Het geschilderde portret in de vroegmoderne period - De schilder en zijn onderwerp

23 belangrijke vragen over Het geschilderde portret in de vroegmoderne period - De schilder en zijn onderwerp

Wat is de reden dat een zelfportret van de schilder vaak strak het beeld uit kijkt?

Omdat hij gebruik maakte van een spiegel.

Hoe kun je zien aan zelfportretten dat ze een spiegel gebruiken?

De kunstenaar kijkt recht in de spiegel en daarmee strak naar voren op het doek.

Waarom maakt het portret van de Mona Liza een levendige indruk?

Leonardo da Vinci paste verschillen kunstgrepen toe: hij legde nadruk op de asymmetrie van haar gezicht en liet de horizon achter haar verspringen van hoogte.

  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Sinds wanneer werden spiegels gebruikt als hulpmiddel bij het maken van zelfportretten?

In de 15e eeuw.

In een Engels schildershandboek uit 1620 worden er ten minste 3 poseersessies voorgeschreven. Welk doel had elke sessie?


1ste sessie word besteed aan het gezicht
2de keer word besteed aan het gelaatstrekken, het kostuum en de achtergrond.
3de keer voor details, de uitdrukking van het gezicht en de schaduwen.

Naast de levendige indruk die het portret van de Mona Liza maakte is er nog een belangrijk aspect in de compositie.

Welk aspect is dat?

De piramide compositie die aan de onderkant wordt afgesloten door armen en handen.

Waarom portretteren schilder zich vaak strak het beeldvlak uitkijkend?

Ze gebruikten een spiegel.

Hoe kon een portretschilder door werken als de geportretteerde er niet was? Noem er 2.


1 Werken met eerder gemaakte schetsen, waar soms ook de kleur op aangegeven was.
2 het lenen van attributen als kettingen en jurken. Voor een ander model of pop.

Wat deed Rafael met het portret van Baldassare Castiglione (1514-1515) om het portret levendig te maken.

Hij bracht een bijna onmerkbare asymmetrie aan in het gezicht.

  • Variatie in vorm en afmeting van de wenkbrauwen en ogen
  • Verschillende plaatsing van de pupillen en de glimlichten in irissen

Welke nieuw compositie type bedacht Leonardo da Vinci met de Mona Lisa? De naam en de vorm.


De piramidale vorm
In het midden beetje schuin met de armen en handen die de onderzijde afsluiten.

Hoe gaat de schilder te werk bij het afbeelden van anderen?

  • Hij gebruikt een getekende of geschilderde studie naar het poserende model.
  • Vaak zullen modellen later nog een keer in het echt geposeerd hebben. (juiste kleuren, lichtval)

Was het nodig dat de schilder een vriend was van de geportretteerde? 

Nee, een kritische houding ten opzichte van zijn model zou wel eens kunnen hebben bijgedragen aan de dynamiek van een portret.

Van Titiaan is een tekening bekend van een man die het harnas draagt dat Francesco Maria della Rovere aan heeft op het geschilderde portret dat Titaan van hem maakte (afb. 8.18). Op welke bekende atelierpraktijk duidt dit?


Vaak werden kledingstukken en attributen van de geportretteerde uitgeleend aan de kunstenaar, die deze dan kon naschilderen op een invalmodel of een pop. Dat dit ook het geval is geweest met het harnas van Francesco Maria della Rovere, laat de tekening zien: het gezicht lijkt niet op dat van Della Rovere en het model op de tekening heeft blote benen en voeten, terwijl Della Rovere zich nooit blootsvoets in het atelier zou vertonen.

Wat is vernieuwend aan de compositie van de Mona Lisa?

a  Dat op de achtergrond een landschap zichtbaar is

b  Dat zij in driekwartpose is weergegeven

c  Dat zij ten halven lijve is weergegeven

d  Dat haar gestalte de vorm heeft van een piramide die aan de onderzijde wordt afgesloten door de armen en handen

 

Het juiste antwoord is d: ‘Dat haar gestalte de vorm heeft van een piramide die aan de onderzijde wordt afgesloten door de armen en handen.’

Van een aantal portretten is gedocumenteerd dat ze naar beschrijvingen, uit het geheugen, of naar andere afbeeldingen zijn gemaakt. Maar meestal hebben portretschilders naar het levende model gewerkt. Het meest voor de hand liggende model was uiteraard de schilder zelf.

zelfportretten zijn bekend vanaf de 15e

Meester van de kroning van Maria, heeft de legendarische schilderes Marcia voorgesteld terwijl zij haar zelfportret maakt

hoewel Marcia een kunstenares uit de oudheid was, geeft deze miniatuur een mooi beeld van de schilderspraktijk rond 1400. Linksen rechts van Marcia liggen op tafels haar schildersbenodigheden uitgestald. Bovendien toont de voorstelling hoede kunstenares zichzelf tijdens het schilderen in een spiegel observeert

Spiegels kwamen in de 15e in zwang als hulpmiddel bij het vervaardigen vanzelfportretten

Het gebruik ervan is de reden dat schilders die zichzelf hebben afgebeeld, vaak strak het beeldvlak uit kijken
Jan van Eycks portret van een man wordt door velen beschouwd als een zelfportret, juist omdat de geportretteerde de beschouwer recht aankijkt

Bij het afbeelden van anderen werkte de portretschilder doorgaans met getekende of geschilderde studies naar het poserende model. Voor veel geschilderde portretten zijn dergelijke studies bewaard gebleven. Soms wekken ze de indruk dathet uiteindelijke portret is geschilderd aan de hand van een nauwkeurige schets die tijdens 1 poseersessie is gemaakt.

zilverstifttekening van jan van Eyck uit 1435 van kardinaal Albergati
-> voorzien van opschriften waarin precies de kleuren zijn genoteerd die in het portret gebruikt moesten worden

In de meeste gevallen zullen de modellen in een latere fase van het werk echter nogmaals hebben geposeerd, terwijl de portrettist aan het schilderij zelf werkte. Vooral voor de juiste weergave van kleuren en lichtval moet dat weselijk zijn geweest, waarvoor de opdrachtgever meerdere malen naar het schildersatelier terug moest

ten minste 3 poseerssessies voorgeschreven
1.  2 a 4 uur besteed aan het gezicht
2. 4 a 6 uur om gelaatstrekken te schilderen en kostuumen achtergrond in te vullen
3. 2 a 3 uur om de details te schilderen, de uitdrukking te vangen en schaduwen te verdiepen

Opdrachtgevers hoefden overigens niet voor alle onderdelen van het schilderij zelf te poseren

kledingstukken en attributen, werden uitgeleend aan de schilder, die ze op een ander model of een pop drapeerde

Vasari schrijft dat da VInci toen hijwerkte aan het portret  Mona Lisa, in zijn atelier muzikanten, zangers en narren liet optreden om haar opgewekt te houden en de melancholie die de schilderkunst aan portretten pleegt te geven, weg te nemen

de schilder heeft verschillende kunstgrepen toegepast om zijn  voorstelling te verlevendigen.
Niet alleen krijgt in hetgezicht de asymmetrie, die ook in werkelijkheid menselijke gezichten kenmerkt, op subtiele wijze extra nadruk, maar ook sluiten de delen van het landschap in de achtergrond, aan weerszijden van defiguur, niet bij elkaar aan, zoals goed te zien is aan bijvoorbeeld de hoogte van de horizon

Met de piramidale vorm van de figuur van Mona Lisa, aan de onderzijde  afgesloten door de armen en handen, bedacht da Vinci een nieuw en zeer invloedrijk compositietype voor een portret ten halven lijve

een schilder als Rafael heeft het schilderij gekend en nam de compositie al snel over in verschillende van zijn eigen portretten
rafael versterkte op vergelijkbare wijze de op het eerste oog bijna onmerkbare asymmetrie in het gezicht, waardoor een zekre levendigheid en expressie ontstaat. Het lijkt ietss weer te geven van de persoonlijkheid van de geportretteerde

Jacopo Strada gemaakt door Titiaan 1567

het beeld van zichzelf dat Strada met zijn portret nastreefde is duidelijk; de degen aan zijn zijde en de gouden ketting om zijn hals duiden op zijn hoge sociale status als hofantiquarius, de voorwerpen op de tafel en op de achtergrond kunnen worden beschouwd als verwijzingen naar zijn activiteiten als kunst en muntenverzamelaar en wetenschapper.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo