Startpagina / Samenvattingen / Literaire leven in de middeleeuwen / literatuur-eeuw-teksten

Wat is literatuurgeschiedenis en wat doet het ertoe?

11 belangrijke vragen over Wat is literatuurgeschiedenis en wat doet het ertoe?

Vertel in kort bestel waar het boek Wereld in woorden van Frits van Oostrom over gaat.

Wereld in woorden gaat over de Nederlandse literatuur in de veertiende eeuw. Het vormt een tweeluik met Stemmen op schrift - dat de periode tot 1300 bestreek.

Wat kun je vertellen over de 14e eeuw waaraan Frits van Oostrom zijn boek Wereld in woorden aan wijdt? Geef in je antwoord aan wat er gebeurde met de literatuur.

De veertiende eeuw was het tijdperk van een gigantische crisis in Europa: de pest, natuurrampen, misoogsten, het schisma in de kerk en allerhande hoog oplopende strijd tussen staten en standen. En tegelijk vertoont de literatuur in deze periode ongekende innovaties: denk alleen al aan de vloed aan teksten over kennis en kunde, het gedurfde werk van Ruusbroec, de abele spelen en de poëzie van Gruuthuse. Zou het kunnen zijn dat te midden van alle woelingen juist extra energie vrijkwam om nieuwe wegen te beproeven? Is het een tijd van "creatieve crisis"?

Aan wat voor een soort teksten moeten we denken in de veertiende eeuw?

Een bonte stoet van teksten en schrijvers trekt voorbij. De alom vereerde mysticus Jan van Ruusbroec, maar ook rebelse geesten zoals de anonieme schrijver van een quasi-dialoog tussen meister Eckhart en een leek ("de liefhebbende ziel is gelukzaliger op bed dan in de kerk"). Bloedstollende chirurgische geschriften naast ethische tegeltjeswijsheden. De vier zwarte zwanen van de abele spelen, de schuine humor van de boerden, en het altijd weer ontroerende Egidiuslied. Zowel grote klassiekers als obscure teksten komen aan de orde, verrijkt met tal van nieuwe vondsten uit recent onderzoek.

Wat beschrijft Van Oostrom in Stemmen op schrift?

Stemmen op schrift verhaalt over de grote processen achter de middeleeuwse literatuur: over hoe het Nederlands op schrift kwam, het ontstaan van de hoofse cultuur en de "bevrijdingstheologie" van de middeleeuwse vrouwenmystiek. De auteur geeft een vernieuwde kijk op grote teksten en auteurs, zoals Hendrik van Veldeke, de ridderromans, de unieke mystica Hadewijch en natuurlijk Jacob van Maerlant

Wat zorgt voor een echte ommekeer in de literatuur (15e eeuw?)

De literatuur krijgt vooral een ander karakter door de drukpers. Die maakt er een product van voor de vrije markt. En dat betekent de geboorte van de literaire tekst als afzonderlijk (kunst)werk, voorzien van een eigen titel. Daarbij blijkt de honger naar versierde woorden enorm te zijn. Daarin kan immers troost gevonden worden voor de wonden van het leven. Maar ook de onafwendbare dood laat zich hiermee lijmen. Het sterkst nog werken de hilarische omkeringen van de gewenste gedragsvormen, aangevoerd door de zot die leert hoe het niet moet.

Leg uit waarom literatuur vooral een publieke zaak blijft, maar hoe de rol van het publiek in de 15e eeuw verandert.

Literatuur blijft een publieke zaak, zelfs een gedrukt boek met schelmenstreken leest men aan elkaar voor. Maar de rol van het publiek verandert. Van deelnemer aan het gewilde volksfeestrepertoire verandert men in toeschouwer bij de imposante voordrachten en schouwspelen van de literair geschoolde rederijkers. Die treden graag in het voetspoor van Erasmus. In hun spectaculair geënsceneerde drama’s verbeelden ze de kracht van het debat, verdraagzaamheid en ieders kansen op de eeuwigheid.

Over wat voor een onderwerpen gaat de literatuur in de 15e eeuw?

De literatuur heeft een eigen taal gevonden en gaat over alles wat mensen opwindt - liefde, hiernamaals, zelfkennis, huwelijk, misstanden in de kerk, het ware geloof, ketterijen en erotiek.

Wat is een acceptabele literatuurvisie die je kunt hanteren in het onderwijs?

Het is onbegonnen werk om alle werken te bespreken, dus je moet keuzes maken. Je biedt een historisch overzicht, met een zekere chronologie die samenhangt met de ontwikkeling van de cultuur. We hebben het over meesterwerken, maar we geven ook een beeld door exemplarische teksten te bespreken die representatief zijn voor de tijd. Je maakt als het ware een ballonvaart over de literatuur in een bepaalde eeuw en wijst daarbij een aantal zaken aan.

Literatuur is dubbel historisch. Leg dit uit.

Literatuur heeft namelijk een heden, een verleden en een toekomst. Dit werkt door op meerdere niveaus. Echte literatuur is tijdloos. Elk boek is een tijdgenoot van ons. Wij kunnen een bibliotheek inlopen en op de plankjes staan alle boeken op ons te wachten. Literatuur kan over de eeuwen heen rechtstreeks met ons spreken. Hoe zou het zijn geweest? Wij weten echt wat er geschreven is. De woorden zijn van de schrijver en als we lezen dan worden de boeken onze tijdgenoten. Het verleden blijft dus aanwezig. Het oude wordt niet afgeschaft door het nieuwe.

Waarom is het zinvol om jezelf als het ware terug te vertalen naar de tekst?

Literatuur is een inlevingsmachine. Het is een voortdurende uitdaging aan ons inlevingsvermogen. Vergeet dat je in NL in de vroege 21e eeuw leeft, maar verplaats je in je hoofdpersoon. Er ligt ook een uitdaging voor de creativiteit van de lezer. Het gaat om vervlogen denkwerelden.

Zet je de boeken chronologisch achter elkaar of leg je de boeken achter elkaar die wij nu interessant vinden?

Persoonlijk antwoord

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Literaire leven in de middeleeuwen

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Wat is literatuurgeschiedenis en wat doet het ertoe?

11 belangrijke vragen over Wat is literatuurgeschiedenis en wat doet het ertoe?

Vertel in kort bestel waar het boek Wereld in woorden van Frits van Oostrom over gaat.

Wat kun je vertellen over de 14e eeuw waaraan Frits van Oostrom zijn boek Wereld in woorden aan wijdt? Geef in je antwoord aan wat er gebeurde met de literatuur.

Aan wat voor een soort teksten moeten we denken in de veertiende eeuw?

Wat beschrijft Van Oostrom in Stemmen op schrift?

Wat zorgt voor een echte ommekeer in de literatuur (15e eeuw?)

Leg uit waarom literatuur vooral een publieke zaak blijft, maar hoe de rol van het publiek in de 15e eeuw verandert.

Over wat voor een onderwerpen gaat de literatuur in de 15e eeuw?

Wat is een acceptabele literatuurvisie die je kunt hanteren in het onderwijs?

Literatuur is dubbel historisch. Leg dit uit.

Waarom is het zinvol om jezelf als het ware terug te vertalen naar de tekst?

Zet je de boeken chronologisch achter elkaar of leg je de boeken achter elkaar die wij nu interessant vinden?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Jan van Boendale - Poëticale teksten

Literaire leven in de middeleeuwen

Geschiedenis van het Nederlands

Een nieuw vaderland voor de muzen

Het volle leven : Nederlandse literatuur en …

Voedingsdeskundige

Worm en Donder

Class notes - Taalkunde II

Class notes - Poëzienanalyse

Class notes - Literatuurgeschiedenis 1562-18…

Class notes - Taalfilosofie

Class notes - Literatuurfilosofie