frankrijk en in Engeland kwam er een eigen variant op de romantiek

Vond de romantiek weerklank in de Nederlandstalige literatuur van de 19e eeuw?

Nee, het antimaatschappelijke, autonome en individualistische aspect van de Romantiek had weinig weerklank gevonden
De verlichting had nationale en didactische literatuur gebracht en dit werd voortgezet in de 19e eeuw.
Litteratuur was nog altijd een didactisch of zedenkundig instrument.

Was Willem Bilderdijk een romanticus?

Hij schreef over verbeeldingskracht en portretteeerde zich als onbegrepen eenling.
Echter, oprichter Reveil, orthodox protestantisme. Niet verenigbaar met Europese romantiek. Te rationeel!

Tussen de publieke taak van predikanten en die van dichters bestond in de 19e eeuw geen grote kloof. Vertel waarom niet?

Van dichters werd verwacht dat zij welzijn samenleving bevorderden terwijl predikanten preken uitgaven die naast sitchtelijke ook literaire waarde hadden.

Het romantische denken over de volksziel slaat wel aan in Nederland. Waaruit blijkt dit?

Herontdekking van Middelnederlandse manuscipten, zoals Karelromans en Van de Vos Reinaerde

Ook de historische roman kreeg in de 19e eeuw waardering in Nederland. Welke periode vonden de Nederlandse romantici de belangrijkste periode in de historie?

De 17e eeuw; de Gouden Eeuw

In welke periode plaatst Geertruida Bosboom-Toussaint Het Huis Lauernesse? Waarom deed zij dit?

In de Gouden Eeuw, de 17e eeuw, omdat het goed was voor het 19e eeuwse vaderland het succes van de voorvaderen in de Gouden Eeuw ten voorbeeld te stellen. Terwijl het verhaal zich afspeelt in de tijd van de Reformatie, dus 16e eeuw.

Ook in Nederland ging men de historische roman beoefenen. Noem twee schrijver en hun werken?

  • J.F. Oltmans, De schaapherder. Over het leven van Jan van Schaffelaer, 1838
  • Jacob van Lennep, De roos van Dekama 1836

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo