Grafmonumenten - Transformatie in de renaissance
43 belangrijke vragen over Grafmonumenten - Transformatie in de renaissance
In italie was er geen sprake van transi's en ging dat realisme van de laatmiddeleeuwse graftombes aan hen voorbij. Hoe verbeeldde men in Italië de gestorvene?
Waar gaf men in Italië de voorkeur aan qua graftombe?
zie graf tombe Ilaria del Caretto (1410) van Jacopo della Quercia.
In dit graf is de herleefde interesse van de klassieke oudheid goed te zien.
Hoe werden in Italië gestorvenen verbeeld op de graftombes?
Een voorbeeld hiervan is het serene witmarmeren praalgraf voor Ilaria del Caretto (Lucca), 1410
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
In Italië ondergaat het middeleeuwse grafmonument in de 15e eeuw door de opkomst van de renaissance een grondige verandering, zowel qua vorm als qua inhoud.
Wat is daarvan de oorzaak?
De nieuwe oriëntatie op de klassieken, de renaissance
Hoe kwam het dat het middeleeuwse grafmonument in Italië een grondige transformatie onderging?
De verschuiving van het zielenheil van de persoon naar herdenking en verering van de aardse zaken van de gestorven persoon.
De opdrachtgevers waren de in opkomst zijnde stedelijke en burgerlijk elite met eigen idealen.
Waarvan is het praalgraf van Ilaria del Caretto van Jacopo della Quercia een goed voorbeeld?
- Kenmerkend voor Italiaanse grafmonumenten - kalme verbeelding gestorvene
- Tombe lijkt op Romeinse sarcofaag met putti en guirlandes
- Vroeg voorbeeld herlevende belangstelling klassieke oudheid.
Wat is de belangrijkste verandering die het middeleeuwse grafmonument ondergaat in de renaissance?
Wat zijn de iconografische veranderingen van het renaissance graf tov van zijn middeleeuwse voorganger?
-De incorporatie van biografische elementen van de overledene, in het grafschrift of in de picturale vorm.
-De introductie van deugden van de gestorvene.
Kardinale deugden (prudentia=verstandigheid, Temperantia= matigheid, Fortitudo= kracht, justitia= rechtvaardigheid).
Theologische deugden (Fides=geloof, Spes= hoop, Caritas= liefde)
-De herleving van het verbeelden van de gestorvene in levende lijve.
Welke transformatie ondergingen grafmonumenten in de 15e eeuw in Italië?
Hiervoor kwam een graf in de plaats vooral de verdiensten van de dode op aarde centraal stelde middels verering en herdenking.
Hoe werden biografische details en deugden toegepast in de middeleeuwen?
Grafmonumenten veranderden in betekenis in de loop van de 15e eeuw in Italië. Van hoop op zielenheil, naar herdenking aardse verdiensten dode. Wat kan een oorzaak zijn voor deze verschuiving?
Wat is een van de meestvolkomen voorbeelden van het gebruik van Deugden op het graf?
Met de laatste grote vernieuwing, het tot leven wekken van de weergave van de overledene.
Hierin zijn de vier deugden verbeeld, en de glorieuze momenten uit het leven van Lodewijk XII. De grafsculptuur wordt ingezet als propaganda. Zie 11.14.
De priants zijn geplaatst boven de transi's.
Wat is een verschil van de renaissance tombes tov de laat middeleeuwse?
Bij de renaissance wordt het dode portret geplaatst tegenover het portret bij leven.
Wat wordt er aan de laat 16e en 17e eeuwse graven toegevoegd?
Wat zijn voorbeelden waarbij de overleden levend wordt verbeeld op het graf?
-Tronende vorsten
-Zegenende paus
Op welke andere manier dan met priants werd de dode leven in geblazen?
* heersers worden tronend uitgebeeld (pausen en vorsten)
* als statue accoudee ( op de elleboog steunend0
* demi gisant (halfopgerichte figuur die bv aan het lezen is) (ontstaan in spanje daarom ligt een relatie met etrusken niet voor de hand)
Op welke andere manier dan met pirants werd de dode leven in geblazen?
Leger aanvoerders in volle uitrusting te paard.
Wat is een voorbeeld van een tronende veldheer op een graf in Nederland?
Het praalgraf van Willem van Oranje.
Biografische details en deugden van de overledene waren middeleeuwen nog exclusief van graftomes van (bijna) heiligen. Wanneer strekte hun domein zich uit naar vooraanstaande leken?
Vanaf de 14e eeuw.
Het gruwelijke realisme van de laatmiddeleeuwse graftombes ging aan Italie grotendeels voorbij.
-> hierdoor is het graf tevens een vroeg voorbeeld in de funeraire geschiedenis van de herlevende belangstelling voor de klassieke oudheid.
Italie was het land waar het middeleeuwse grafmonument in de 15e een grondige transformatie onderging, zowel qua vorm als qua inhoud
Een van de oorzaken voor dit innovatieproces was de nieuwe orientatie op de klassieken, de renaissance.
De belangrijkste verandering van het grafmonument was een betekenisverschuiving; van het middeleeuwse 'heilsmoment', dat primair de hoop op het zieleheil van de overledene uitdrukt,
naar een graf dat de verering en herdenking van de aardse verdiensten van de gestorvene centraal stelt
Wat is een statue accoudee?
Een demis gisant: een liggend iemand die zich half opricht.
Aan de hand van enkele monumenten is dit verneiwuesingsproces te verduidelijken. Vroege gevallen van het gebruik van klassieke motieven zijn te vinden in een groep 15e florentijnse grafmonumenten. vb praalgraf Bruni is zoals zoveel italiaanse monumenten een zogenaamd wandgraf en tegelijkertijd een vroeg voorbeeld van een geleerdengraf
-> afgezien van de vele klassieke motieven bestaat hier duidelijk de neiging om de overledene in zijn aardse grootheid, zijn geleerdheid als humanist, te vereeuwigen
=> de totale mise-en-scene is bovendien een soort versteende vorm van de staatsbegrafenis van Bruni
Wat was het voordeel van een demi-gisant?
Door zijn aantrekkelijke vorm –liggend (dus op een tombe toe te passen) en tegelijk half opgericht, (dus sterker gericht naar de toeschouwer en meer mogelijkheden voor handeling) werd de demi-gisant zeer veel gebruikt in de 17e en 18e eeuw
Voorbeeld van wereldlijke vorm van tronende heersers
Wat zijn de belangrijkste veranderingen van het grafmonument in de renaissance?
- Niet het zielenheil staat meer centraal, maar de herdenking en verering;
- Secularisatie van de deugden;
- Het tot leven brengen van de weergave van de gestorvene;
- Leven en dood komen tegenover elkaar te staan in plaats van de transi en de ideale figuur;
- De demi-gisant doet zijn intrede.
Biografische details en deugden van de overledene waren in de middeleeuwen nog een exclusief aspect van de graftombes voor (bijna) heiligen
Deugden speelden sindsdien, in navolging van de heersterspanegyriek (de literaire lof op de heerser), een toenemende rol van betekenis op grafmonumenten voor pausen en vorsten.
Dit proces van secularisatie van deugdenprogramma's volgrok zich aanvankelijk sporadisch in het 14e en 15e Italie.
Op michelangelo's hybride monument voor paus Julius II is de paus zeer functioneel als satue accoudee ingepast; gezien de grote hoogte waarop zichde sarcofaag met het grafbeeld bevindt, zou een gisant hier volstrekt aan het gezicht van de beschouwer zijn onttrokken.
Praalgraf van Verhulst voor Anna Ewsum, demonstreert hoe de beeldhouwer door de combinaie van een gisant en een demi-gisant een dan inmiddels traditionele formule nieuwe betekenis gaf, naarde eisen van zijn adellijke opdrachtgeefste.r
het adellijke aspect wordt overigens in dit monument ook sterk benadrukt door het ruime vertoon van de geslachtskwartieren die de edele afstamming van de overledenen zichtbaar maken
Hoe staan leven en dood tegen over elkaar bij het Franse koningsgraf en de laat-middeleeuwse tombes?
- Franse koningsgraf => Isolatie en vergroting van priantmotief. Plaatsing in contrast met transi's onderin
- Middeleeuwse tombes => transis' versus de ideale eeuwig levende.
Wanneer komen priants ook vaak voor op reliëfs aan tombes?
- In late 16e en 17e eeuw.
- Vertegenwoordiging godsvruchtige kinderen van overledenen, wiens lichaam later in hetzelfde graf zouden worden bijgezet.
Aan het begin van deze radicale verandering staan de kleine, nog ondergeschikte donorfiguurtjes in sommige italiaanse wandgraven.
In de late 16e en 17e komen priants ook vaak voor op reliefs aan tombes
Op welke manieren kon een dode in levende lijve worden afgebeeld op het renaissancegraf?
- Priants (biddend, geknield)
- Legeraanvoerders in volle wapenuitrusting
- Tronend
- Statue accoudee, demi-gisant.
Ook op andere wijzen werd de doden leven ingeblazen.
Wat is de meest bekende en geslaagde toepassing van de weergave van een tronende heerser?
- Broers opgesteld in hun eigen nis in eigen sarcofagen
- Giuliano als veldheer in martiale pose
- Lorenzo in peinzende houding.
- Vertegenwoordiging actieve en en contemplatieve zijde mens
Deze vorstelijke beeldvorm komt het eerst enkele malen voor op 14e monumenten om vervolgens een eeuw later met succes te wordengeadopteerd door Pollaiuolo in zijn wandgraf voor paus Innocentiuw VIII
=> in wereldlijke vorm werd de tronende heerser minder vaak uitgebeeld.
Welke tegenstelling wordt verbeeld in Michelangelo's mausoleum voor Giuliano en Lorenzo de' Medici in de San Lorenzo in Florence?
Opgewekt en spenderend => Giuliano
Somber en zuinig => Lorenzo
Noem een voorbeeld van een tronende veldheer op een graf in Nederland
- Contrast met marmeren gisant van prins op sarcofaag erachter.
Een minder ostentatieve beeldvorm van het levende grafbeeld wordt aangedruid als statue accoudee (op de elleboog steunende) of demi-gisant; een halfopgerichte figuur die bijvoorbeeld aan het lezen is of in gedachten verzonken lijkt. Formeel is deze opgerichte graffiguur gelijk aan vele Etruskische en Romeinse grafbeelden op sarcofagen. Maar vooral om de eerste demi-gisants waarschijnlijk in Spanje zijn ontstaan (en NIET in Italie waar de romeins-etruskische voorbeelden onder handbereik lagen), is een directe relatie tussen de antieke en de renaissance demi-gisants onzeker
Waarom is een directe relatie tussen de antieke en renaissance demi-gisants onzeker?
Wanneer werd de demi-gisant vaak gebruikt in de Middeleeuwse grafsculptuur?
Waarom werd de demi-gisant zo populair in de 17e en 18e eeuw?
- Aantrekkelijke vorm (liggend) dus op tombe toepasbaar
- Halfopgericht (sterker gericht op beschouwer, meer mogelijkheden handeling
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden