Artistieke expressie en maatschappelijke functies. Beeldhouwkunst in de Grieks-Romeinse oudheid - Traditie en vernieuwing in de Griekse en Romeinse beeldhouwkunst

30 belangrijke vragen over Artistieke expressie en maatschappelijke functies. Beeldhouwkunst in de Grieks-Romeinse oudheid - Traditie en vernieuwing in de Griekse en Romeinse beeldhouwkunst

Tegelijkertijd is die Griekse kunst geen statisch gegeven. Ook hier onderscheidt ze zich van die uit het oosten van het Middellandse Zeegebied, waar de kunstenaar weinig ruimte had en willicht ambieerde, tot vernieuwing. Die kunst is conservatief in zowel inhoud als vorm

hoewel de griekse beeldhouwkunst er wel degelijk inspiratie aan ontleend heeft, kende zij bij lange na dergelijke beperkingen niet. Dat maakt het mogelijk het vernieuwende karakter van de griekse beeldhouwkunst te beschrijven door een schets te geven van de manier waarop de weergave van de menselijke figuur zich heeft ontwikkeld

Wat houd contrapost in sculpturen in?

De heupen en schouders staan naar elkaar gekanteld hierdoor onstaat een natuurlijkere beweging en vorm.

Geef een verschil tussen de Griekse goden en de religies van Egypte en het Nabije Oosten?

  • Grieken geen goden met (deels) dierlijk uiterlijk
  • Griekse goden weergave in menselijke gedaanten. Zowel in mythen als beeldende kunsten.
  • Griekse kunst vernieuwender, niet statisch
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

700vC orientaliserende stijl

ontstond uit de rechtstreekse contactentussen de griekse wereld en de oude beschavingen in het Nabije Oosten en Egypte
-> handelsartikelen, exotische materialen, oosterse motieven

Wat vormt een constante - traditionele dimensie in de Griekse kunst?

Toepassing van menselijke figuur.
(Vernieuwend in vergelijking met kunst uit oosten en Middellandse zeegebied)

Beeldhouwkunst in de vorm van vrijstaande grote stenen sculpturen begint rond 660vC

vanaf die tijd werden beelden in een geheel nieuwe stijl gemaakt op verschillende plaatsenin de griekse wereld. De kenmerken van deze stenen beelden uit de archaische periode (700-490vC);
- starre en blokachtige houding
- de schematisering in de proporties
- ietwat wezenloze uitdrukking

Vervolg schets menselijke weergave in Griekse beeldhouwkunst.

De turbulente periode waarbij de Griekse wereld zich moest onderwerpen aan de Romeinse macht, ontstond de Hellenistische stijl. (320-330 v.Chr.)
-Nieuw impuls voor naturalisme.
-uitdrukking geven aan menselijke emoties, naast leeftijd en persoonlijkheid.
-Uitbundige beweging, overdreven complex.
-Armen en benen verschillende kanten op, spierbundels en gelaatsuitdrukkingen met nadruk uitgebeeld.(5.12 Nike van Samothrace)
-Er ontstaat een nieuw genre. Personificatie. Abstracties uitgedrukt in een menselijke gedaante, zoals rechtvaardigheid of vrede.

Wanneer begint de beeldhouwkunst van de vrijstaande grote stenen sculpturen?

ca. 660 v.Chr.

In beelden uit opeenvolgende jaren kunnen we zien dat dit proportieschema steeds wordt herhaald en geleidelijk verbetering ondergaat

uiteindelijk ontstaat een zekere harmonie in de verhoudingen. De figuren lijken 'juist' weergegeven, de ledematen zijn in zekere mate realistisch. Maar ze bewegen zich niet in de ruimte, ook al doordat de ledematen niet geheel vrijgemaakt zijn van de kern

Gedurende de archaische periode ontworstelde de figuur zich aan de begrenzingen van het rechthoekige blok zoals dat uit de groeve was gekomen

eenzelfde ontwikkeling is bij de architectonische sculptuur en vooral in de beeldengroepen in de tempelfrontons. Van een aanvankelijk vlakke, reliefachtige compositie met een sterk frontaliteit ontwikkelde dit type beelden zich naar opengewerkte groepen figuren in complexe houdingen en bijna losgewerkt van de achtergrond

Welke soorten plooibehandeling van gewaden  zijn er?

Modeléplooien: plooien die haaks op de lijnen van de volumes lopen
kettingplooien: duiden de beweging van de losse stof tussen 2 punten aan
bewegingslijnen: bestaand uit 2 plooien die buiten het lichaam vallen en in een lange slinger verlopen
plooien die een illusie van doorzichtige draperie uitbeelden: fijne richelachtige plooitjes

Wat zijn de 2 kenmerken van de klassieke periode?

* contrapost beweging; sindsdien een blijvend element in de Europese beeldhouwkunst
* plooibehandeling; verschillende soorten plooien, die complexer in ontwerp zijn.

Wat is nog een voorbeeld van een Romeinse weergave van een Grieks voorbeeld?

5.14.Het beeld van Sabina, de vrouw van Keizer Hadrianus.
Voorbeeld was Venus Genetrix.
Gezicht aangepast.
Borst bedekt naar Romeinse maatstaven. Wel duidelijke lichaamscontouren.
Door Sabina uit te beelden als Venus is er een allegorie ontstaan.
Venus is de moeder van Aeneas, wat de stamvader is van het Romeinse volk.
Sabina is hier uitgebeeld als de moeder der Romeinen.

Deze Romeinse interpretatie en aanpassing van de Griekse beeldhouwkunst heeft eeuwenlang gediend als fundament voor de Europese kunst.

Welke ontwikkeling in de beeldhouwkunst en architectonische sculptuur is waarneembaar in de archaïsche periode? (700 - 490 v. Chr)

  • Figuur uit begrenzing rechthoekig blok.
  • Architectonische sculptuur en beeldengroepen tempelfrontons. (=> van vlakke reliëfachtige compositie met sterke frontaliteit naar meer opengewerkte groepen figuren. Ze staan in complexere houdingen en lijken bijna losgewerkt van achtergrond. 

De contrapost beweging heeft een blijvend element gevormd in het repertoire van europese beeldhouwers

daarnaast veranderde gaandeweg de plooibehandeling van gewaden

Polycleitos van Argos 5evC laat duidelijk zien hoezeer de griekse beeldhouwers de illusie van een natuurlijke beweging beheersten (vooral maakte hij beelden van atleten)

volgens Plinius verenigen zich alle kenmerken van de klassieke stijl in de grieks beeldhouwkunst
-> de houding is harmonieus en rustig en de gelaatsuitdrukking spreekt van een innerlijke rust
Dit beeld geldt als een climax in de lange weg van de griekse beeldhouwers naar een naturalistische weergave van het menselijk lichaam in een harmonisch en evenwichtig geheel

Phidias van Athene (beeldhouwer) ; door tijdgenoten geeerd als een der grootsten uit de geschiedenis

zijn stijl kenmerkt zich door stille houdingen, serene expressies en een zekere verhevenheid in conceptie, zoals het fries van het parthenon in Athene. Er zijn geen oorspronkelijke, vrijstaande beelden van zijn hand bewaard gebleven, alleen Romeinse kopieen

Gedurende de turbulente periode tussen het verval van de klassieke polis, de griekse stadstaat, en de onderwerping van de griekse wereld aan de romeinse macht, ontwikkelde zich in de beeldhouwkunst de zogenoemde Hellenistische stijl (320-30vC)

het naturalisme kreeg een nieuwe impuls doordat meer uitdrukking gegeven werd aan menselijke emoties, naast leeftijd en persoonlijkheid.
De figuren lijken zich ook uitbundig te bewegen in een compositie met een hasst overdreven complexiteit

-> armen en benen strekken zich in verschillende richtingen uit, spierbundels en gelaatsuitdrukkingen worden met nadruk uitgebeeld. Daarnaast ontstond een nieuw genre, dat van de personificatie; de in menselijke vorm uitgedrukte abstracties als rechtvaardigheid of vrede

Waarom is het beeld van Augustus van Prima Porta een typisch Romeins portret in vergelijking met de Doryphoros/Speerdrager?

1) Augustus is een portret, de Speerdrager is een ideale voorstelling

2) Augustus gekleed, de Speerdrager is naakt

3) Augustus richt zich tot de toeschouwer, de Speerdrager heeft geen aandachtspunten buiten zichzelf

Hoewel de romeinse beeldhouwkunst in grote lijnen een voortzetting is van de griekse en griekse beeldhouwers werden ingehuurd om kopieen te maken naar griekse originelen, zijn er onderscheidende kenmerken

een daarvan is het belang dat de romeinen stelden in portretten, zowel van levende als vanoverleden persoen
het romeinse portret draagt de fysieke kenmerkenvan de uitgebeelde persoon
vb augustus van Prima Porta (19vC); typisch Romeins maar lijkt op de speerdrager

Wat betekende de historische stap in de beeldhouwkunst zoals bijvoorbeeld in het beeld van Doryphoros/Speerdrager naar Augustus?

De overgang van een geïdealiseerde Griekse beeldhouwkunst naar een meer realistische en wereldlijke Romeinse.

3 punten waarom Prima Porta typisch romeins is

1. het is een portret, de peerdrager was een ideale voorstelling van een mythische held
2. de keizer is niet naakt afgebeeld, zoals de speerdrager, maar in een militair kostuum
3. de speerdrager kent geen aandachtspunt buiten zichzelf, terwijl de keizer, hethoofd iets gedraaid en opgeheven, zijn onderdanen direct aankijkt en begroet met imperiale waardigheid

De historisch gezien grote stap van de speerdrager naar augustus verbeeldt op plastischewijze de overgangvan een geidealiseerde griekse beeldhouwkunst naar een realistischer wen wereldlijker Romeinse

een compromis tussen ideale schoonheid en heersende realiteit

Noem twee Griekse beeldhouwers die de illusie van natuurlijke beweging beheerste (Klassieke periode 480 -320 v. Chr)

  • Polykleitos van Argos.  (Beroemd van beelden atleten)
  • Phidias van Athene 

Wat kenmerkte de stijl van Phidias van Athene?

  • Stille houdingen, serene expressies
  • Zekere verhevenheid in conceptie  (Fries Partheon in Athene - 447-432) 

Wanneer was de Hellenistische stijl en benoem enkele kenmerken.

320 - 30 v. Chr.
  • naturalisme => meer uitdrukking menselijke emoties naast leeftijd en persoonlijkheid.
  • Figuren uitbundiger,  haast overdreven complexiteit.
  • Personificatie => in menselijke vorm uitdrukte abstracties  rechtvaardigheid en vrede.
  • Meer nadruk gelaatsuitdrukkingen   

Benoem een verschil in de Griekse en Romeinse beeldhouwkunst.

  • De Romeinen stelden een groot belang in portretten, zowel van doden als levenden.
  • Fysieke kenmerken van geportretteerde. 

Noem drie kenmerken van het beeld Augustus de Prima Porta (19 v. Chr) die typisch Romeins zijn.


  • Portret ipv ideale voorstelling mythische held.
  • Militair kostuum ipv naakt (nauwsluitend: waardigheid en mannelijkheid)
  • Kijkt onderdanen aan, begroeting imperiale waardigheid

Noem drie kenmerken van het beeld Augustus de Prima Porta (19 v. Chr) die typisch Romeins zijn.


  • Portret ipv ideale voorstelling mythische held.
  • Militair kostuum ipv naakt (nauwsluitend: waardigheid en mannelijkheid)
  • Kijkt onderdanen aan, begroeting imperiale waardigheid

Welke overgang zien we in de Griekse naar Romeinse beeldhouwkunst?

Grieks ==> geïdealiseerd beeld (De Speerdrager)
Romeins ==> Realistischer, wereldlijker (Augustus Prima Porta)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo