Vorm, identiteit en stijl in de architectuur en beeldende kunst van de 19e eeuw - De schilder- en beeldhouwkunst van historische mythe naar politieke realiteit

16 belangrijke vragen over Vorm, identiteit en stijl in de architectuur en beeldende kunst van de 19e eeuw - De schilder- en beeldhouwkunst van historische mythe naar politieke realiteit

Hoe is de ontwikkeling van de schilderkunst in het kort te duiden vanaf de laatste decenia van de 18e eeuw in vergelijking met de ontwikkeling van de architectuur?

Voor de 19e eeuw was de schilderkunst -net als de architectuur- zowel in monumentale als in huiselijke vorm onderdeel van een decor. Dat decor verbeeldt vaak kleurrijk en lichtvoetig onbekommerdheid en verstrooiing.
In de laatste decenia van de 18e eeuw veranderde dit. De maatschappelijke onrust die leidde tot de Franse Revolutie van 1789 en de volgende jaren van grimmige politieke strijd hadden directe schilderkunstige reacties tot gevolg. Daarin gaven kunstenaars uitrdukking aan hun politieke en artistieke positie.
Daarbij deden ze ook een beroep op het verleden. In die zin waren hun werken ook historiserend

Noem enkele kunstwerken uit de eind 18e eeuw waarin kunstenaars blijk gaven van hun politieke opvatting

David / De dood van Socrates
Géricault / Het vlot van Medusa
Delacroix / Het bloedbad van Chios

Welke maatschappelijke onrust in het einde van de 18de eeuw leidde tot een directe verandering van de schilderkunst?

De Franse revolutie en de politieke onrust daarna
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wanneer en hoe veranderde dit?

Det veranderde in de laatste decennia van de 18e eeuw. Maatschappelijke onrust, Franse revolutie, politieke onrust.
Hier reageerden de kunstenaars op.
bv. De dood van Socrates van David. Hij gebruikte een historische allegorie. zie 13.25
Het vlot van de Medusa weergave van actuele gebeurtenis.Niet realistisch geschilderd inspiratie voor de lichamen bij Michelangelo, atletische helden.
Goya en Delacroix laten het heroïsme achterwege en geven actuele gebeurtenissen weer met een concrete politieke of sociale lading. Realistische lichamen weergegeven.

Tevens gebruikte David en Géricault een lineaire toets, Delacroix en Goya schilderde picturaal.Deze manier laat het realistischer over komen.


Wat is het bijzondere aan De dood van Socrates (1787), van David en hoe kan je dat zien?

Hierin versmelten oude voorbeelden tot een nieuw geheel.
  • De gedwongen zelfmoord van Socrates (een klassiek drama) is weergegeven in een quasi christelijke stetting. Socrates is net als Christus aan zijn laatste avondmaal, omringd door zijn 12 discipelen.
  • Het accentueren van het lichaam van Socrates en de centrale plaats die zijn opgestoken hand door de lichtwerking inneemt, is als stijlfiguur ontleend aan de barokke voorbeelden als het werk van Caravaggio.
  • Geinspireerd op het werk van Poussin doordat Socrates zich in een romeins aandoende ruimte bevindt, en op een ligbed geposteerd (klassiek beeld) De uitbeelding van het licht wordt echter niet overgenomen.

Wat zijn de overeenkomsten tussen Davids De dood van Socrates, en de Cenotaaf voor Newton van Boullee?

  • In beide werken overheerst de ernst en een kille afstandelijkheid. De aankleding is klassiek, eerder Romeins dan Grieks.
  • De lichtval speelt een grote rol. Bij Davids om het dramatische karakter van de gebeurtenissen te benadrukken, bij Boullée om ruimtelijkheid te suggereren.

Waarop deden kunstenaars een beroep eind 18de eeuw ten tijde van de Franse revolutie en de politieke grimmige jaren daarna, bij het uiting geven van hun politieke en artisiteke positie?

Op het verleden.

Wie vormde voor David de inspiratie voor zijn schilderij De dood van Socrates? (1787)

De Franse classicist Nicolas Poussin

Wat kenmerkt het werk van Goya en Delacroix in het eerste decennia van de 19de eeuw?

Een werkelijk, niet door heroïek vertekend realisme.
Hun portretten en weergaven van actuele gebeurtenissen dragen een onmiskenbaar concrete politieke of sociale lading.

Welke schilders uit de eerste decennia van de 19de eeuw schilderen werkelijk realistisch portretten en actuele gebeurtenissen en geven daarmee blijk van een concrete politieke lading?

Francisco Goya en Eugene Delacroix

Waarin overtreft David met de Dood van Socrates de Franse classicist Nicolas Poussin (1594 - 1665) ?

  • Ernst en zwaarwichtigheid van drama
  • Hij neemt Poussins egale uitbeelding van licht niet over, maar juist scherpe tegenstelling tussen licht en donkere delen.

Waarin verschillen de politiek geladen schilderijen van David en Gericault van de schilderijen van Goya en Delacroix?

In schildertechniek.
David en Gericault schilderen exact en gedetailleerd met een duidelijk contour en glad en helder oppervlak.
Goya en Delacroix schilderen meer met losse vlakken en toetsen. Deze atmosferische en plastische schildertrant is ddaardoor aanmerkelijk realistischer.

Geef enkele overeenkomsten tussen Davids Socrates en Boullée's drie jaar oudere Cenotaaf voor Newton.

  1. Overheersing dodelijke ernst en kille afstandelijkheid
  2. Aankleding klassiek (eerder Romeins dan Grieks)
  3. Scherpe lichtinval (David => dramatisch karakter.
    Boullée => suggestie ruimtelijkheid)

Schilder- en beeldhouwkunst zijn veel minder dan de architectuur gebonden aan een directe gebruiksfunctie, lange voorbereidingstijd, investering van kapitaal en een gevestigde ontwerpmethodiek. Daardoor zijn zij bij uitstek kunstvormen die het individuele handschrift van de kunstenaar kunnen laten zien

vergeleken met de architect is de kunstschilder veel beter in staat om snel en goedkoop artistieke of politieke standpunten tot uitdrukking te brengen. Daarmee zijn de algemene stijlnoties uiteraard niet minder van toepassing.
-> die stijl in bredere zin speelt met name een cruciale rol in kunstwerken die in opdracht zijn aangebracht in openbare gebouwen.

Waar David in De dood van Socrates en De eed der Horatii uit 1784 politiek stelling neemt via de historische allegorie, doen Davids De dood van Marat uit 1793 en Het vlot van de Medusa uit 1818 van Gericaault dat door omstreden actuele gebeurtenissen weer te geven.

Hoewel deze schilderijen de politieke actualiteit direct ten tonele voeren en daarmee blijk geven van een zeker realisme, is de weergave van de gebeurtenissen nauwelijks realistisch te noemen

=> zo maken in Gericaults schilderij de virtuoze anatomische beheersing en de eenduidige richting van de compositie, waarvoor Gericault inspiratie vond bij schilders als Michelangelo, van de drenkeligen van de Medusa niet zozeer slachtoffers van de grove nalatigheid van hun kapitein, als wel helden gelijk die uit de klassieke mythologie en kunst

Werkelijk, niet door heroiek verteknd realisme kenmerkt het werk van Goya en Delacroix uit de eerste decennia van de 19e. Hun portretten en weergaven van actuele gebeurtenissen dragen een onmiskenbaar concrete politieke of sociale lading

De overlevenden en gevallenen van Het bloedbad van Chios van Delacroix zijn geen atletische helden als de drenkelingen van de MeDdusa, maar deerniswekkende slachtoffers van een gruweldaad

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo