Kopie en navolging in het middeleeuwse bouwen - Gewelven, techniek, vorm en functie - Het kruisribgewelf

16 belangrijke vragen over Kopie en navolging in het middeleeuwse bouwen - Gewelven, techniek, vorm en functie - Het kruisribgewelf

Wat is het verschil tussen een kruisripgewelf en kruisgewelf?

Een kruisribgewelf wordt door de ribben gedragen terwijl bij een kruis gewelf de gewelfkappen zelfdragend zijn.

Ondersteund een kruisribgewelf het bovenliggende kruisgewelf?

voor grote overspanningen wel maar bij kleinere hoeft dit niet.

Waarom was het kruisribgewelf een vast bestandsdeel van een gotische kerk?

1)  vanwege estetische-prestigieuze aspecten

2) men kon hiermee de druk van van de gewelven beter concentreren op de plaats waar de ribben op de muur uitkamen 

  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat is een tierceron? (Verdelingsrib)

  • Hulprib die van een kapiteel of een andere gewelfdrager schuin opgaat, en niet uitkomt op een middelpunt van het gewelf.
  • Samen met liernes vormen ze vaak decoratieve patronen in een net- of stergewelf.

Hoe werden de spatkrachten bij een kruisribgewelf in een gotische kerk opgevangen.

Door de ribben van te laten uitkomen op bundelpijlers of samengestelde pijlers, maar vooral door steunberen en luchtbogen.

Een kenmerk van een gotische kerk is de grote gebrandschilderde ramen.

Waardoor was dit mogelijk?

Door de toepassing van kruisribgewelven, waarbij de muur zelf bijna niets hoefde te dragen.

In welke periode deed het kruisribgewelf zijn intrede?

Aan het einde van de 11de eeuw in de romaanse bouwtrant.

Maar dit gewelftype kwam pas echt in zwang in de gotische bouwtrant.

Welke kerk wordt beschouwd als het eerst gotische kerkgebouw?

De Abdijkerk van Sant-Denis 

Wanneer werd met de bouw van de Abdijkerk van Sant-Denis begonnen?

In 1136, en kwam niet eerder dan aan het eind van de 13de eeuw gereed.

Het kruisribgewelf is eenvariant van het kruisgewelf, dat in de bouwkunst na 1200 vrijwel alomtegenwoordig werd.

Bij dit gwelf zijn de grate vervangen door ribben. Ontstaan de graten tijdens het metselen va de twee elkaar kruisende tongewelven als het ware vanzelf, gewelfribben zijn aparte onderdelen die werden gebouwd voordat de gewelfkappen werden gemetseld

-> hiertoe maakte men formelen, waarover de stenen ribben werden gemetseld

Voor een eenvoudig vierdelig gewelf met vier ribben waren vier formelen nodig, die aan de onderzijde in het muurwerk werden verankerd en aan de bovenzijde aan elkaar werden bevestigd

na de bouw van de ribben werd in de kruin een zware sluitsteen op de fomelen neergelaten, die de ribben met elkaar verbond.
Daarna werden uit de hand, dus zonder verdere ondersteuning, de gewelfkappen of gewelfschalen gebouwd

De gewelfribben droegen niet de gewelfschalen, hetgeen duidelijk is geworden door de schade die gewelven opliepen door bombardementen in WOII. Van sommige getroffen gewelven bleken de ribben uit de bgewelven te zijn gevallen, terwijl de gewelfkappen intact waren gebleven.

Voorlopig houdt men het erop dat de ribben vooral tijdens de bouw een ondersteunende functie hebben, waardoor de constructie van het gewelf werd vergemakkelijkt

-> daarnaast spelen ribben ook een esthetische rol. Meestal zijn gewelfribben voorzien van profilering

In de latere middeleeuwen werden de gewelven vooral in engelse en duitse kerken door ingewikkelde, door gewelfribben gevormde patronen opgesierd.

de hoofdribben van het gewelf worden dan aangevuld met hulpribben, de tierceron en de lierne.
Door deze verschillende ribben met elkaar te verbinden konden fraaie patronen ontstaan.

-> men spreekt dan van ster-, net- en waaiergewelven.
Waaiergewelven ziet men veel in engelse kerken

Hoewel het kruisribgewelf al aan het einde van de 11e zijn intrede deed in de romaanse bouwtrant, kwam dit gewelftype pas echt in zwang in de gotische bouwtrant, die in de loop van de 12e in de kroondomeinen van de franse koning werd geconcipieerd

in de gotische kerkbouw is het kruisribgewelf een vrijwel vast bestanddeel van het bouwconcept, vanwege estetisch-prestigieuze aspecten, de kostbare stenen gewelven dragen immers bij tot de monumentaliteit van het gebouw, maar vooral doordat het onlosmakelijk met de gotische constructiewijze is verbonden

Door dit gewelftype slaagde mlen erin om de druk van de gewelven als nooit te voren te concentreren op de plaats waar de ribben op het muurwerk uitkwamen.

in he interieur leidde dit ertoe dat pijlers als bundelpijler of samengestelde pijler zijn uitgevoerd.
De spatkracht vanht gewelf over het middenschip kon buiten al onder de dakrand door een systeem van steunberen en luchtbogen worden opgevangen

-> het muurwerk dat zich onder de gewelfkappen en tussen de steunpunten bevond, kon licht worden uitgevoerd en worden voorzien van enorme gebrandschilderde vensters

De koninklijke abdijkerk van Saint Denis bij Parijs wordt algemeen gezien als het eerste gotische kerkgebouw. De kerk was van meet af aan in zijn geheel met stenen overwelving gepland

Saint Denis was een grafkek van de franse koningen, hij had een vergelikbare status met Speyer. Van de kerk ging daarom een zodanig krachtige uitstraling uit dat in de loop an de 12e en 13e in de franse kroondomeinen vrijwel alle kathedralen en een groot aantal belangrijke abdijkerken werden vervangen door bouwwerken in gotische bouwtrant.

daarbij slaagde men erin de verschillende onderdelen van het gebouw steeds beter op elkaar af te stemmen, zodat de constructie van steeds hogere kerken met steeds grotere vensters mogelijk werd.

De drang tot overtreffen zal de ontwikkeling zeker hebben gestimuleerd

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo