Klassieke vormen en maatverhoudingen in de architectuur - De klassieke orden en hun verhoudingen

35 belangrijke vragen over Klassieke vormen en maatverhoudingen in de architectuur - De klassieke orden en hun verhoudingen

Op welke twee principes berustte het concept van een tempel?

Op symmetria en proportio.

Wat waar keek Vitruvius nog meer naar qua verhoudingen?

Hij keek ook naar het menselijk lichaam met de juiste proporties.

De 15de eeuwse architectuurtheorie had een antropomorf uitgangspunt.

Wat wordt hiermee bedoeld?

Zonder symetria en proportio kan geen tempel een doordacht ontwerp hebben, net zoals bij een goedgebouwd menselijk lichaam.

  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Door wie is het antropomorfe (op de mens lijkende) uitgangspunt verbeeld?

Leonardo da Vinci's uomini universali (de universele mens)

Deze theorie wordt in de 15e eeuw ook toegepast. Leg uit.

Deze theorie werd essentieel gevonden. hierin wordt gesteld dat verhoudingen de basis vormen voor een goede architectuurcompositie en dat het menselijk lichaam niet alleen qua schaal het referentie punt moet zijn, maar ook het uitgangspunt vormt voor de onderlinge verhoudingen.
Dit is een antropomorf uitgangspunt.

Welk uitgangspunt introduceerde Vitruvius die vanaf de 15e eeuw essentieel bleken in de architectuurgeschiedenis?

Antropomorfe uitgangspunt
  • Verhoudingen vormen de basis voor een goede architectuurcompositie.
  • Menselijk lichaam is niet alleen qua schaal het referentiepunt, maar ook voor onderlinge verhoudingen  

Wie heeft dit antropomorfe idee uitgewerkt?

Leonardo da Vinci met de Vitruviaanse man.(1490) zie 10.1

Geef een voorbeeld van de verbeelding van een antromorf uitgangspunt (menselijk lichaam <==>  verhoudingen architectuurcompositie)

Leonardo da Vinci - Vitruviaanse man (1490)
(Vroege verbeelding passage uit Vitruvius' tekst)

Wie had al eerder de theorie van Vitruvius uitgewerkt?

Francesco di Giorgio Martini. zie tekening 10.2.
ontwerp van kruisbasiliek, hierin heeft hij de antropomorfie toegepast.

Wat wilde L:eonardo Da Vinci aantonen met zijn Vitruviaanse man?

  • Directe relatie tussen menselijk lichaam en de als volmaakt ervaren vormen van cirkel en vierkant.
  • Relatie tussen onderdelen menselijk lichaam onderling (bewijs stelling maatverhoudingen Vitruvius) 

Van wie was het eerste geïllustreerde  leerboek van over de architectuur in de 15de eeuw?

Van Francesco di Giorgio Martini.

Vitruvius beschrijft ook de klassieke zuilenorden wat houdt dat in?

Bij de klassieke zuilenorden gaat het om drie stelsels of orden van maatverhoudingen.
Ze hebben elk hun eigen zuilverhoudingen en gebeeldhouwde kapitelen.
Dorisch
Ionisch
Korinthisch.

daarnaast beschrijft hij nog de Etruskische tempel met de Toscaanse orde, maar die blijft buiten de canon.

De kern van elk stelsel is de zuil, het constructief stuttende element in de bouwkunde, dat bekroond wordt door een versierd kapiteel, wat de overgang naar de verticale latei markeert.

Sebastino Serlio (1475-1554) kwam tot vijf orden.

Zie afbeelding 10.3

Wat was voor francesco di Giorgio Martini de ideale plattegrond van een kerk?

De traditionele kruisbasiliek die is aangepast aan de eisen van de antropomorfie.

Op basis van de drie zuilenorden van Vitruvius onderscheidde Sebastiano Serlio in zijn traktaat vijf orden.

Welke zijn dat?

1) de toscaanse orde (6 modulen)

2) de dorische orde (7 modulen) 

3) de ionische orde (8 modulen)

4) de korintische orde (9 modulen)

5) de composietorde (10 modulen)

Wat is het verschil tussen de Dorische- en de Toscaanse orden?

De zuilen van de Dorische en Toscaanse orde lijken op het eerste oog alleen in hoogte van elkaar te verschillen. Het fries van de Dorische orde kent evenwel, in tegenstelling tot het onversierde fries van de Toscaanse orde, trigliefen en metopen.

Geef de kenmerken van de Ionische orde.

De Ionische orde heeft een vrij plat kapiteel dat bestaat uit opgerolde acanthusbladeren, voluten genaamd; de Ionische architraaf bestaat uit drie balken. Onder de kroonlijst bevindt zich vaak een zogenaamde tandlijst, een rij van blokjes.

 

Geef de kenmerken van de Korintische orde.

De Korinthische orde heeft een in de hoogte meer uitgerekt kapiteel, waarvan de acanthusbladeren als gebeeldhouwde elementen zijn uitgevoerd. Ook de Korinthische architraaf bestaat uit drie balken. De Korinthische kroonlijst is eveneens vaak voorzien van een zogenaamde tandlijst, een rij van blokjes onder de kroonlijst.

 

Proportio is het nemen van een vastgestelde maateenheid, waarmee de onderdelen van het gebouw op elkaar en op het totaal worden afgestemd

hieruit resulteert het systeem van evenwichtige verhoudingen. Zonder symmetria en proportio kan geen tempel een doordacht ontwerp hebben; dat kan alleen als er tussen de geledingen onderling een nauwkeurig afgewogen verhouding geldt; precies als bij een goedgebouwd mensenlichaam

Van wie was het eerste geïllustreerde  leerboek van over de architectuur in de 15de eeuw?

Van Francesco di Giorgio Martini.
(Verzameling bruikbare Vitruvius en oudheid, aanvulling met eigen interpretaties, tekeningen en ontwerpen)

Volgens Vitruvius hebben zij voor alle bouwwerken stijlvoorschriften doorgegeven,maar speciaal voor gebouwen ter ere van de goden, omdat de verdiensten en gebreken daarvan gewoonlijk eeuwig zichtbaar blijven

dit is een passage die in de architectuurtheorie vanaf de 15e essentieel werd gevonden, omdat erin gesteld wordt dat verhoudingen de basis vormen voor een goede architectuurcompositie en dat het menselijk lichaam niet alleen qua schaal het referentiepunt moet zijn, maar ook het uitgangspunt vormt voor de onderlinge verhoudingen

Wat gebruikte Vitruvius als modul maat?

De  zuildikte.

Dit antropomorfe uitgangspunt is onder meer verbeeld door da Vinci 1452-1519, een van de bekendste uomini universali (universele mensen), die een veelvoud van kunden, kunsten en wetenschappen in zich verenigden

Leonardo's tekening van de vitruviaanse man is een vroege verbeelding van de passage uit vitruvius tekst, die geheel ongeillustreerd was overgeleverd

* (klassieke) zuilenorden / orde

klassieke bouwtrant waarvan het wezenlijke element een zuil is waarvan de afmetingen gebonden zijn aan een bepaalde verhouding, de module. In de Griekse oudhied onderscheidt men de Dorische , Ionische en Korintische orde. De Romeinse bouwkunst gebruikt deze 3 orde en de Toscaanse orde en de composietorde, die ook Romeinse orde wordt genoemd.

De combinatie van ppoes geeft aan dat zijn lichaam zowel door eencirkel als door een vierkant te omschrijven is, waarbij resprectievelijk de navel n het geslacht het middelpunt van de betreffende geometrische vorm is

leonardo wilde met zijn tekening aantonen dat er een directe relatie bestaat tussen het menselijk lichaam en de als volmaakt ervaren vormen van de cirkel en het vierkant

Vitruvius schreef dat symmetria en proportio de basis vormden voor goede architectuur. Met symmetria bedoelde hij evenwichtige maatverhoudingen en met proportio het nemen van een vastgestelde maateenheid.
Wat is de naam voor deze vastgestelde maateenheid?
  • kapiteel
  • basement
  • module
  • metope



Juist Zie Hoofdstuk 10, 38

Aantal behaalde toetspunten: 1 / 1

De studie van Vitruvius werd Leonardo vergemakkelijkt doordat hij een exemplaar bezat van het traktaat over de burgerlijke en militaire bouwkunst uit 1485 van Martini, het eerste geillustreerde leerboek over de architectuur in de 15e

hierin had Martini al het bruikbare uit Vitruvius en de oudheid verzameld en aangevuld met eigen interpretaties, tekeningen en ontwerpen.

Niet alleen is in Martini's traktaat het menselijk lichaam in geometrische en rekenkundige schema's ingepast, maar het is ook als uitgangspunt genomen voor de compositie van gebouwen en onderdelen ervan.

Martini's ideale plattegrond van een kerk laat een traditionele kruisbasiliek zien die is aangepast aan de eisen van de antropomorfie.
De verhoudingen van het weergegeven menselijke lichaam bepalen, overigens minder exact dan bij Leonardo, de indeling van het kerkgebouw, waarbij een combinatie is gemaakt van centraal- en langsbouw.
Maar het laat ook zien hoe een architectonisch concept met behulp van elementaire geometrie op papier kon worden uitgeprobeerd

Vitruvius beschrijft een vijftal tempeltypen die hij onderscheidt door de afstand tussen de zuilen, het intercolumnium, die hij uitmeet in zuildikten, de moduul (maateenheid)

Zo heeft de tempel van het type eustylos een correcte verhouding van intercolummnia, waarbij 'doelmatigheid, schoonheid en sterkte' optimaal en in balans zijn.
De verhouding ligt voor hem bij intercolumnis van twee en een kwart zuildikte of moduul, en in het midden, in verband met de toegang, drie zuildikten

Vervolgens geeft Vitruvius een uitwerking van het stelsel van maatverhoudingen in de architectuur aan de hand van de belangrijkste onderdelen van het gebouw, de klassieke zuilenorden.

Op basis van vitruvius kwam Serlo tot vijf orden, waarvan hij in een houtsnede in zijn traktaat 'algemene principes van de architectuur volgens de vijf orden' uit1537 de grondbeginselen van de proportionering met tekst heeft aangegeven.

de laagste zuil, de toscaanse is 6 modulen hoog, terwijl de hoogste, de composiete 10 modulen hoog is
Niet alleen de zuilhoogte, ook alle andere onderdelen van de orden zijn van veschillende maten en maatverohudingen voorzien.

Het effect van deze verschillen is in Serlio's weergave ook meteen zichtbaar.

De Toscaanse orde is als zwaar, wellicht plomp te karakteriseren, terwijl de composietorde een ranke verheven indruk maakt.
De sculpturale elementen van de orden, met name de kenmerkende kapitelen, versterken deze verschillende indrukken en maken een onderscheid tussen de orden gemakkelijk

Wat is de dorische orde?

  • Bouw- of zuilenorde waarbij de gladde of gecanneleerde zuilen in de oorspronkelijke vorm geen basement hebben. Eenvoudig, glad en schuin afgewerkt kapiteel dragen.
  • Onversierde architraaf

Geef enkele kenmerken van de Ionische orde

  • Zuilen ranker dan dorische orde
  • Bewerkt basement => kussenvormig kapiteel voorzien van uitlopende voluten.
  • Architraaf met drie onversierde banden boven elkaar
  • Fries met doorlopend reliëf 

Geef enkele kenmerken van de korintische orde

  • Slanker en rijker geornamenteerd dan ionische
  • Kapitelen geïnspireerd op bladeren acanthus met op de vier hoeken een gereduceerde voluut uit ionische orde (kunnen ook ontbreken)
  • Zuilenschacht heeft cannelures.
  • Hoofdgestel kan Dorisch zijn met triglifen en metopen, maar meestal ionisch met gebeeldhouwd fries en tandlijst.

Welke twee principes vormen het fundament voor de heropleving van de klassieke architectonische principes in de 15e eeuw?

  1. Maatverhoudingen
  2. Antropomorfie

Wat was een opvatting va Francesco di Giorgio Martini die door vel architecten en theoretici uit zijn tijd werd gedeeld?

Slechts zeer recent was de architectuur hervonden die uitging van symmetria en proportio, zoals omschreven bij Vitruvius.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo