Startpagina / Samenvattingen / Leerboek Inleiding Letterkunde / vondel-cats-minnebeelden

Renaissance en classicisme - Literatuur van de Gouden Eeuw (circa 1620-1700) - Het Frans-Classicisme (1660-1700)

Q: Wat is Proteus van Jacob Cats?

Emblemenbundel 1618 ' Proteus ', dat is Sinne- en Minnebeelden'. gebruikt als een 'Proteus' (Proteus was klassieke god die eindeloos van gedaante kon wisselen). bij elke prent 3x een motto en 3x een toelichting: amoreus, sociaal-economisch, godsdienstig. bijschrift in rijm of proza catsiaanse dreun, zoetvloeiend; afwisseling beklemtoonde en ombeklemtoonde klinkers randschriften en voetnoten met veel klassieke wijsheid prenten van Adriaen van de Venne, Zeeuws kunstenaar die initiatief nam tot publicatie 'Zeeusche nachtegaal'

Q: Wat zijn drie werken van Constantijn Huygens?

gedicht: Batava Tempe (lofzang op 't Haagse Voorhout) gedicht: 't Costelick Mal (kostbare dwaasheid) bundel: Otia of Ledige Uren en Koren-bloemen

29 belangrijke vragen over Renaissance en classicisme - Literatuur van de Gouden Eeuw (circa 1620-1700) - Het Frans-Classicisme (1660-1700)

Wie schreef het boek 'het gansche beleyt des echten-staets' (1625) een soort gids voor jonggehuwden. En was een bestseller auteur?

Jacob Cats

Wat luidde de oprichting van Nil in

Frans-Classicisme, en het einde vd Renaissance

Huygens richtte zich op een klein publiek van liefhebbers van literatuur. Wat werd er na zijn dood over hem gezegd?

'Huygens moest zeker gelezen worden, maar vooral niet nagevolgd'

Welke kritiek had Pels op Vondel?

Vondel koos voor Bijbelse stof en zou te moeilijk hebben geschreven: 'Vondel-discussie': veel kritiek op Pels/Nils

Hoe circuleerden gedichten in de 17e eeuw?

Vaak in handschrift, kopieën door liefhebbers. Als uitgevers er wat in zagen, gedrukt, gebeurde niet altijd
Gedichten soms ontdekt nav actuele gebeurtenis (oorlog, vorstelijk bezoek) en dan met andere gedichten op drukpers gelegd. Vaak buiten medeweten dichter

Wie was de grootste schrijver in het tijdvak van 1620-1640 en wat was zijn bekendste toneel waar de schouwburg in 1637 mee opende?

Joost van den Vondel
Gysbrecht van Aemstel

Wat was de verdienste van Daniel Heinsius? (1620 - 1700)

Met zijn Nederduytse poemata liet hij zien dat niemand zich meer hoefde te schamen om te dichten in de volkstaal.

Wat is Proteus van Jacob Cats?

Emblemenbundel 1618 'Proteus', dat is Sinne- en Minnebeelden'.
gebruikt als een 'Proteus' (Proteus was klassieke god die eindeloos van gedaante kon wisselen).
bij elke prent 3x een motto en 3x een toelichting: amoreus, sociaal-economisch, godsdienstig.

bijschrift in rijm of proza
catsiaanse dreun, zoetvloeiend; afwisseling beklemtoonde en ombeklemtoonde klinkers
randschriften en voetnoten met veel klassieke wijsheid
prenten van Adriaen van de Venne, Zeeuws kunstenaar die initiatief nam tot publicatie 'Zeeusche nachtegaal'

Waarin verschillen de dichtbundels (1620 - 1700) met de bundels uit vorig decennium?

Steeds vaker namen voorin de bundel. Nauwelijks behoefte anonimiteit.

Wat zijn drie werken van Constantijn Huygens?

gedicht: Batava Tempe (lofzang op 't Haagse Voorhout)
gedicht: 't Costelick Mal (kostbare dwaasheid)
bundel: Otia of Ledige Uren en Koren-bloemen

Noem drie gezichtsbepalende dichters van de Gouden Eeuw (1620 - 1700)

Cats
Huygens
Vondel

Hoe ging de opgang van Joost van den Vondel?

Kleinburgelijk, vroom wereldmijdend, doopsgezind milieu
debuteerde in de Vlaamse rederijkerskamer 't Wit Lavendel
1620 mede initiatiefnemer Nederduytsche Academie
toneelauteur
1637 opening schouwburg (stenen) keizersgracht: Gijsbrecht
dichter van alle genres
1653 lauwerkroon van de Amsterdamse schilders

Hoe wordt in het leerboek het genre van de emblematiek gedefinieerd? Hoe weken de emblemata van Jacob Cats hiervan af en welk effect had dat?

Cats schreef emblemen waarbij hij drie keer een motto en drie keer een bijschrift gaf:

Amoureus
Sociaaleconomisch
Godsdienstig

Zo sprak hij, heel slim, verschillende lezersgroepen tegelijk aan. Het resultaat was dat zowel geleerde als minder geleerde lezers met zijn emblemen uit de voeten konden.

Hoe kwam het dat de Nederduytsche poemata van Daniel Heinsius het effect van Nederlandstalige gedichten bereikte en de eerste aanzet was gegeven voor het veranderen van het literaire landschap?

Dit kwam mn door het prestige van Heinsius. Men hoefde niet meer te schamen voor dergelijke gedichten (emblemen, elegieen, bruilofts- en liefdesgedichten + Hymna aan Bacchus in eigen taal).

Wat waren de grote veranderingen in het literaire landschap?

* Rederijkerkamers verdwenen nog niet, maar er kwamen steeds meer individuele auteurs.
* Aanvankelijk benadrukten ze nog wel de klassieke wortels van het werk (Latijnse of tweetalige titels en naam auteur in gelatiniseerde vorm). Later hoefde dit ook niet meer.

Bredero en Hooft worden in het leerboek vernieuwers genoemd. Waarin lag die vernieuwing precies?

De houding tov het schrijverschap; dat namen zij uiterst serieus, poëzie (in de eigen taal) was iets waarmee je voor de dag kon komen en zij traden dan ook zelfbewust onder hun eigen naam naar buiten.
Hierbij paste ook de overtuiging dat de rederijkerskamer geen gezelligheidsvereniging was, maar een plaats diende te zijn waar de serieuze beoefening van de kunst centraal stond.

Waarom bleven dichtbundels van individuele auteurs nog lange tijd zeldzaam?

* Publiceren stond lang niet altijd synoniem met 'drukken'. Veel gedichten circuleerden in handschrift, gekopieerd door liefhebbers.
* Alleen als iemand er geld voor over had (bewonderaars, de auteur zelf, nabestaanden) of als iemand er geld in zag (Drukker) kon het gedrukt worden.

Waarom vormde het genre van het gelegenheidsgedicht voor Vondel de kern van het dichterlijk bedrijf?

Voor Vondel was de dichter iemand die midden in het leven stond en zijn medeburgers de juiste woorden gaf om moeilijke en complexe situaties te vatten: oorlog en vrede, geboorte en dood, spot en ernst.
Het gelegenheidsgedicht behoorde zo tot de kern van zijn dichterschap want daarin reageerde de dichter direct op gebeurtenissen (die dus alle facetten van het leven konden omspannen, niet slechts één onderwerp).

Welk soort dichtbundels werden er in de gouden eeuw wel regelmatig uitgegeven? Noem er 2

1) Gedichten naar aanleiding van een actuele gebeurtenis (oorlog, vrede, vorstelijk bezoek, rel). De drukker voegde dan 'ontdekte' gedichten samen, vaak zonder weten van de dichter.

2) Collectieve uitgaven, zoals de 'Zeeusche nachtegael' (= eigenlijk een kikker, dus groep had zelfspot), groep Zeeuwse dichters onder aanvoering van schilder Adriaen van de Venne.

Welke overeenkomst en welk groot verschil had de collectieve gedichtenbundel de Zeeusche nachtegael met de verzamelbundels uit de vorige decennia?

De overeenkomst was de rijkersdriedeling (minnenzang, zedenzang en hemelzang - ofwel int amoureur, int wijs en int sot).
Het verschil tussen de Zeeusche nachtegael en eerder werk wat dat er totaal geen behoeft meer was aan anonimiteit (zoals bij de rederijkers in het Nederduytschen Helicon)

Individuele schrijvers begonnen met publicatie. In aanvang ook wel gezamenlijk. Wat is een voorbeeld van een collectieve bundel van Zeeuwse dichters?

1623 Zeeusche nachtegaal

Welke schrijver groeide steeds meer uit tot het 'hoofd' der Nederlandse dichters (die samen met Bredero een grote vernieuwer binnen de Amsterdamse Rederijkerskamer was) en hoe heette zijn bundel met gedichten die in 1636 verscheen?

PC Hooft - Gedichten van PC Hooft - model voor jonge dichters tot in de 18e eeuw

Waarmee trok Jacob Cats (zelfs internationaal) de aandacht?

Met het veeltalige, originele en geleerde emblemenbundel Silenus Alcibiadis sive Proteus, [dat is] Sinne- en Minnebeelden.

Wat was er zo bijzonder aan Jacob Cats zijn Emblemenbundel Silenus Alcibiadis sive Proteus, [dat is] Sinne-en Minnebeelden?

Anders dan de eerdere emblemen (prent, motto en bijschift in proza om verband tussen prent en motto uit te leggen en les te leren) gaf in Proteus (naam klassieke god die van uiterlijk kon veranderen) bij elke pret driemaal een motto en driemaal uitleg:
- Amoureus
- Sociaaleconomisch
- Godsdienstig

Het had veel voetnoten en randschriften (klassieke en humanistische geleerdheid), maar ook veel fraaie platen en eenvoudig taalgebruikt id Nederlandse gedichten: geschikt voor iedereen!

Wat is, wat we de 'Catsiaanse dreun' noemen (en in zijn tijd Zoetvloeiend werd genoemd?)

Dit is een verzorgde versificatie in het werk van Jacob Cats met een regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde klinkers.

Wat waren bekende werken van Jacob Cats? Noem er 3

Vooral aantrekkelijke, stichtelijke lectuur voor groot publiek?

- Silenus Alcibiadis Sive Proteus [dat is] Sinne- en Minnebeelden: totaal vernieuwde en gewietse emblematiek

- Houwelick, dat is, Het gansche beleyt des echten-staets (1625) een gids voor jonggehuwden en boek met richtlijnen voor mannen en vrouwen in alle levensfasen

- 's Werelts begin, midden, eyne, besloten in den trouringh met den proef-steen van den selven (1637 0 doorgaans bedank als De Trou-ringh) - wereldgeschiedenis in huwelijksverhalen.

Wat was een groot verschil tussen het type dichten van Jacob Cats en Constantijn Huygens?

Zijn werken vroegen om een grote concentratie van de lezer. Hij schreef voor een klein publiek, liefhebbers van literatuur die hun hersens wilden laten kraken.

Joos van den Vondel werd uiteindelijk meester in alle genres. Noem een aantal werken.

Johannes de boetgezant, 1662 - breed epos
Bespiegelingen van Godt en Godtsdienst, 1662 - leerdicht
De heerlyckheit der Kerke, 1663 - leerdicht

Wat werd uiteindelijk, postuum uitgegeven, Joost van den Vondel zijn belangrijkste werk?

Poezy of verscheiden gedichten (1682). Een staalkaart voor de Nederlandse Poezie en een model voor later.

Gelegenheidspoezie (van wieg tot graf) vond zijn plek, de dichter stond midden in het leven.

Hij belichaamde zijn eigen ideaal, net als ideaal van renaissance: geleeder dichter, die grote traditie van zijn tijd deed herleven.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Leerboek Inleiding Letterkunde

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Renaissance en classicisme - Literatuur van de Gouden Eeuw (circa 1620-1700) - Het Frans-Classicisme (1660-1700)

Renaissance en classicisme - Literatuur van de Gouden Eeuw (circa 1620-1700)

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding