Schade en causaal verband

18 belangrijke vragen over Schade en causaal verband

Welk onderscheid kan er gemaakt worden binnen vermogensschade en waarvoor is dit onderscheid relevant?


Er wordt onderscheid gemaakt tussen:
  • personen schade: letsel- en overlijdenschade;
  • zaakschade: schade die het gevolg is van de beschadiging of een vernietiging van een zaak; en
  • zuivere vermogensschade: vermogensschade die niet terug te voeren is op letsel, overlijden of beschadiging.


Het onderscheid kan relevant zijn voor:
  • causaliteit: wordt eerder aangenomen bij personenschade dan bij zuivere vermogensschade; en
  • matiging: is eerder op zijn plaats bij zuivere vermogensschade dan bij zaakschade of personenschade.

Wat verstaat men onder affectieschade en wordt dit soort schade vergoed?


De vergoeding van affectieschade is een vorm van smartengeld voor naasten van slachtoffers. Deze kunnen schadevergoeding krijgen als het slachtoffer is overleden of ernstig en blijvend letsel heeft (6:107 Jo 6:108 BW).


Sinds 01-01-2019 wordt affectieschade vergoed, mits het ongeval op of na die datum heeft plaatsgevonden.

Op manieren kan schade worden begroot?


De schade kan concreet of abstract worden begroot. Het uitgangspunt is dat schade concreet wordt begroot.


Concrete begroting betekent dat rekening wordt gehouden met alle concrete omstandigheden van de individuele benadeelde.


Abstracte begroting: wordt juist van een of meer omstandigheden geabstraheerd. De rechter gaat dan na hoe groot in het algemeen de schade is van iemand die in een gelijke situatie verkeert.

Gebeurt slechts in een aantal specifieke gevallen, waaronder zaaksbeschadiging. Waardevermindering van de zaak wordt begroot op de objectieve herstelkosten.

NB! Benadeelde hoeft niet tot herstel over te gaan (HR Reaal/Athlon).
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waarom is winstafdracht ex 6:104 BW een bijzondere vorm van schadevergoeding?


Het ziet op de situatie waarin iemand voordeel heeft van een bepaalde (onrechtmatige) gedraging, zonder dat (het nodig is) dat benadeelde schade heeft geleden.


De rechter kan de schade begroten op de genoten winst of een deel daarvan. Onder winst wordt verstaan: ieder financieel voordeel dat de schuldenaar door zijn onrechtmatig handelen of tekortkoming heeft genoten.

Komt toekomstige schade ook voor vergoeding in aanmerking?


Ja, ex 6:105 BW. Het gaat hier om schade die de benadeelde in de toekomst pas zal lijden.


De rechter kan de begroting van de toekomstige schade uitstellen.

Hoe wordt schade over het algemeen vergoed?


In beginsel wordt de schade in geld (6:103 BW).


Op vordering van de benadeelde kan de rechter echter schadevergoeding in een andere vorm dan betaling van een geldsom toekennen.

Wat is de omvang van de schade en kan die omvang worden beperkt?


Het uitgangspunt van de schadevergoedingsrecht is dat de schade die het slachtoffer als gevolg van een bepaald gebeurtenis heeft geleden, volledig moet worden vergoed.

Het beginsel is echter niet absoluut en kan beperkt worden door:
  1. Causaliteit (6:98 BW);
  2. Voordeeltoerekening (6:100 BW);
  3. Eigen schuld (6:101 BW); en
  4. Matiging door de rechter (6:109 BW), dan wel door de wetgever (6:110 BW).

Waar moet bij voordeeltoerekening ex 6:100 BW naar gekeken worden?

Bij de vraag of er sprake is van voordeeltoerekening moet bekeken worden of
  • het voordeel en de schade een dusdanig verband hebben
  • met de feiten waarop de aansprakelijkheid berust
  • dat het rechtvaardig is om het voordeel mee te nemen
  • bij het begroten van de schade.

Hoe wordt er bepaald of er sprake is van eigen schuld ex 6:101 BW?


De eigen schuld wordt in twee stappen bepaald:
  1. causaal: verdeling van de schade over benadeelde en vergoedingsplichtige in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen.
  2. billijkheidscorrectie: kan de rechter toepassen als het resultaat uit stap 1 niet bevredigend is.

Wanneer kan de rechter een wettelijke verplichting tot schadevergoeding ex 6:109 BW matigen en mag matiging contractueel worden uitgesloten?


Getoetst moet worden of toekenning van de volledige schadevergoeding tot onaanvaardbare gevolgen leidt. Dit is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, waaronder (lid 1):
  • aard van de aansprakelijkheid;
  • tussen partijen bestaande rechtsverhouding; en
  • draagkracht


Ieder beding in strijd met 6:109(1) BW is nietig (6:109(3) BW).

Hoe wordt vastgesteld of er sprake is van een causaal verband ex 6:98 BW?


Er wordt onderscheidt gemaakt tussen primaire en secundaire causaliteit:
  • Primaire causaliteit - de vestiging van de aansprakelijkheid; en

  • Secundaire causaliteit - de omvang van de aansprakelijkheid.

Welke vereisten gelden voor primaire causaliteit en hoe is de bewijslast daarin verdeeld?


De gedraging (normschending) is een noodzakelijke voorwaarde geweest voor het ontstaan van de schade (CSQN-verband). Als de schade ook was ontstaan zonder de normschending, dan is er van causaal verband geen sprake.

De bewijslast rust op de benadeelde partij, waarbij de drempel een redelijke mate van waarschijnlijkheid is. Als de omkeringsregel van toepassing is, wordt het causale verband in beginsel aangenomen. Het is dan aan de andere partij om tegenbewijs te leveren.

Wanneer is het moeilijk om het conditio sine qua non aan te tonen en welke oplossing heeft de wetgever hiervoor bedacht?


Het CSQN-verband is moeilijk aan te tonen bij de:
  • meervoudige causaliteit: twee of meer oorzaken veroorzaken samen (of los van elkaar) de schade; en
  • alternatieve causaliteit: de schade kan het gevolg zijn van twee of meer gebeurtenissen, terwijl onduidelijk is door welke van de twee de schade is ontstaan.



Bij de meervoudige causaliteit zijn beide veroorzakers in beginsel aansprakelijk (arrest Van Nugteren/Meskes).

Bij de alternatieve causaliteit zijn beide personen aansprakelijk, tenzij zij bewijzen dat de schade niet het gevolg is van zijn gebeurtenis (6:99 BW).

Wat houdt de secundaire causaliteit in en welke factoren spelen daarbij een rol?


De secundaire causaliteit heeft betrekking op het causaal verband tussen de feitelijke beschadiging enerzijds en de verdere (financieel) schadelijke gevolgen anderzijds.

Factoren die daarbij een rol spelen zijn:
  • de aard van de aansprakelijkheid (risico-, schuld-, contractuele-, dan wel buitencontractuele aansprakelijkheid);
  • de aard van de schade (personen-, zaak- of zuivere vermogensschade);
  • de aard en strekking van de geschonden norm (verkeers- of veiligheidsnorm of andere norm); en
  • de voorzienbaarheid van de schade.

Welk beslisschema kan worden aangehouden, waarbij rekening is gehouden met de invloed van de deelregels van Brunner?

Zie schema

Waar hangt de ingangsdatum van de wettelijke rente ex 6:119 BW vanaf?


De ingangsdatum van de wettelijke rente over schadevergoeding hangt af van het vereiste van een ingebrekestelling:
  • Wel vereist, dan is de ingangsdatum het moment van verzuim.
  • Niet vereist, dan hangt het af van de situatie onder 6:83 BW:
    • sub a vanaf het moment van verstrijken van de termijn,
    • sub b vanaf het moment waarop de verbintenis ontstaat (moment van onrechtmatige daad of wanprestatie),
    • sub c vanaf het moment van de mededeling

Kunnen partijen contractueel een andere rente overeenkomen dan de wettelijke rente ex 6:119 BW?


Als partijen een hogere rente overeengekomen zijn dan de wettelijke rente, dan geldt die hogere rente (lid 3).

Als partijen een lagere renten overeengekomen zijn, geldt de wettelijke rente.

Wat is met name het verschil tussen de leerstukken van proportionele aansprakelijkheid en kansschade?


Het verschil zit er vooral in, dat proportionele aansprakelijkheid kan worden toegepast in de fase van de vaststelling van het CQSN-verband tussen de fout en de schade, in het bijzonder in gevallen van alternatieve causaliteit.


Bij toepassing van kansschade gaat dan om het CQSN-verband tussen de fout en het verlies van de kans op succes. Het gaat slechts nog om de vaststelling van de omvang van de schade aan de hand van een goede en kwade kansen- schatting.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo